سورج گرہن، کجھ فرضی قِصّے، کجھ  حقیقت  ۔۔۔۔۔۔۔۔۔ رویل کالم

سورج نوں گہن کیوں لگدا اے تے ایہ سبھ کویں ہوندا اے اج دا انسان ایس حقیقت نوں بھال چُکیا اے پر فیر وی کجھ جھوٹھ پرست لوک اجہے نیں جو ایہناں بارے ودھ چڑھ کے پراپیگنڈا کری جا رہے نیں۔ہور تے ہور سوشل میڈیا راہیں ایس نوں اک سنسنی پھیلاون والی خبر دے وانگ چلائی جا رہے نیں۔ ایہدے بارے کجھ گلاں دا کوئی سر پیر نہیں اے ایہ اوہ من گھڑت کہانیاں نیں جو صدیاں توں چلدیاں آ رہیاں اٰیں تے اج اوہ کھوج راہیں غلط وی ثابت ہو چکیا نیں پر اج وی لوکائی دی وڈی تعداد اوہناں نوں ای اصل سمجھدی اے ایہدے کئی کارن ہو سکدے نیں جویں کہ علم توں دُوری تے نویں گل نوں نہ سمجھن تے نہ منن دی ہٹ دھرمی وی ہو سکدی اے۔

گرہن سنسکرت زبان دا لفظ اے جس دا مطلب اےپھڑ لینا،پرانے ویلیاں وچ جدوں سائنس نے ترقی نہیں سی کیتی تے اج جنی کھوج نہیں سی ہوئ اوس ویلے ایہ سمجھیا جاندا سی راہو سورج دیوتا نے سورج یاں چن نوں منھ وچ پھڑ لیا اے جس کر کے سورج گہنایا گیا اے۔ سورج یاں چن دا زمین دے وچکار آون نال تھوڑے حصے تے یاں مکمل حصیاں تے سورج گہنایا جاندا اے جس نال ہر پاسے انھیرا چھا جاندا اے۔مکمل طور تے لگیا سورج گہنایا جاونا تواریخ وچ تن ہزار قبل مسیح دسیا گیا اے تے ایہ وی کجھ گھنٹے ای رہیا سی تے اج دا سائنسدان ایہ عمل 2186 ء وچ دُبارا ہوون دی دس پاندا اے۔

چن دا زمین دے وچکار آون نال جہڑی روشنی زمین تک سورج دی اپڑے گئاوہدے وچ شدت بہتی ہووے گی پر اوہ شدت عام سورج نوں وی جے ویکھو تاں اونی ای ہوندی اے۔ ایہدے وچ انفرا ریڈ شعاعواں بہتیاں ہوندیاں نیں جد کہ الٹرا وائلٹ گھٹ ہوندیاں نیں جس کر کے عام انسانی اکھ واسطے ایہ نقصان دہ ہو سکدیاں نیں۔ کجھ لوکاں دا کہنا اے وی کہ ایس طرحاں گریوی ٹیشنل وچ ہلچل پیدا ہوندی اے تے ہڑھ یاں طوفان آون دا خطرا ہوندا اے پر سائنس دان ایس گل نوں نہیں گولدے نیں کیوں جے ایہ اوہ جھوٹھ پرستی اے جس نوں سائنس دی دُنیا نے نہیں قبولیا اے۔

پاکستان وچ ودھ حصا سندھ بلوچستان تے گوادر وچ لگے گا تے ایہ 7 وج کے 34 منٹ تے شروع ہو جائے گا پہلے ڈھائی گھنٹیاں تک گہنائے جان دا عمل بُہتا ہوئے گا تے سورج ودھ توں ودھ ڈھکیا رہے گا تے فیر ڈھائی گھنٹیاں مگروں ایہ گھٹنا شروع ہو جائے گا۔ تے ساڈے دیس وچ لگ بھگسوا دس توں اِک وجے تیکر گھٹ ودھ ہوندیاں ایہ سورج گرہن مکمل طور تے مُک جاوے گا تے فیر سورج معمول مطابق ای اپنے ویلے تے ڈُبے گا۔

مسلماناں وچ نماز کسوف پڑھن دا مقصد ایہ ای کہ سورج گرہندے بُرے اثرات توں بچیا جاوے۔ہندو وی اپنے دھرم انوسار پوجا پاٹ کردے نیں ایسے طرحاں ہورناں مذہباں والے وی ایس توں نجات دی دعا کردے نیں۔

کجھ لوکیں ایس نوں تباہی تے بربادی لیاون والا سمجھدے نیں ایس کر کے کجھ لوکاں نے سورج گرہن لگن والے دن پورا پورا دن کجھ کھانا پینا چھڈ دینا ہوندا اے تے اوہناں دا مننا ایہ ہوندا اکہ سورج گرہن لگن نال سبھ کجھ زہریلا تے نخالص ہو جاندا اے۔

