چڑھدے پنجاب توں پوتر کور ماٹی دی کہانی

ایہ کیہو جہیا پینڈا مینوں لگا باہر جِنی خاموشی ہا اندر انّھا ہی شور شرابا...میرا گھڑی مڑی سنگھ سک رہیا...کندھولی نال پئے گھڑے چوں پانی دا گلاس بھردی ہاں، ہولی کُو دینے، گُٹ گُٹ پی جانی آں۔ مٹی دا چپن دُبارا گھڑے تے رکھن لگدی ہاں۔ کنبدے ہتھاں چوں پھسل تڑ تڑ تڑک...ٹُٹ کے بکھر گیا۔

"کُڑے چھندی! تیں کیہ چھولے چبے آ... بِندے جھٹے پانی پیئی جانی آ... کوئی تاپ سرواہ تاں نی چڑھ گیا۔ گیڑے نہ توڑے دوآلے ہو جانی آ"۔

"نہیں مَمی...ایمے ای..." میتھوں صرف دو ہی شبد اکٹھے ہوئے کنبدی زبان نال۔

کالی ٹِکی رات چ اسمان دی ہِک تے وی میرے وانگوں کوئی غبار چڑھیا اجّ۔ کسے نُکر چوں لگدا کالی بولی نھیری آوے گی تے کدے بدلاں دا گوڈیاں بھار ہو کے دھرتی نوں چُمنا...گھم گھم کے کلولاں کرنا ...جویں گُھور رہے، مینوں چِڑا رہے ہون... میری پریشانی چ وادھا کر رہے ہون، اج ہراِک جی دے وجدے گھراڑے، سُندے ساہ وی میری جان دا کھوہ بنے پئے آ، آہ پاپا دی کھنگھ وی ...کُھوں...کُھوں...۔ واڈِھیاں دے دِناں چ جدوں ہڑمبھے چلدے لوکی تُوڑی تندی کڈھدے تاں پاپے نوں سُکی کھنگ ہو جاندی۔ ایس اُڈدی ہوا چ رلی کنڈ توں...پھیر مہینہ مہینہ نی ہٹدی، رات دن ہتھوآں نال پلچی جاندا۔ "بوولدے نی گھٹ پانی دا لیا دیاں، کھنڈ جاں گُڑ دی روڑی بھورا مُونہ چ پا لو۔ "مَمی ادھ سُتی جہی بولی فکر چ۔ "توں" آکھ پاسہالے پاپا پھیر سو گیا۔ چلدی ہوا کرکے پیند پیا کھیس کھچ مُونہ سر ولھیٹ لیا۔ لگدا ہُن گُوڑھی نیند آؤُ..پاپے نوں سوچ کے من ٹکانے لیاؤندی آ۔

اپنے مشن چ کامیاب ہون لئی میں کسے گھس بیٹھیے دی طرحاں تاک لائی۔ ترلومچھی ہو رہی... کن بِڑکے لیندی۔ اندر کمرے چ وڈے نواری پلنگ تھلے پئے بیگ ول تُر جانی آ۔ ویڑھے وچلی ٹالھی دے پتیاں دی کھڑکھڑاہٹ، کِتے دُور کھیتاں چ چلدے ہڑنبھے دی آواز، کتوں سندی ٹٹہری دی سُریلی گیت گاؤن ورگی آواز۔ ایہ آواز تاں ممی باہلی سبھ مندی آ۔ ربّ خیر کرے، سبھ شبھ شبھ ہی ہووے۔ بیگ وی ڈاڈھا ای بھارا ہو گیا۔ کلاک ول نگاہ ماری۔ ٹائم وی دس منٹ اُتے ہو گیا، اِک وج کے دس منٹ۔ دھرم تاں اِک توں وی پہلاں پہنچ گیا ہونا ستھ چ۔ گھر دا پچھلا نِکا گیٹ کھولدیاں، دیہلی پار کردیاں میرا دل دہل گیا پر، میں پچھے مُڑ ویکھنا واجب نہیں سی سمجھیا۔ دھرمؔ دی کھڑی انھیری رات وچ چٹی کار ویکھ کے میں دلیری پھڑ لئی۔ کِنی چھیتی، کجھ کُو پلاں چ میں صدیاں دا فاصلا طے کر آئی، اک واری میرا من اچانک کنبیا۔ ستھ چ بنیاں تھڑیاں تے جویں پاپا، نیویں پائی بیٹھا ہووے۔ پر جیوں ہی دھرم دا ہسدا چہرا دسیا۔ میں وی کھِڑ گئی۔ میتھوں بیگ پھڑ دھرم نے کار دی ڈِگی چ رکھیا۔ میرے ویاہ لئی بنا کے رکھے گہنے تے گھرے پئے پیسیاں تے میرے کپڑے تے سارے پریوار دی اک فوٹو چھوٹے دوویں وِیر ،میں تے مَمی پاپا نے جو لُہائی سی۔ مامے دے ویاہ چ جو جڑا کے سیلف تے پئی رہندی ایہ سبھ کجھ بیگ چ سی۔

