مولانا صفی الرحمٰن مبارکپوری دی جگت دُھمی سیرت پاک ؐ  ”الرحیق المختوم “ دا پنجابی ترجما/قسط نمبر9

مولانا صفی الرحمٰن مبارکپوری دی جگت دُھمی سیرت پاک ؐ ”الرحیق المختوم “ دا پنجابی ترجما/قسط نمبر9

عرب ___اَدیان و مذاہب

حضرت اسماعیل ؑ دے پرچار پاروں عرب واسی دین ابراہیمی دے منن والے بن گئے سن، ایس لئی صرف اِک خدا دی عبادت کردے سن۔ تے توحید دے منن ہار سن پر ویلا لنگھن دے نال نال اوہناں ایہ سبھ گلاں دا وڈا حصا منوں وسار دِتیاں۔فیر وی توحید تے کجھ دین ابراہیمی دے طریقے باقی بچ گئے سن ایتھوں تک کہ بنو خزاعہ دا سردار عَمرو بن لُخَی ساہمنے آیا۔ایہدی ودھوتری نیکو کاری،صدقا خیرات تے دینی کماں نال دلچسپی کارن ہوئی ایس واسطے لوکاں نے آپ نوں موہ نال ویکھیا تے وڈے وڈے عالماں تے فاضلاں نے ایس دی پیروی کیتی۔بعدوں ایس نے شام دا سفر کیتا تے اوتھے ویکھیا کہ لوک بُتاں دی پوجا کر رہے سن۔ایہنے سمجھیا شاید ایہ وی سبھ حق اُتے نیں کیوں جے شام پیغمبراں دھرتی تے اَسمانی کتاباں دے اُترن دی تھاں سی ایس لئی اوہ اپنے نال ہُبل بُت نوں وی لے آیا۔ تے ایس نوں خانہ کعبہ اندر جڑ دِتا تے مکہ والیاں نوں وی شرک دی دعوت دِتی۔مکہ والیاں نے ایس دی گل نوں جی آیاں نوں کہیا تے بہت سارے حجاز دے واسی وی مکہ واسیاں دے پِچھے ٹُر پئے کیوں جے اوہ بیت اللہ دے والی تے حرم دے واسی سن۔ایس طرحاں عرب وچ بُت پرستی دا مُڈھ بھجیا۔

ہُبل توں وکھ عرب دے پرانے بُتاں وچ مَنَاۃ اے۔ایہ بحر احمر دے ساحل تے قُدیر دے نیڑے مُشلّل وچ اے ایس توں بعد طائف وچ لات نامی بُت بنیا تے وادی نخلہ وچ عُزیٰ نوں لیاندا گیا ایہ تِن عرب دے سبھ توں وڈے بُت نیں۔ایہدے بعد حجاز دے ہر خطے وچ شرک ودھیا اَتے بُتاں دی بھرمار ہو گئی۔کہیا جاندا اے کہ اِک بُت عمرو بن لُحی دا آگیا کار سی ایہنے دسیا کہ نوح ؑ دی قوم دے بُت وَدّ،سُواع،یَغوث،یعوق تے نَسر۔۔۔ جدہ وچ دفنائے گئے نیں۔ایس گل دا پتا لگن تے عَمرو بن لُخَی جدہ گیا تے بُتاں نوں کھود کے کڈھیا۔فیر ایہناں نوں تہامہ لیاندا تے جدوں حج دا ویلا آیا تے اوہناں نوں وکھ وکھ قبیلیاں دے حوالے کیتا۔ایہ قبیلے ایہناں بُتاں نوں اپنے علاقیاں وچ لے گئے ایس طرحاں ہر قبیلے وچ تے ہر گھر وچ اِک اِک بُت ہو گیا۔

فیر ایہناں مُشرکاں نے مسجد حرام نوں وی بُتاں نال بھر دتا ایس لئی جدوں مکہ فتح کیتا گیا سی تاں بیت اللہ دے آل دوال تِن سو سٹھ بُت سن جہنوں خُد رسول پاکؐ نے اپنے مبارک ہتھاں نال بھنیا۔آپؐ اِک سوٹی نال ٹھوکر ماردے جاندے سن تے اوہ ڈِگدا جاندا سی فیر آپ ؐ نے حکم دتا کہ ایہناں ساریاں نوں مسجد حرام توں باہر کڈھ کے ساڑ دِتا جاوے۔

