کلچر ڈے۔۔۔۔۔ رہتل دیہاڑ۔۔۔۔۔۔٭رویل کالم٭

کلچرڈے۔۔۔۔۔ رہتل دیہاڑ۔۔۔۔۔۔٭رویل کالم٭

کامران صدیقی

مارچ دی چودھاں تاریخ نوں سرکاری تے نجی سطح تے رہتل دیہاڑ منایا گیا جس وچ ہر مکتبہ فکر دے لوکاں نیں اپنے اپنے انداز وچ سانجھ پائی۔

ایس گل توں انکار نہیں کیتا جا سکدا کہ جدوں کسے شے دا دن منانا پے جاوے اوہ جا چکی ہوندی اے۔ ایہ کوئی حیرت والی گل وی نہیں۔ جد دی دنیا بنی اے کلچر یاں رہتل کسے ناں کسے طریقے نال ترقی کردا رہیا اے تے کردا رہوے گا۔ مہذب ہون دے نال نال رہن سہن دے طریقے بدلدے رہے نیں۔ کلچر یاں رہتل دا اصول اے کہ اوہ دوجیاں تہذیباں تے رہتلاں کولوں وی اثر قبولدی اے تے ایس طراں اک نویں تے نویکلی رہتل جنم دیندی اے۔ ایتھے ایہ دسنا ضروری اے کہ imitation آموزش دا اک ضروری اصول اے تے انسان ناں چاہندیاں ہویاں وی دوسرے توں اثر لیندا اے تے اوہنوں کاپی کردا اے۔ مثال دے طور تے برصغیر وچ ترکیاں دے حملیاں توں پہلاں یاں آریاواں دے حملیاں توں پہلاں رہتل دے انداز کجھ ہور سن تے بعد وچ ہور ہوگئے۔ ایسے طراں انگریزاں دے آون نال وی رہتل بدلی۔ لباس، زبان، رہن سہن وچ تبدیلی آئی۔ ایہ صرف ساڈے نال نہیں ہویا ساریاں رہتلاں نیں اک دوجے کولوں اثر لیا تے اوہ اپنی شکل مسلسل ویلے دی رفتار تے لوڑ دے مطابق بدل رہیاں نیں۔ دنیا اک گلوبل ویلج بن چکی اے تے ہن لگ بھگ رہتل وی دنیا دی اکو ای ہو گئی اے۔ یاد رہوے رہتل دو طرحاں دی ہوندی اے سافٹ تے ہارڈ۔ سافٹ ساڈیاں قدراں ہوندیاں نیں جو بدلنیاں تے نہیں چاہیدیاں مگر جدوں رہتل بدلدی اے تے سافٹ یعنی قدراں وی بدل جاندیاں نیں۔ مثال انج اے کہ اک فلیٹ وچ رہن والا اک پنڈ دی حویلی وچ رہن والے دی نسبت کِنا کُو مہمان نواز ہو سکدا اے تے اوہ پروہنے نوں کِنے دن رکھ سکدا اے۔ ؟

ایہ وی فطری عمل اے کہ انسان ماضی پرست اے تے اوہ ماضی نوں بڑا وڈیا کے پیش کردا اے۔ جدوں اوہ حال ہوندا اے اودوں اوہنوں چنگا نہیں لگدا پر فیر بعد وچ اوہدے گن گاندا اے، بڑے بڑے قصے گھڑدا اے۔ ایتھے ایہ ذکر کرنا ضروری اے کہ روشن حال تے کامیاب مستقبل، اک جاندار ماضی دا خد بخود ای پتا دیندا اے تے ایہدے بارے دسن دی لوڑ نہیں پیندی۔

جے کوئی چاہندا اے تے ماضی نوں یاد ضرور کرے لیکن پچھانہ نوں دوڑنا کسے دے وی مفاد وچ نہیں ہوندا۔ گڈی جو اسٹیشن لنگھ آئی اے اوہنوں فیر اوتھے واپس کیوں لے کے جانا چاہندے او؟ اوس تجربے نوں بنیاد بنا کے کجھ نویکلا تے دلچسپ کیوں نہیں کردے؟ جو دُنیا نوں تہاڈی ہوند دا ثبوت دیوے تے لوگ آکھن کہ ایہ رہتل دنیا دی ودھیا رہتل اے۔

کجھ لوگ اجے وی ایہ چاہندے نیں کہ ساڈے بال پرانے ٹائراں نال کھیڈن یاں غلیل نال نشانے لان یاں باندر کلا کھیڈن تے اوہ ایہ ویکھن دے وی چاہیوان نیں کہ جویں اوہدوں بجلی نہ ہوون کارن لوک کئی کئی گھنٹے چوپالاں وچ بہ کے ڈھولے یاں ماہیے گاندے سن ہن وی گان ۔ اوہ ایہوی چاہندے نیں کہ کہ کھوہ دے پانی لئی ساڈیاں دِھیاں بھیناں لائناں وچ لگ کے پانی بھرن یاں گھبرو مجھا ں نوں پَٹھے پاکے تےسارا سارا دن چھپڑ وچ نہان ۔۔۔۔ حُقا پین، کچے گھراں وچ رہن، اکو سوٹ کئی کئی سال پاون، سارا سارا پِنڈ چِٹھی نہ پڑھ سکدا ہووے، ملیریا لا علاج ہووے، رات نوں جے لیٹرین دی لوڑ پوے تے کھیتاں نوں دوڑن ، سوانیاں دے حقوق دی گل وی نی ہووے، ذہنی مریض نوں جن چِنبڑن دا آکھ کے دُھونیاں دِتیاں جاون۔۔۔۔۔۔