سمیں دی تیز دوڑ چ دنوں دن... سپنے ٹُٹدے گئے حقیقت بن بدصورت جہے ہوندے گئے تے ہن ایہی سچ بڑا چِڑاؤندا، تکلیف دہ ثابت ہو رہیا۔ ساری دُنیا دا کرخت روّیا میرے لئی سہارنا کوئی وڈّی گل نہیں سی جے دھرم اینا ناں بدلدا تاں۔

"تیری کیہ پرابلم ہے؟ نہ توں جیونی اے نانہ جیون دینی اے...اسیں کوئی دُدھ چُنگھدے بچّے نیں، سارا دن جو مینوں گوڈے مُڈھ بٹھا کے رکھنا چاہنی۔ مینوں تے بچیاں نوں بہت اِریٹیٹ کر دینی اے۔

کتھے او؟

کیہ کھاہدا؟

اینی دیر کرتی اجے آئے کیوں نی؟

جے کِتے دو منٹ لیٹ ہو جائیے جاں کسے یار دوست کول رُک جائیے توں پاگلاں وانگ پچھے فون گھماؤندی رہنی ایں۔ جی کردا اے تیرا فون پھڑکے کندھ چ ماراں، جے تینوں ٹکا آجے تاں، پاگل عورت تینوں پتہ تُوں ساریاں نوں کِنا ڈسٹرب کردی ایں...؟

ہُن دھرم کدے نہیں بولدا، اوس وچ 'انسپکٹر دھرم سنگھ ڈھلوں بولدا۔ جِسدی کڑکدی اَواز ساہمنے میں سہم جاندی ہاں۔ ایس طرحاں کنب جاندی ہاں جویں میرے توں بہت وڈا ظلم ہو گیا ہووے۔ بیٹا راگھوؔ اتے جشنؔ وی پاپا دی بولی بولدے، اوسے دی ہی ہاں وچ ہاں ملاؤندے۔ ہُن وڈے جو ہو گئے نیں راگھو گیارھویں وچ تے جشن ہُن ڈگری کرن لگا ہے۔ اوہ وی ایہی کہندے، "مَما، پاپا تاں ٹھیک کہندے آ، تُوں حرکتاں ہی ایداں دِیاں کردی اے دِنوں دِن پاگلاں ورگیاں، کسے دی موم اینا اِنٹرفیئر نی کردی، جِناتسیں۔

جِس شخص دے پیار ساہمنے میں پوری دُنیا نوں ٹچ جانیاں سی ہُن اوس دی بے رُخی ساہمنے انتاں دی کمزور تے بے بس جہی بن گئی ہاں۔ ہُن میں دھرم توں اینا کیوں ڈرن لگ پئی ہاں، کیوں ہُن مینوں اپنے ڈھڈوں جمے بچّیاں توں وی عجیب جہیا خوف آؤندا ہے۔ بہت گھبراہٹ ہوندی ہے کدے کدے، اپنے گھر چ، اپنے ہی پریوار توں۔ جی کردا ہے کِتے دُور چلی جاواں، پر کتھے؟ ہُن ایتھوں دُور کتھے جاواں؟ کس کول جاواں؟ دُنیا کِنی چھوٹی ہے، پیکیاں توں سوہرے تے سوہریاں توں پیکیاں تک دی۔ کئی وار تاں دھرم اینا کھڑُوس بن جاندا، اوہ بھُل ہی جاندا کہ میں اُسدی اوہی چھندر ہاں۔ جو اس دے اک اشارے ساری دُنیا نُوں تے اپنے خُون دے رشتیاں نوں ٹھوکر مار کے اس دے پنجرے چ آ قید ہو گئی سی۔ پر ہُن دھرم تاں کدے گھر پرتدا ہی نہیں، سگوں انسپکٹر دھرم سنگھ ڈھلوں آ دھمکدے نیں۔ نِکی نِکی گل نوں خوب ٹٹول کے کھورُو پاؤندے۔ آئے دن تھپڑ مارنے وی اوہدے لئی کوئی بہتی وڈّی گل نہیں رہی ہُن۔