جادو ٹونے تے یقین کرن والیاں ایس بارے وکھ وکھ کہانیاں گھڑیاں ہوئیاں نیں جس دا حقیقت نال کوئی تعلق ثابت نہیں ہو سکیا اے۔ ہندوواں توں وکھ امریکا دے شمال وچ وسدے پومو قبیلے دے لوکاں وچ وی ایہ کہانی چلدی رہی اے کہ اک رِچھ دی سورج نال لڑائی ہو گئی تے اوس نے سورج نوں چک بھر لیا سی جس کر کے سورج گرہن ہو جاندا اے۔ سورج دا چک بھرن مگروں رِچھ چن کول آیا تے اوس دا وی چک بھر لیا جس نال چن گرہن وی شروع ہویا ااے۔ یونانیاں دا مننا اے کہ سورج جدوں ناراض ہوندا اے تاں تباہی بربادی لے کے آندا اے تے سورج دا گہنایا جانا وی اوس دے ناراض ہوون دا عمل اے۔ چینیاں دا ایہ مننا اے کہ اوہناں دے دیوتا ڈریگن دا جدوں دپہر دے کھانے ویلے سورج تے جاون دا دل کیتا تاں انج ہویا چینیاں وچ گہن جان دے واسطے جہڑا اکھر ورتیا جاندا اے اوس دا مطلب وی کھانا ای اے۔ کوریا دے لوک ایہ مندے نیں کہ کُتے سورج نوں چوری کرن دا جتن کر رہے نیں جد کہ ویت نام دے لوکاں وچ ایہ کہانی اے کہ سورج دا گہنیایا جانا اودوں ہوندا اے جدوں اک وڈا سارا ڈڈو سورج نوں ہڑپ کرن لگدا اے۔ بین تے ٹوگو دے لوکاں دا خیال اے کہ سورج تے چن دی آپسی لڑائی ہو رہی سی تے معاملے نوں سلجھاون واسطے انج ہوندا اے۔ اٹلی دے لوکاں دی گل ایہ اے کہ اوہ سمجھدے نیں کہ سورج گرہن ویلے پھلاں تے رکھاں وچ بہتی چمک آ جاندی اے۔ ایہ اک فطری عمل اے تے ایس دا کسے وی اجہے من گھڑت واقعے نال کوئی تعلق نہیں سی تے نہ ای ہو سکدا اے۔ایس نال جڑیاں ہور کہانیاں وی انجے ای من گھڑت نیں جویں ایہ انسانی رویاں نوں بدل سکدا اے وغیرا

سائنس نے ایہ ثابت کیتا اے کہ سورج گرہن نال انسانی رویاں تے کوئی اثر نہیں پیندا اے تے نہ ای ایس نال کوئی کہانی وی سچ اے بس اکھاں نوں ایہدیاں خطرناک شعاعواں توں بچانا ضروری اے۔

سورج دا گہن جانا یاں عام حالات وچ نظارا کرنا انسانی اکھ واسطے خطرناک ہو سکدا اے ایس نال اکھاں وی دیکھنوں وانجھیا ں ہو سکدیاں نیں ایس لئی عام حالات وچ وی سورج نوں ٹکٹکی لا کے ویکھنا اکھا ں واسطے نقصان دہ اے تے فیر جدوں سورج گہنیا گیا ہووے تاں لوکائی ایس نوں ویکھنا چاہندی اے جے انج کرنا ضروری ہوئے تاں سولا گلاسز sola glasses نال گرہن نوں ویکھیا جا سکدا اے ایہدے واسطے عام استعمال والی عینک نہ ورتی جاوے کیوں جے اوہدے وچ گاما ریز،ایکس ریز تے مائکرو ویووز تے ریڈیو ویووز توں بچیا نہیں جا سکدا اے۔ ایس توں وکھ جے دُور بین نال جے ویکھنا اے تاں ویسولر فلٹر لگانے ضروری نیں۔ سورج دی روشنی وچ ہور کہڑیاں شعاعواں ہوندیاں نیں ایس بارے کھوج کیتیاں پتا لگیا اے کہ ایہدے وچ گاما ریز،ایکس ریز تے مائکرو ویووز تے ریڈیو ویووز ودھ جاندیاں نیں۔

ایہ تے اج دے زمانے وچ سبھ نوں پتا اے کہ زمین دی جسامت چن توں وڈی اے تے فیر چن کویں پوری زمین نوں پوری طرحاں ڈھک سکدااے ۔جے سورج تے زمین دے درمیان چن آ وی جاوے تے فیر وی پوری زمین نوں تے اوتھے تک اپڑن والی روشنی نوں چن ہمیشا واسطے ڈک نہیں سکدا اے ایہ کجھ دیر توں وکھ بُہتا نہیں ہو سکدا اے۔ایس طرحاں ہوون نال پوری دُنیا وچ انھیرا نہیں چھائے گا سگوں کجھ حصے ای انھیرے دا شکار ہوون گے تے ایہ گہنا جانا ایس وار پنج گھنٹیاں توں ست گھنٹیاں تیکر جاری رہوے گا۔کیوں جے زمین دا کم سورج دے دوالے گھمنا ای ہوندا اے تے چن نے وی گھمنا ای ہوندا اے تے دوواں نے اپنی حرکت نوں روکنا نہیں ہوندا اے ایس لئی ایہ گہنائے جاون دا عمل چھیتی ای مک جاندا اے۔

اک گل دا خاص دھیان دیونا ضروری اے کہسورج گرہن بالاں تے وڈیری عمر دے لوکاں دیاں اکھاں واسطے بُہتا خطرناک ہو سکدا اے جے اوہ اوس نوں ٹکٹکی نال ویکھن گے ایس لئی بہتر ایہ ای اے کہ بالاں نوں ایس دروان سورج نوں ویکھن توں ڈکیا جاوے کیوں جے گرہن دے دوران اکھاں تے خطرناک اثرات پے سکدے نیں تے ہمیشا واسطے مناکھا (انھا) ہو جاون دا وی ڈر رہندا اے۔