(چار وڈے سائنسدان (پہلی قسط

چار وڈے سائنسدان (پہلی قسط)

راشد محمود بٹ

جان بارڈین دا بادشاہ نال وعدا

طبیعات (فزکس) پڑھن تے پڑھان والیاں لئی جان بارڈین (John Bardeen) دا ناں نوا ں نہیں اے۔ امریکا دے "لائف میگزین" نے اوہناں نوں 20 ویں صدی دے سو وڈے امریکیاں وچ رکھیا اے۔ اوہناں دی سبھ توں وڈی ایجاد ٹرانسسٹر (transistor) اے جنہے بجلی دیاں شیواں نوں مڈھ توں بدل دتا۔ اَج دی دنیا بارے کمپیوٹر، ٹیلیفون تے ٹیلیویژن دے بغیر سوچیا جانا اِک مذاق ای لگدا اے۔

جان بارڈین دا جنم 23 مئی 1908ء نوں چارلس بارڈین دے گھر ہویا، جہڑے یونیورسٹی آف وسکانسن دے میڈیکل سکول دے پہلے ڈین سن۔ اوہناں پندراں سال تک اپڑ دیاں یونیورسٹی ہائی سکول توں گریجویشن کر لیا تے فیر وسکونسن یونیورسٹی توں ہی انجینئرنگ دی سند حاصل کیتی۔ 1936ء وچ بارڈین نے پرنسٹن یونیورسٹی چوں میتھیمیٹیکل فزکس وچ ڈاکٹریٹ دی ڈگری لئی۔ جنگ عظیم دوم دے مکن تے اوہناں نے اکتوبر 1945ء وچ "بیل لیبز" وچ کام شروع کر دیتا۔ دو سالاں بعد ایتھے ہی اوہناں نے والٹر بریٹن دے نال رل کے پہلا ٹرانسسٹر ایجاد کیتا۔ 1951ء وچ اوہ پڑھان لئی یونیورسٹی آف الینوائس آ گئے۔ بارڈین 1975ء تیکر ایتھے پروفیسر رہے۔ ایتھے کم کردیاں بارڈین نے لیون کوپر تے جان رابرٹ دے نال سوپر کنڈکٹیوٹی دی تھیوری پیش کیتی۔

1956ء چ بارڈین نوں "ٹرانسسٹر" دی ایجاد تے طبیعات دا نوبیل انعام ملیا، او اے انعام لین لئی دسمبر وچ اسٹاک ہوم (سویڈن) پہنچے۔ بادشاہ گستاف ششم نے بارڈین نوں اے انعام دتا، تقریب مکن توں بعد بادشاہ نے بارڈین نال گلا کیتا کہ تسی اپنے سارے بال نال کیوں نہیں لیائے؟ جدھے جواب وچ بارڈین نے دسیا کہ او ہ اپنی پڑھائی لئی دوجے شہراں وچ نے، ایس لئی بالاں نوں لیانا اوکھا سی، بادشاہ نے اکھیا کہ پڑھائیاں تے ہوندیاں رہندیاں پر ایہو جہے ویلے کڑی مڑی نہیں آوندے۔ ایہدے جواب چ بارڈین نے ہس کے جواب دتا کہ جدوں میں دوجی واری اے انعام جتاں گا تے فیر اوہناں نوں وی نال لیاواں گا۔ اے گل سندیاں ای بادشاہ تے سارے اوتھے کھلوتے لوک کھل کے ہس پئے۔

1972ء وچ او وعدہ پورا کرن دا ویلا آ گیا، جدوں اک واری فیر جان بارڈین نے اپنی سپرکنڈکٹیویٹی (Superconductivity) دی تھیوری لئی طبیعات دا نوبیل انعام جت لیا۔ ایس واری او اپنے تینوں بالاں نوں لے کے اسٹاک ہوم گئے تے بادشاہ نال ملے۔ اے بادشاہ گستاف دا وی آخری ورھا سی جدوں اوہناں اے انعام دتے، کیوں جے اگلے سال ستمبر چ او دنیا توں چلنا کر گئے۔ بارڈین او ہ پہلے تے حالے تیکر کلے طبیعات دے سائنسدان نے جہناں طبیعات دا نوبیل انعام دو وری جتیا۔

جان بارڈین 30 جنوری 1991ء نوں بوسٹن وچ چلنا کر گئے۔ اوہناں دی حیاتی ساڈے ساریاں لئی کئی سبق رکھدی اے۔ ہُن اے ساڈے اُتے اے کہ اسیں اوس توں کیہ سکھدے آں۔۔۔۔۔۔۔۔۔۔

(جاری اے)