کیہ گل سی، کل پریس کردے کِتے شرٹ دا بٹن ٹُٹ گیا، دھرم نے سبھا سبھا ہی اجہے سلوک سنائے، "تُوں بُڈھی ہو گئی، تینوں ساری عمر عقل نہیں آئی، تُوں نی کدے سُدھر سکدی۔ تینوں جمن والے تاں چُھٹ گے پر اسیں کویں چُھٹیے؟ میں تاں اوس اِک غلطی دی سزا ہی اجے تک بھگتی جانا۔ کدوں تیرے چکراں چ پے کے اپنی لائف دا ستیاناس کر لیا..."۔

میں ڈر نال ہور سُنگڑ جانی آ۔ کدے چُپ دی چادر نال مُونہ لپیٹ کے تُر جاندی رسوئی نوں، بہتی وار تاں وسوں باہر ہی ہو جاندا۔ اودوں گھر دا کوئی محفوظ کونا لبھدی، رون لئی۔ مر گئی ماں دی یاد چ اوہدے ویوگ چ کیرنے پاؤن لئی۔ ماں دے سچّے موتیاں ورگے دِھی لئی دیکھے سپنے۔ میرے اندر کس نامُراد بیماری دا رُوپ دھارن کر گئے،

"چھندو دِھیے آہ دیکھ میں تیرے واسطے شلین دے بسترے بنا کے رکھے آ، جدوں سوہرے جائیں گی سارے اکھّاں ٹَڈ ٹَڈ کے دیکھن گے میری دِھی دا داج۔ نالے سو سکھاں دی اِک دِھی میری، سارے چاء پُورے کرنے آ تیرے ویاہ نُوں..."

فیر ماں اپنے لکڑ دی نانے ولوں دِتی پیٹی کھولدی مینوں آوازاں دیندی، "ارے ہو کُڑے چھندی" اوہ پیٹی چ مُونہ کری مینوں ہتھ ماردی۔ میں ٹی.وی. چ اکھاں گڈی بیٹھی اَک کے پے جاندی، "میتھوں نی آئیدا، مَمی توں تاں ایمے ، نت ای... آ داج دا جھمیلا جہیا پا لینی اے، میں نی کچھ لینا، مینوں ٹی وی ویکھن دے کِنی سوہنی فلم چلدی آ"۔

"کُڑے دھیے تینوں ٹی.وی. نے کچھ نی دینا، میری گل کن پا لیا کر۔ بگانے گھر جا کے ماں دِیاں گلاں چیتے آؤن گیاں۔ "ہاں دس"، میں کھجھی کھجھائی جہی ماں کول آ کھڑوندی۔

ماں مینوں پیٹی چ وڑن نُوں آکھدی تے اِک اِک چیز میتھوں باہر پھڑدی تے مینوں سمجھاؤندی،

"آہ جہڑیاں دو توتیاں والیاں دریاں، ایہ تیری نانی دے ہتھاں دیاں بنیاں آ، آہ خاکی ڈبیاں والے کھیس وڈّی ماسی چھوٹوں دے ہتھاں دے بنے آ۔ آہ جہڑے کانسی دے پنج تھال آ، ایہ تیرا نانا لیایا سی موہرا دے بھر کے، جدوں تیرے پیو نوں شگن پاؤن آیا سی۔ ہُن تاں کانسی باہلی مہنگی آ، سونے دے بھاء، میں تاں تیرے شگن تے ایہی دیوں گی رومالاں نا سجا کے"۔

"اُوں...ہوں..."۔ میں موڈھے چڑھاؤندی۔

"میں نی ایہ لجانے پرانے، نمیں لئوگی سٹیل دے.."۔

نی اوہ وی بتھیرے دے دُوں، آودی دِھی نوں، سدھریئے ایہ تاں نرا سیونا آ... جدوں آہ جیتو ویلھی ہو گئی نا۔ گوہا کُوڑا کرکے اوہنوں بٹھاؤ کھٹی لسی تے ننبو دے کے فیر ویکھی کمِیں چمکدے۔