اِنج شرک تے بُت پرستی جاہلیت دے دین دا سبھ توں وڈا وکھالا بن گئی جہناں نوں گھمنڈ سی کہ اوہ حضرت ابراہیم ؑ دے دین دے منن والے نیں۔

فیر جاہلیت دے بُت پرستی دے کجھ خاص ڈھنگ تے رسماں دا وی رواج سی جو بُہتیاں کر کے عَمرو بن لُخَی دیاں بنائیاں گئیاں سن۔جاہل لوک سمجھدے سن کہ عَمرو بن لُخَی دیاں گھڑیاں گلاں دین ابراہیمی وچ کڈھیاں گئیاں نویاں گلاں نیں۔تھلوکت اوہناں وچوں کجھ رسماں دا ذکر کیتا جا رہیا اے:

1۔جاہلیت دے دور وچ مشرک بُتاں دے کول مجاور بن کے بیٹھدے سن،اوہناں دی پناہ وچ رہندے سن تے اُچی اُچی پُکاردے سن تے لوڑ ویلے اوکڑاں نال نجٹھن لئی بینتیاں کردے سن تے ایہ سمجھدے سن کہ اوہ اللہ توں سفارش کر کے ساڈی مراد پوری کرا دین گے۔

2۔بُتاں دا حج تے طواف کیتا جاندا سی اوہناں ساہویں نیازاں چڑھائیاں جاندیاں تے سجدا کیتا جاندا۔

3۔بُتاں واسطے نذرانے تے قربانیاں پیش کیتیاں جاندیاں تے قربانی واسطے ایہناں جنوراں نوں بُتاں والی تھاں تے جا کے وڈھیا جاندا تے کدی کسے وی تھاں تے وڈھ دیندے سن پر ایہ سبھ بُتاں دے ناں تے کردے سن۔ذبح کرن دیاں دو صُورتاں دا ویروا قرآن پاک وچ کیتا گیا اے۔ارشاد ہوندا اے”اوہ جنور وی حرام نیں جو بُتاں دے ٹھکانیاں تے ذبح کیتے گئے ہوون“

دوجی تھاں تے ارشاد اے ”اوس جنور دا گوشت نہ کھاؤ جہدے اُتے اللہ دا ناں نہ لیا گیا ہوئے۔“

4۔بُتاں دیاں نیڑتا دا ایہ وی ڈھنگ اے کہ مشرک اپنی بِت موجب اپنے کھان پین دیاں شیواں،کھیتی تے مال ڈنگر دی پیداوار دا اِک حصا بُتاں لئی خاص کر دیندے سن۔ایس سلسلے وچ اوہناں دا دلچسپ رواج ایہ سی کہ اوہ اللہ دی کھیتی تے جنوراں دی پیداوار دا اِک حصا خاص کر دیندے سن فیر وکھ وکھ کارناں پاروں اللہ دا حصا بُتاں ول کر دیندے پر بُتاں دا حصا کدے وی اللہ ول نہیں سن موڑدے سن،اللہ تعالیٰ دا ارشاد اے:

” اللہ نے جو کھیتی تے جنور پیدا کیتے نیں ایہناں دا اِک حصا اوہناں نے اللہ ول مِتھیا تے کہیا ایہ اللہ واسطے اے۔۔۔ایہناں دے خیال انوسار۔۔۔ہور ایہ ساڈے سانجھیاں واسطے اے اتے جو اوہناں دی سانجھ واسطے ہوندا اے اوہ اللہ تک نہیں اپڑدا (پر) جو اللہ واسطے ہوندا اے اوہناں دے سانجھ والیاں تک اپڑ جاندا اے کِنا بُرا اے اوہ فیصلا جو ایہ لوک کردے نیں“(136:6)

5۔ بُتاں نال نیڑتا دا ایہ وی اِک طریقا سی کہ اوہ مشرک وکھ وکھ قسم دیاں نذراں مَن لیندے سن،اللہ تعالیٰ دا ارشاد اے:

ایہناں مشرکاں نے کہیا اے کہ جنور تے کھیتیاں دی مناہی اے ایہناں نوں اوہی کھا سکدے نیں جہناں نوں اسیں چاہیے۔۔۔ایہناں دی سوچ وچ۔۔۔ایہ اوہ جنور نیں جہناں دی سواری حرام کیتی گئی تے کجھ جنور اجہے نیں جہناں تے ایہ لوک اللہ دا ناں نہیں لیندے نیں“(138:6)

