ڈینگی تے سموگ دا راج……٭رویل لیکھ٭

ڈینگی ایس ویلے کرونا نوں مات دے کے پہلے نمبر اُتے آچکیا اے۔ خاص کر لاہور وچ تے ایہنے اپنے پنجے بہت مضبوطی نال گڈ لئے نیں۔ ڈینگی دے نال نال سموگ دا وی لاہور وچ راج اے۔ سبھ توں پہلے تے سانوں ڈینگی توں متعلق پتا ہونا چاہیدا اے کہ ایہ ہے کیہ چیز ایہدے بعد اسیں سموگ اُتے گل کراں گے۔ ڈینگی ہے کیہ؟ ڈینگی اک متعدی روگ اے جہڑا مادا مچھر دے وڈھن نال ہوندااے۔ طبی زبان وچ ایہنوں ریکٹر کہیا جاندا اے۔ڈینگی اک مچھر نال کھلرن والی بیماری اے جہڑی کہ ہر ورھے تقریبن 100 توں 400 ملین بندیاں نوں متاثر کردی اے۔ ایہ بخار مچھراں دی اک قسم Aedes دے وڈھن نال ہوندا اے جہڑا آپ ڈینگی وایرس توں متاثر ہوندا اے تے وڈھن دے بعد خون وچ وایرس نوں منتقل کر دیندا اے۔ ڈینگی مچھر دا لاروا صاف پانی وچ پیدا ہوندا اے جد کہ پانی دی اک چمچی ای لاروا دی نشوونما دا کارن بن سکدی اے۔ ڈینگی وایرس ساڈے بلڈ سسٹم اُتے اثر انداز ہوندا اے جہدی وجھا توں پلیٹ لیٹس انتہائی گھٹ ہو جاندے نیں جہڑا کہ اک خطرناک عمل اے۔ جے اِنج ہووے تے شدید بخار دے نال نال نک‘ مونہ تے یورین وچ خون آنا شروع ہو جاندا اے جہنوں اسیں ہیمریجک فیور کہندے آں۔ ایس صورت حال وچ روگی نوں کسے چنگے ہسپتال وچ داخل نہ کرایا جاوے تے اوہدی موت واقع ہو سکدی اے۔ ایہوجہے روگیاں نوں کسے قابل ڈاکٹر دی نگرانی وچ پلیٹ لیٹس انفیوژن لایا جاندا اے تے بخار لئی صرف پیراسیٹامول دِتا جاندا اے۔ ایہوجہے روگیاں نوں ڈسپرین دینا انتہائی خطرناک اے جہدی وجھا توں روگی دا خون جاری ہو سکدا اے۔ ڈینگی توں بچاء صرف احتیاطی تدبیراں اُتے عمل کرن نال ای ممکن اے۔ ڈینگی توں بچاء لئی اجے تک کوئی ویکسین دستیاب نہیں اے۔ ایس موذی روگ توں اپنے آپ نوں محفوظ رکھن لئی مچھر مار سپرے تے لوشن دا استعمال کردے رہنا چاہیدا اے۔ گھر توں باہر تے اندر ہاف بانہ والی شرٹ نہیں پانی چاہیدی سگوں پیراں وچ وی جراباں پا کے رکھنیاں چاہیدیاں نیں۔ ایس روگ توں اسیں اودوں ای بچ سکاں گے جدوں ساریاں احتیاطی تدبیراں اُتے عمل کراں گے۔ ایس سلسلے وچ حکومتی اقدامات وی تعریف جوگ نیں۔ حکومت نے ڈینگی دی صورت حال اُتے قابو پان لئی ہر ممکن اقدامات کیتے نیں۔ صوبے بھر وچ سپرے تے فوگنگ کروائی جا رہی اے۔ انسداد ڈینگی مہم لئی فیلڈ ٹیماں وی متحرک نیں۔ حکومت دے نال نال ساڈی وی ذمے واری اے کہ اپنے شہر نوں صاف ستھرا رکھیے۔ پانی نوں کدھرے وی کٹھا نہ ہون دیے تے ماحول نوں خشک رکھیے۔ کاٹھ کباڑ مچھراں دی Hiding place اے ایہناں نوں چک کے ایہناں تھلے مچھر مار سپرے کرو جد کہ حکومت ولوں الیکٹرونک تے پرنٹ میڈیا وچ انسداد ڈینگی دے حوالے نال اشتہاراں راہیں لوکائی دی اگاہی مہم وی چلائی جا رہی اے۔ میں سمجھدا آں معاشرے وچ اگاہی پیدا کرن لئی الیکٹرونک‘ سوشل تے پرنٹ میڈیا دا کردار وی بہت اہم اے۔ وزیراعلا پنجاب سردار عثمان بزدار نے ایس سلسلے وچ سارے محکمیاں نوں ہدایتاں جاری کر رکھیاں نیں کہ اوہ ایس وبا توں چھٹکارے لئی دن رات اک کر دین تے ایس مقصد لئی ہر سرکاری ہسپتال وچ پنجاب حکومت ولوں ڈینگی وایرس توں متاثرا روگیاں لئی جدید انتظامات کیتے گئے نیں۔ متاثرا بندا کسے وی سرکاری ہسپتال وچ جا کے اپنا ڈینگی ٹیسٹ تے سی بی سی کروا سکدا اے جہڑا کہ بلکل مفت اے جہدے سارے اخراجات پنجاب حکومت برداشت کردی اے۔ حکومت نے لوکائی دی سہولت لئی پرائیویٹ لیبارٹریاں وچ سی بی سی ڈینگی ٹیسٹ دی رعایتی قیمت 90 رُپئے رکھی اے۔ سرکاری تے پرائیویٹ ہسپتالاں وچ ڈینگی توں متاثراروگیاں لئی بستریاں دا وی انتظام کیتا اے تاں جے ایمرجنسی وچ کسے وی روگی نوں تکلیف دا ساہمنا نہ کرنا پوے۔ ایس ویلے تقریبن 40 کروڑ پیراسیٹامول گولیاں سرکاری ہسپتالاں وچ دستیاب کیتیاں گئیاں نیں۔ ہُن اسیں گل کر لیندے آں سموگ دی جہنے ڈینگی دے بعد سانوں گھیریا ہویا اے۔ اج کل سموگ بہت کھلریا ہویا اے۔ پچھلے کجھ ورھیاں توں ایہ ویکھیا جا رہیا اے کہ جویں ای اکتوبر‘ نومبر‘ دسمبر دے مہینے آندے نیں لاہور وچ سموگ اہم مسئلا بن جاندا اے۔ نہ صرف لاہور سگوں پاکستان دے ہور وی شہر ایہدے نال متاثر ہوندے نیں۔ ایس ویلے لاہور دُنیا دے الودا ترین شہراں وچ شامل اے۔ لاہور دی صحت افزا ہوا وچ اج کل ساہ لینا وی اوکھا ہو گیا اے۔ سموگ دے زہر نے فضا الودا تے مطلع دھندلا کر دِتا اے۔ لاہور وچ ایئر کوالٹی انڈیکس تشویشناک حد تک ودھ گیا۔ گرد الود فضا وچ شہریاں دا ساہ لینا وی اوکھا ہو گیا اے۔ جے ایہ انڈیکس 275 وی ٹپ جاوے تے ایہ انسانی صحت لئی خطرناک ہوند ااے۔ سانوں صرف تے صرف ضرورت دے وقت گھروں نکلنا چاہیدا اے تاں جے سموگ توں اپنے آپ نوں محفوظ رکھ سکیے۔ ایس سلسلے وچ حکومت نے وی سموگ توں بچاء تے روک تھام لئی اقدامات کیتے ہوئے نیں۔ فصلاں‘ کوڑے نوں ساڑن تے گڈیاں دے دھوئیں دے اخراج دے ذریعے فضائی تے ماحولیاتی الودگی کھلارن والیاں خلاف بھرپور کارروائی کیتی جاوے گی۔ صوبے بھر وچ دفعا 144 نافذ اے جہدے تحت پورے صوبے وچ فصلاں دی باقیات‘ میونسپل سالڈ ویسٹ ٹایر‘ پلاسٹک‘ ربڑ تے چمڑے دِیاں شیواں وغیرا نوں ساڑن اُتے پابندی اے جہدے نال ماحولیاتی الودگی وچ بہت حد تک وادھا ہوندا اے۔ صرف نویں ٹیکنالوجی دے اِٹاں دے بھٹھیاں نوں کم کرن دی اجازت ہووے گی۔ سٹیل مِلاں‘ کارخانیاں وچ غیر معیاری بالن دے استعمال تے کوڑا ساڑن دی کسے صورت اجازت نہیں ہووے گی۔ گڈیاں دے دھوئیں خلاف وی مکمل کریک ڈاؤن ہونا چاہیدا اے۔ نہ صرف ایہدے نال صحت متاثر ہوندی اے سگوں بہت ساریاں بیماریاں پیدا ہوندیاں نیں۔ سانوں ساریاں نوں سموگ نوں گھٹ کرن لئی احتیاطی تدبیراں اپنان تے اگاہی ودھان دی ضرورت اے۔