فیر ماں نے چٹِے جھولے کڈھے ہوئے، پکھیاں، دسوتی دیاں چادراں، نانی دی پھُلکاری۔ دو منجے سامان نال بھر لئے۔ میں پیٹی چوں پھڑائی گئی ماں منجیاں تے ٹکائی گئی۔ اِک پُھلاں والا پتل وڈا سارا پینٹ کیتا ہویا گلاس کڈھیا۔

"ایہ تاں تیرے پراہنے دے جوڑے جامے نال لاؤں گی، ویکھ کِڈا بھارا تے سوہنا"۔

"ہاں ماں! ایہ تاں سچی بہت ہی سوہنا"۔

دھرم نُوں ایہ بھرکے میں پانی دا پھڑایا کرو، میں ماں نوں دھرم بارے دس ہی دینا ہُن تاں۔ دِن وی ویاہ وچ تھوڑے ہی رہ گے، پر میتھوں بولن دی ہمت نہ جُٹا ہوندی۔

ساری دیہاڑی ماں دِیاں لمیاں چوڑیاں ہدایتاں مینوں بولنوں ورجی رکھدِیاں۔ کئی وار ہمت جہی کرکے گل کرن دی کوشش وی کیتی تاں ماں ہور دِیاں ہور ای کری جاندی۔

"جدوں ویڑھے چ کم دھندا کردی ہُنی آ نا، بیہی آلا بُوہا بھیڑ آیا کر۔ لوکاں دِیاں نظراں تاں پتھر پاڑ دیندیاں، ہُن خیر نال توں مُونہہ متھے لگدی آ۔ ایمے مُنڈیر وادھا اڈِّیاں چک چک ویہندا۔ ویکھ دھیے عزت لکھیں نہ ہزاریں، ماپے ساری عمر اکّھ چک کے گل نہیں کر سکدے۔ جہناں دِیاں دھیاں ماپیاں دے سر کھیہہ پا جان۔ دِھیے! ساڈے سماج وچ پُتاں دی عزت اوس پگ ورگی ہوندی اے جو داغی ہو جائے تاں فیر رنگائی جا سکدی ہے پر دِھی دی اوس چِٹی چادر ورگی ہووے تاں زندگی بھر داغی ہی رہندی آ دھوتی نی جاندی"۔

"اوہ ہو مَمی ! تُوں وی بس لگ جانی آ لکچر دین، لوکاں نے تاں گلی چوں لنگھنا ہی ہوندا۔ تُوں مینوں اندر بھورا پٹا دے، اوتھے ہی وڑ کے بہہ جیا کروں" میں بُڑ بُڑ کردی بُوہا تاں بھیڑ آؤندی، پر ضروری گل کرن لئی کیتی ہمت فیر کمزور پے جاندی۔

میرا تاں جی کردا کالج پوری ٹوہر کڈھ کے بن ٹھن کے جاواں، دھرم دِیاں نظراں چ میں سارے کالج توں سوہنی کُڑی ہوواں۔ جد ہی گھروں نکلن لگدی ماں دِیاں چور اکھّاں اگوں گھیرا گھت کھڑدِیاں۔

"نی چھندو! نی آہ سُرمہ کتھوں پا لیا وَیرنے، تیرے پیو نے ویکھ لیا نہ اوہنے مینوں نی چھڈنا۔ چل مُونہ دھو، مار اکھّاں چ چھٹے، پھیر جائیں"۔ کئی وار تاں ٹوہر کڈھ کے ماں توں اکّھ بچا ہولی ہولی نِکل جاندی تے کئی وار اڑّکے چڑھ جاندی۔

"دِھیے چُنی گھٹ کے سمار کے لیا کر، نیویں پا کے تُریدا ہوندا۔ جِنا چِر تُوں پڑھ کے گھرے نی مُڑدی میرا تاں من تھالی دے پانی وانگوں ڈولدا رہندا۔ اُتوں زمانہ کیہڑا آ۔ ایمیں تیرے پیو نوں لچھ چڑھیا آ تینوں پڑھاؤن دا، فیر کیہ ماسٹرنی لگنا۔ نالے کہڑا ایہدا کمائی کھانی، بُڑھیاں دیاں کمائیاں نال وی گھر ترے آ"۔