6۔ایہناں ای جنوراں وچ بحیرہ،سائبہ،وصیلہ تے حامی سن۔ابن اسحاق کہندے نیں کہ بحیرہ،سائبہ دی بچی نوں کہیا جاندا اے تے سائبہ اوس اونٹھنی نوں کہندے نیں جہدے دس لگاتار مادا بچے ہوون تے کوئی نر نہ جنمے۔اجہی اونٹھنی نوں اَزاد چھڈ دِتا جاندا ایایہدی سواری دی مناہی ہوندی اے تے وال وی نہیں کٹے جاندے نیں۔پروہنیاں توں وکھ کوئی ایس دا دُدھ وی نہیں پی سکدا ایس توں بعد اونٹھنی جو مادا جَندی اے اوہدا کن چِیریا جاندا اے تے اوہنوں وی ماں دے نال ازاد کر دتا جاندا اے ایہی بحیرہ اے تے ایس دی ماں سائبہ۔

وصیلہ اوس بکری نوں کہیا جاندا اے جو پنج وار دو دو مادا بچے جنمے تے وچکار کوئی نر نہ پیدا ہوئے۔ایس بکری نوں وصیلہ ایس لئی کہیا جاندا اے کہ اوہ سارے مادا بچیاں نوں اِک دوجے نال جوڑ دیندی اے۔ایہدے بعد ایس بکری دے جو بچے پیدا ہوندے نیں اوہنوں صرف مرد کھا سکدے نیں،سوانیاں نہیں کھا سکدیاں پر جے کوئی بچا مُردا پیدا ہوندا اے تے اوس نوں مرد عورت سبھی کھا سکدے نیں۔

حامی اوس نر اونٹھ نوں کہندے نیں جہدے توں دس بچے وار وار مادا پیدا ہوئے ہوون وچکار کوئی نر نہ پیدا ہوئے۔ایسے اونٹھ دی کنڈ نوں محفوظ کر لیا جاندا اے ایس تے سواری نہیں کیتی جاندی تے نہ ای وال کٹوائے جاندے نیں سگوں اوس نوں اونٹھاں دے اِجڑ وچ جنسی ملاپ واسطے کھُلھا چھڈ دتا جاندا اے تے ایس توں وکھ ایس توں کوئی فائدا نہیں چُکیا جاندا اے۔جاہلیت دے ایس بُت پرستی دے طریقے دی نفی کردیاں ہوئیاں رب تعالیٰ دا فرمان انج آندا اے:

”اللہ نے نہ کوئی بحیرہ،نہ کوئی سائبہ،نہ کوئی وصیلہ تے نہ کوئی حامی بنایا اے پر جہناں لوکاں نے کُفر کیتا اوہ اللہ تے جھوٹھ گھڑدے نیں تے ایہناں وچوں بُہتے عقل نہیں رکھدے“(103:5)

اِک دوجی تھاں تے ارشاد اے:

ایہناں (مشرکاں) نے کہیا کہ جنوراں دے ڈِھڈ وچ جو کجھ اے اوہ خالص مرداں واسطے اے تے ساڈیاں سوانیاں واسطے حرام اے۔پر جے اوہ مُردا ہون تاں ایس وچ مرد عورت سبھ سانجھ پا سکدے نیں۔“(139:6)

جنوراں دیاں دسیاں گئیاں قسماں یعنی بحیرہ،سائبہ وغیرا دے کجھ دوجے مطلب وی بیان کیتے گئے نیں جو اسحاق دی دسی گئی تفسیر توں وکھ نیں۔

حضرت سعید بن مُسیّب اللہ ؒ دا بیان اے کہ ایہ جنور ایہناں طاغوتاں واسطے ای سن تے صحیح بخاری وچ روایت اے کہ عَمرو بن لُخَی پہلا بندا اے جس نے بُتاں دے ناں تے جنور چھڈے۔

عرب اپنے بُتاں دے نال ایہ سبھ کجھ ایس عقیدے نال کردے سن کہ ایہ بُت ایہناں نوں رب دے نیڑے کر دین گے تے سفارش وی کرن گے۔ایس لئی قرآن پاک وچ دسیا گیا اے کہ مشرک انج کہندے سن:

”اسیں صرف ایس لئی پوجا کردے آں کہ اوہ رب دے نیڑے کر دین“(3:39)

”ایہ مشرک اللہ توں وکھ اوہناں دی پوجا وی کردے نیں جو ایہناں نوں نہ فائدا اپڑا سکدے نیں نہ نقصان تے کہندے نیں ایہ اللہ ساہمنے ساڈے سفارشی نیں۔“(18:10)

(جاری اے)