شِو کمار بٹالوی دی شاعری وچ ’’بِرہا‘‘ دی رڑک ۔۔۔۔٭رویل لیکھ٭

مائے نی مائے میرے گیتاں دے نیناں وچ

بِرہوں دی رڑک پَوے

اَدھی اَدھی راتی اُٹھ رون موئے مِتراں نوں

مائے سانوں نیند ناں پَوے

شِو کمار بٹالوی دا نام لیندیاں ہی پنجابی ساہت وچ امیری دا احساس ہُندا جاپدا ہے۔ مہان پنجابی سُوجھوان اتے لیکھک ڈاکٹرجیت سنگھ سیتل نے اپنی کتاب ’’شو کمار بٹالوی ،جیون تے رچنا‘‘وچ لکھیا ہے کہ،

’’ شِو کمار بٹالوی دی شعری عمر بھاویں دَساں ورھیاں دی ہی سی، پر ایہ گل پک نال کہی جا سکدی ہے کہ اُسدے ایہناں دَساں ورھیاں دی نظم رچنا پورے جیون دی دین ہے تے اوہ فر بھاویں عشق حقیقی توں ہووے یاں عشق مجازی توں۔‘‘

شِو کمار بٹالوی دی شاعری وچوں اسیں کئی مضموناں تے گل کر سکدے ہاں، پر ایتھے میں اس دی شاعری دے مکھ مضمون ’’بِرہا‘‘ (جدائی،وچھوڑے)دی گل کراں گا۔

شِو دیاں نظماں وچ بھاویں دُنیاوی فکراں سمیت عام انسان دی حیاتی نال جُڑے کئی مسلیاں نوں نظمی رُوپ وچ اُلیکیا گیا ہے پر بِرہوں، غم، جدائی، وچھوڑے دا ذکر اُچیچے طور کیتا گیا ہے۔ لگدا ہے کہ جویں بِرہا دا سلطان شِو بِرہو ں دی گُڑھتی لے کے جمیا ہووے۔ شاید ایسے لئی تے اوہ آکھ رہیا ہے۔۔۔

اسیں سبھ برہا گھر جمدے ، اسیں برہا دی سنتان

برہا کھائیے برہا پائیے ، برہا آئے ہنڈھان

شِو تے بِرہا اک دوجے نال جنمے ہن ، جویں قلم سیاہی بنا خالی اتے ادھوری ہے اوسے طرحاں شِو دی نظم وی بِرہوں دے دُکھ بناء ادھوری اتے خالی ہے۔شِو کمار بٹالوی دی نظم وچ جے کِسے نے بِرہا دا بھرواں رُوپ ویکھنا ہووے تاں اوہدے چوتھے شعری پراگے ’’مینوں وِداع کرو‘‘ نوں پڑھ کے ویکھیاجا سکدا ہے۔ اس پراگے دیاں شعری رچناواں نوں پڑھ کے اس گل دا بھراں احساس اُبھردا اے کہ شِو غم، موت اتے پیڑاں نال پرنایا ہویا ہے۔ پورے شعری پراگے نوں پڑھ کے اِنج لگدا ہے جی جویں شِو نوں اپیناں ساہواں پوریاں کرن دی ہی تانگھ ہووے۔ شاید ایسے لئی اوہ کہندا ہے۔۔۔

اساں تاں جوبن رُتّے مرنا

مُڑ جانا اسیں بھرے بھرائے

ہجر تیرے دی کر پرکرما

اساں تاں جوبن رُتّے مرناں

’’مینوںوِداع کرو‘‘ شعری پراگے وچ شِو دی پہلی گیت رچنا ’’میرے رام جیؤ ‘‘ وچ اک پریت نائکہ دی درد کہانی نوں اس دی پیڑ نال بڑے ای دل ہلادین والے شعراں وچ بیان کیتا ہے کہ کس طرحاں پریمیکا اپنے پریمی نوں میہنا جیہا ماردی ہے کہ جدوںاوہنوںاوہدی لوڑ سی اوہ اس ویلے کیوں نہیں بہُوڑیا۔

کِتھے سو جد انگ سنگ ساڈے رُتّ جوبن دی مولی

کِتھے سو جد تن من ساڈے گئی کتھوری گھولی

کِتھے سو جد ساہ وچ چنبا چیتر بیجن آئے

کِتھے سو جد دھرمی بابل ، ساڈے کاج رچائے

تسیں کہڑی رُتے آئے ، میرے رام جیو

جد باغیں پھل کملائے میرے رام جیو

برہا اصل وچ غم دی اوہ حالت ہے۔ جد ساڈے دل وچ وَسن والا ساڈے کول ناں ہووے، پر اُوہدی یاد نے ساڈے دل وچ بھانبڑ لائے ہون۔اپنے کسے پیارے دی دُوری وچ تڑف، تڑف کے جہڑے پَل بیتدے نے، اوہناں پَلاں نوں بِرہا دا ناں دِتا جا سکدا ہے۔ پریمیکا اپنے پریمی نوں درد بھرے سوال کردی ،پچھدی ہے کے ساؤن دا مہیناتاں ملاپ دا ویلا سی، پر اوہ اُس ویلے وی اوہدے وچھوڑے دی اگن بجھاؤن کیوں ناں بہُوڑیا۔

کتھے سو جد نہوں ٹُکدی دے ساؤن مہینے بیتے

کتھے سو جد مہکاں دے اساں دیپ چمُکھیئے سیکھے

کتھے سو اس رُتّے ، تے تسیں ادوں کیوں ناں آئے

تسیں کہڑی رُتے آئے ، میرے رام جیو

جد باغیں پھل کملائے میرے رام جیو

شِو، برہا وچوں سواد چکھدا ہے ۔کسے شہد دے سواد وانگ ۔

وصل دا سواد تاں

اک پل دی موج توں ودھ نہیں

جدائی

حشر تک ہے

آدمی نوں نشا

شِو تے بِرہا مڈھ توں ہی اک دوجے نال پرُچّے ہن ۔تد ہی تاں اوہ آکھدا ہے کہ اسدے گیتاں وچ بِرہو ںدی رڑک پیندی ہے۔شو تے بِرہا بارے حالے جو میں لکھیا اوہ شاید آٹے وچ لُون وی نہیں۔ کیوں جے شو واسطے تاں بِرہا سو مَکیاں دا حج ہے۔

لوکیں پوجن ربّ میں تیرا برہڑا

سانوں سو مَکیاں دا حج وے تیرا برہڑا

٭٭٭٭٭