ماں پتا نی کیہ کیہ آپ مہارے ہی بولی جاندی۔ اوہدیاں نکتہ چینیاں تے بندشاں چ میرا دم گھُٹدا۔ میں اِک کنّوں پاؤندی تے دوجے کنّوں کڈھ دیندی۔ گھر دی دیہلی پار کردیاں ہی میں شیرنی بن جاندی۔ ست آلی منی بس تے چھال مار کے جا چڑھدی۔ اکھّاں لبھدیاں اوس پیارے جہے سوہنے چہرے نوں، دھرم نوں ویکھدیاں ہی میں گلاب وانگوں کھِڑ جاندی۔

"ست سری اکال"

"ست سری اکال"

اکھّاں ای اکھّاں چ خُشی دی کوئی سیما نہ رہندی۔ اُس دیاں اکھاں میرے دُھر اندر تک لہہ جاندیاں میں سموہن وچ جکڑی جاندی۔ اوہدے نال رکھی میرے واسطے سیٹ تے میں جا بیٹھدی۔ اُس دا پنڈ میرے پِنڈ توں پہلاں آؤندا کرکے ایہ میرے واسطے سیٹ رزَرو رکھدا۔ گلاں کردے کالج پہنچ آپو اپنی کلاس نُوں مڑ جاندے۔ دھرم میرے توں اک سال اگے سی میرا بی.اے. دا دُوجا سال تے اُس دا تیجا سی۔

ہُن دھرم دے فائنل پیپر سی اُس نے کالج چھڈ جانا سی اس توں بِنا میں کالج کویں جا سکاں گی تے میرے تاں گھر دے میرا ویاہ وی بنھی بیٹھے آ۔ نہ اگّے پڑھن دی اجازت تے نہ کدے ہُن دھرم نوں مِلن دی کوئی ویونت بچنی۔ ہُن پڑھن دی بجائے دھرم نوں لمیاں لمیاں چٹھیاں لکھدی۔

"کجھ سوچ دھرم، کجھ وی کر... مینوں نی پتا۔ مینوں ایس جیل چوں کڈھ کے لے جا۔ جے میرے ماں پیو نے کسے ہور نال تورتا میں مرجُوں کجھ کھا کے۔ بس مینوں لے جا، میں کچھ وی نی سُننا"۔

دھرم بڑی سیانپ نال سمجھاؤندا، "ویکھ چھندی، میں تیرے نال بہت پیار کردا، میرے تے وشواس رکھ۔ کوئی چھوٹی موٹی ہووے بس میری جاب لگ جے۔ میرے مَمی پاپا تیرے گھر آؤن گے، ویٹ کر تھوڑے دن"۔

میں اگلی تے آخری چٹھی لکھی۔

"میرے کول ہُن سوچن سمجھن دا وقت نہیں، صرف پندراں دن بچے آ میرے ویاہ چ۔ نالے تینوں پتا ساڈے گھردیاں نے اپنی اڈ اڈ ذاتاں دا بکھیڑا پا لینا، میرے ماں پیوے نے کدے نی جٹاں دے گھرے ویاہنا۔ کل رات نوں اِک وجے میں ستھ چ تیرا انتظار کرُوں گی جاں تاں توں مینوں ایتھوں بھجا کے لے جاوِیں جاں فیر میری موت دی خبر سنن لئی تیار رہیں"۔