رہتل اک مسلسل عمل اے تے ویلے دے نال اگے ودھنا فطری وی اے تے ضروری وی۔ مثبت پہلو بے شک نال نال ترقی یافتا شکل وچ اگے ودھنے چاہیدے نیں مگر ایہ وی سچ اے کہ اپنی رہتل یاں کلچر نو ں سو سال پچھے نہیں دھکیلیا جا سکدانہیں تاں ایہ 5 Gدا زمانا اے تے ایتھے ہتھ وچ حُقا پھڑ کے تے دھوتی بنھ کے ترقی دی دوڑ تے ابھردے چیلنجز دا مقابلا نہیں کیتا جا سکدا۔ ایہ ممکن نہیں کہ سوانیاں گھر وچ چکی پین یاں چرخے نال سُوت کت کے زندگی دیاں لوڑاں پوریاں کیتی جاون۔ جویں جویں اَبادی ودھی اے اوس طرحاں لوڑاں وی ودھیاں نیں۔ ضرورتاں تے تقاضے ہور دے ہور ہوگئے نیں۔ ہن سانوں چرخے والی دی بجائے ٹیکسٹائل انجینیئر دی لوڑ اے۔ تے ایتھے ایہ گل دی گوہ گوچر اے کہ 50% حصاسوانیاں دا اے تے ہر کھیتر وچ اوہناں دا کردار ضروری اے نہیں تاںواہوا مشکل ہو جاوے گی۔

ساڈیاں سافٹ قدراں بہت شاندار نیں مثال وجوں بھائی چارا، پیار، وڈیاں دا اَدب، دُکھ درد دی سانجھ وغیرا ایہناں نوں کدی وی نہ چھڈو ۔ ایس توں علاوہ وی اپنی رہتل دیاں مثبت قدراں نوں مسلسل نال لے کے چلنا پوے گا تے نال نال نویاں نوں ایہدے وچ شامل کرنا پوے گا۔ سانوں کِکلی پاون والیان سوانیاں دے نال نال ہن پائلٹ، ڈاکٹر، پیراشوٹر تے آئی ٹی ماہر چاہیدیاں نیں تے چوپال وچ سارا سارا دن تے ساری ساری رات بیٹھے تے گلاں کردے گھبرواں دے نال ہر کھیتر وچ ماہرین لوڑی دے نیں۔ ایس ویلے اسیں ہر میدان وچ نمایاں نہیں۔ ریسرچ وچ جے روز 35000 نویں صفحے آرہے نیں تے اوہدے وچ ساڈا حصا کِنا اے؟ ساڈا صحت دا نظام کس مقام تے وے؟ ساڈے سرکاری سکولاں دا معیار کیہ اے؟ دُنیا وچ جے دو ہزار بہترین یونیورسٹیاں دی لسٹ چھاپی جاندی اے تے ساڈیاں کنِیاں شامل نیں ؟ اسیں ایماندار دیساںدی لسٹ وچ کہڑے نمبر تے ہاں؟ اسیں کنیاں کُو ایجاداں دے موجد ہاں ؟ دنیا وچ ساڈی وُقعت تے ویلیو کیہ اے؟ ایہہ اوہ سوال نیں جو دراصل توجا دا مرکز نیں تے ساڈی رہتل نوں اسماناں تک لے جاسکدے نیں۔ کاپی اوہنوں کیتا جا سکدا اے جو ودھیا تے آگو ہووے۔ کیونکہ بچدا اوہ ای اے جو فٹ ہوندا اے تے ایس قابل ہوندا اے کہ بچ سکے ورنہ ایتھے کِنے آئے تے کِنے گئے۔ تواریخ چک کے خد ویکھ لوو کمزوری تے نا اہلی دی سزا موت تے بے نامی ای ہوندی اے۔

سانوں سمے دے نال ٹرنا ہووے گا تے اپنا آپ فٹ رکھ کے دوڑ وچ دوڑنا ہووے گا ۔ ایہدے وچ تعلیمی اداریاں دا ، میڈیا دا، والدین دا تے حکومت دا کردار کلیدی اے ورنہ اسیں دھوتی بنھ کے تے حُقا پیندے کھوہ تے بیٹھے باندر کلا کھیڈدےرہ جاواں گے تے ڈسپرین یاں پیناڈول یا کرونا ویکسین سانوں باہروں منگونی پوے گی۔

٭٭٭٭٭