میرے دھمکی بھرے خط نے دھرم نوں آؤن لئی مجبور کر دتا۔ اوہدے ماں پیو نے مینوں قبول تاں مجبوری وس کر لیا۔ پر ہر روز طعنے میہنے دے دے کے میری رنگولی وانگ سجی سپن مئی دُنیا نوں رنگوں بے رنگ کر میری لائف دا جغرافیا پٹھے پاسیوں شروع کر دتا۔ نوکراں توں بدتر حالت میری ہو گئی۔ دھرم نوں پولیس چ جلدی ہی نوکری مِل گئی۔ سمیت پریوار اوس نال راج پورے آ گئے۔ میرے ولوں پیار ستکار ، سیوا دا ہر اُپرالا دھرم دی ماں دے ساہمنے خالی ترکش ہی ثابت ہوندا۔ بھاویں میرے دو بیٹے وی ہو گئے پر اوہ پر وی ایس تکلیف چوں باہر نہ نکلی۔ "ہائے میں مرجاں وے دھرمے پُت! میرے من چ کنِے چاء سی تیرے ویاہ دے، وے پُت میں کوئی شگن نہ کیتا، نہ پانی وار کے پیتا، وے توں آہ کیہ کیتا دھرمیا۔ ایہدے کرن کُھنوں کیہ تھُڑیا پیا سی۔ وے تینوں کیہڑا رشتیاں دے گھاٹے سی۔ وے نکھاپھنیاں توں تاں لیک ہی لاتی۔ ساڈے خاندان نوں۔ وے جٹ، ڈھلواں دا پُت ہو کے لے آیا تکھاناں دی دِھی۔ سُرت آؤ تینوں جدوں آودے پُت ویاہن لگا تے اگلیاں نے نانکے پچھے"۔

بی جی دیاں اجہیاں گلاں دا وی دھرم تے ڈُونگھا اثر ہوندا گیا۔ کُل مِلا کے دوشی میں ہی رہندی۔ میرے اندر پلدا دوس، گھبراہٹ، بے چینی، اُداسی،خالی پن، رونا، سرپِیڑ ہور پتا نہیں کِنے کو روگاں دا نام بن گیا۔ میرا آنڈھ گوانڈھ آلے دوآلے دے سبھ رشتے دار جیویں مینوں میرے ایس دوش دا احساس کراؤن دی تاک چ رہندے۔

میری گوانڈھن ممتا تے اُس دے گھروالے چ اِک دِن بہت لڑائی ہوئی۔ اُس دے گھر چیکا رولی سُن مینوں بملا نے اَواز دِتی۔

"کُڑے چھندر بھین جی، آہ کِنا رولا پئی جاندا ممتا گھر، آجا... سمجھایئے، بجھائیے، آنڈھ گوانڈھ فیر وی"۔ میں اُس دے نال ہی تُر پئی میرے مگر ہی بی جی آ پہنچے۔ ممتا دے گھر آلے نے اُس دے مارن لئی ہتھ چکیا تاں ممتا اگوں پُھولن دیوی بن کھلوتی تے اُس دا ہتھ پھڑ لیا۔

"مار...مار... ہُن مار، مار کے دیکھ، فیر ایہدا نتیجا دِکھاؤندی تینوں۔ میں ذیلداراں دی دِھی آ، دو سو بندے چ ویاہ کے لیایا سی مینوں۔ نکل کے نی آئی میں، کوئی جہڑے توں آئی ڈراوے دیناں مینوں۔ آودے بھراواں نُوں اک فون گھماتا نہ، تیری سنگھی نپ لین گے آ کے، آیا وڈّا میرے مارن والا"۔

اوہدے گھر والا ڈِھلا جہیا پے گیا۔ مَمی تے بملا اوہناں دوہاں نُوں سمجھاؤندیاں ٹھنڈا کرن لگیاں۔ میں چپکے جہے پچھلے پیریں واپس مڑ آئی۔ جیویں ممتا نے ایہ اپنے گھروالے نوں نہیں سگوں مینوں کہی ہووے۔ ایہو جہے مہنے طعنے اپنے بیگانیاں ہتھوں میرے چپیڑاں وانگوں اکثر وجدے رہندے۔ جے گھرے کسے گل توں بچّیاں نوں سمجھاؤنا چاہاں تاں بی جی ٹوکن گے، "نی بہ جا رام نہ، چھج تاں بولے چھاننی وی بولے"۔

جے کسے دے ویاہ دا سہاگ سُندی تاں میرے دل نوں گھیر پین لگدے، "بابل ودعیا کریندیا وے مینوں رکھ لے اَجّ دی رات وے" کُڑی دی سوہرے گھر نوں ڈولی تُردی تاں اوہ ماں پیو بھین بھراواں دے گل لگ لگ روندی۔ میرا من کالھا پیندا، پتانی کیوں فیر گھبراہٹ ہون لگدی۔ ہتھ پَیر ٹھنڈے ہون لگدے۔ کئی وار تاں ایہو جہی صورتحال کسے دورے دا روپ دھارن کر لیندی۔ کوئی ایس نوں کہندا دندلاں پیندیاں تے کوئی مِرگی دا دورہ۔ ہُن ایس دی دوائی وی میں بنا ناغا ڈاکٹر دی ہدایت مطابق کھا رہی ہاں پر بیماری نہ مراد ہے نہ۔ جدوں کدے میرے تائے دی دھی نینا مینوں ملن آؤندی، جو میرے بھراواں توں چوری اکلی ہی میرے نال ورتدی ہے۔ اوہ آ کے جد مینوں گل نال لاؤندی تاں میں دھاہاں مار مار اُس دے گل لگ روندی، مری ماں نوں تے پنڈ دی جُوہ نُوں۔ فیر کئی دن مینوں دوریاں توں آرام رہندا۔ اوہ میرا سارا دُکھ سُکھ سُندی تے میرے پیکیاں دی سکھ ساند دَسدی۔ پنڈ چ کون مر گیا، کہِدا ویاہ ہو گیا، کون کہدے نال لڑ پیا، تے ہُن تاں کدے کسے دی کُڑی نِکل کے تاں نہیں گئی نا۔ میں بہت ساریاں گلاں اُس توں پچھدی۔ میرا پاپا اجے وی منجے تے پیا اوویں ہی چُوکدا اے، کہڑی بھابی اوہدی سیوا کردی ہے۔ کہڑا وِیر اوس نوں دوائی بوٹی دواؤندا۔ اُس نے کدے میرا ناں نی لیا؟ میری ماں دا پونے سال والا بھوگ پواؤنوں کاہتوں ہٹ گئے۔ ہُن گھرے ماں دی فوٹو لگی آ جاں لاہ کے رکھتی۔ ساڈے نکے ہوندیاں دیاں فوٹو جہڑیاں شیلف تے پئی ہوندیاں سن۔ کِتے بھابیاں نے سٹ تاں نی دِتیاں، میرے داج دے سامان والی میری ماں دی لکڑ دی پیٹی...؟ میری ماں جد جیوندی سی مینوں یاد کردی میرے ویوگ وچ تڑفدی رہی، اوہ رات نوں اُٹھ کے پیٹی کھولدی۔ سارا سامان باہر کڈھدی، "میری چھندی دا داج آ، ویکھو سوہنا آ نا، میلے ہتھ ناں لائیو"۔

فیر سارا سامان پیٹی چ رکھ کے جندرا مار چابی کھیسے چ پا لیندی۔ کسے جی نُوں اوس پیٹی نوں ہتھ نہ لاؤن دیندی۔ جدوں ماں مر گئی تاں نینا دَسدی کہ چابیاں اودوں اوہدے کھیسے چوں کڈِھیاں۔

ہُن ماں آزاد ہو اوہ ہر وقت میرے نال رہندی۔ ہُن اس دے کنبدے ہتھ، ہنجوآں نال بھجیا چہرہ، میری اُڈیک وچ کھلیاں اکھاں، میرے گھر دیاں کندھاں چوں عام دِسدے ہن۔ میں اُس نوں چھوہن لئی اگے ودھدی ہاں، اُس دے پیر پھڑنے چاہنی ہاں۔ اُس دی ہِک نال لگنا چاہنی آ۔ اُس نوں دسنا چاہنی کہ میں ہُن تیرے توں وی ودھ تڑپدی آں، ویکھ ماں ہُن تاں تیرے دوہتے وی گبھرو ہو گئے۔

اج تاں جشنؔ نے اوہ سوال اُٹھائے، قبراں پھرول کے مردے لبھے، بس پچھو نہ، اِک میرے توں مر نی ہویا۔ پر جیوندا میرے اندر کچھ وی نی رہیا۔ سدھا اپنے کمرے نوں گیا تے بیڈ تے مُودھا پے گیا۔ پانی دا گلاس بھر اُس نوں ہلُونیاں، "جشن بیٹے اُٹھو پانی پیو ... کیہ گل اے؟

طبیعت تاں ٹھیک اے؟

جشنؔ ،دھرمؔ دی طرحاں گرجیا، ہو بہو اوہی روپ، "بس مینوں اکلّا چھڈ دیو، میرے روم چ نہ آئیو۔ میریاں اکھاں توں دُور ہو جاؤ تسیں ہُن تک ساڈے نال...جھوٹھے ہو...جھوٹھے ...تسیں۔ گیٹ آؤٹ...فرام مائی روم۔

جشنؔ دے بولاں دی دھمک نال سارے گھر دِیاں کندھاں ہل گئیاں۔ کسے بھوچال دے جھٹکے وانگ۔ میں اینی بُری طرحاں ہل گئی کہ سنبھل نہ سکی مساں ہی باہر لابی چ پئے سوفے تے دھڑک ڈِگی۔

"پتا نی کیہ ہویا میتھوں، کیہ، کیہ ... کِتے... اک ہور گرج۔

"نی کیہ ہویا منڈا اینی اُچّی بولیا، نی کیہ گل آ، توں ایتھے بہ گی ہُن۔ بی جی اپنے کمرے چوں نکلدی جشن ؔدے کمرے ول اواتوا مینوں بولدی تُری جا رہی۔

بی جی نے جشن نوں اُٹھا بانہاں چ لیا،

"کیہ ہویا میرے سوہنے نُوں، پُت! کیہ گل مینوں دَس، اپنی دادی ماں نُوں دسو"۔

بی جی نے جشنؔ دی کنڈھ پلوسی تے اوہ دادی دی گود چ سر رکھ اُچّی اُچّی روون لگا۔ بی جی وراؤندے رہے پلوسدے پچھدے رہے،

"میرا شیر بچّا، کیوں رویا، توں تاں اینا بہادر اے جٹ دا پُت ہو کے رونا، سردار دلیر سنگھ ڈھلوں دا پوترا انسپکٹر دھرم سنگھ ڈھلوں دا پُت، روندا۔ ایہ کیویں ہو سکدا؟ اوہ اینا کمزور ہووے؟" جشنؔ اَکھاں صاف کردا چہرے تے فیر پہلاں وانگ نفرت دی اگ چ بھکھدیاں اکھاں اُچّی تے تلخ اَواز چ شروع ہو گیا۔

"مَماں سانوں کیوں شروع توں اینے جھوٹھ بولدے رہے کہ کہندے رہے تھوڈے نانکے پریوار دا تاں دنگیاں چ کوئی جی نہیں سی بچیا۔ سارے مر گئے، بس میں اکلّی ای بچی سی۔

میں ہور بہت سارے لوکاں نال اک کیمپ وچ ٹھہری ہوئی سی۔ تیرے ڈیڈ نوں میں پسند آ گئی اوہناں نُوں میرے تے ترس وی آیا تے میرے نال انند کارج کرکے کر گھر لے آئے۔ پر اصلیت کیہ ہے؟ اج مینوں میرے دوست شری ناتھ نے دسی اوس نوں اپنے پنڈ آلے رجندر انکل جو ڈیڈ دے فرینڈ وی آ اوہناں دے بیٹے نے ایہ گلاں کہیاں کہ ایہدی موم گھروں دوڑ کے آئی آ۔

کسے ہور کاسٹ دی وی آ، میرا مذاق اُڈاؤندے پِٹھ پچھے گلاں کردے آ، "ایہدی مَمی نکل کے آئی آ، گھٹیا...گھٹیا...کمینٹ کردے آ۔ دسو! دادی مما، پلیز دسو، مینوں ساری گل دسو۔ کہندے سبھ جھوٹھ آ کہہ دو دادی مما ایہ جھوٹھ اے۔ میرے دوست بکواس کردے آ۔ میں ہُن کالج نہیں جانا اوہ پتا نی، کیویں کویں میرا مذاق بنایا کرن گے۔ بس میں نی کل توں کالج جانا..."۔

بی جی غصے چ چلائی، "اس بے شرم زنانی لئی توں کاہتوں اپنی پڑھائی چھڈیں گاں۔ نہیں میرا پوتا تاں پڑھ لکھ کے اپنے پاپا آنگوں افسر بنوں گا"۔

جشنؔ تے بی جی غصے چ بھڑکے اجے وی بہت کجھ بولی جا رہے سی پتا نہیں کیہ کیہ چکڑ میرے تے سُٹیا جا رہیا سی۔ جشنؔ دے بول تکھے نیزے وانگ میری روح دے آر پار ہوندے گئے۔

جہناں دی پِیڑ میرے لئی سہنی مشکل سی۔ ہُن من کردا، کوئی اجہیا خطرناک دورا مینوں پوے تے سارے دُکھاں توں سارے دوشاں، کلنکاں توں مُکتی مل جاوے۔

٭٭٭٭٭