ژاں پال سارتر ــ جس نے نوبیل انعام لین توں انکار کیتا۔۔۔٭رویل٭

ژاں پال سارتر

ساہت دے نوبیل انعام توں انکار کر دین والے ژاں پال سارتر دا اج 115 واں جنم دیہاڑ اے۔

1964ء وچ سارتر نے نوبیل کمیٹی تے دنیا نوں اوس ویلے حیران کر دتا، جدوں اوہناں اے کہندیاں ہویاں نوبیل انعام لین توں انکار کر دتا اوہناں دا کہنا سی " میں کدی وی سرکاری اعزاز نہیں لئے، اک ادیب نوں اپنے آپ نوں اک ادارے وچ تبدیل نہیں ہون دینا چاہیدا"

سارتر دا جنم 21 جون 1905ء نوں پیرس وچ ہویا، اوہناں دے والد دے چھیتی فوت ہو جان مگروں اوہناں دی حیاتی تے اپنے دادا دا اثر رہیا۔ سارتر تے ہائی سکول دی تعلیم لایسی ہنری چہارم سکول توں حاصل کیتی، تے فیر اک نامی ادارے ایکو نارمل سپیریر وچ داخلہ لیا، 1924ء توں 1929ء تیکر ایتھے اوہناں دیاں ملاقاتاں ریمنڈ آرون، سایمون دا بیوویر، مورس مولیو پونٹی ورگے وڈے ناواں نال ہویاں۔

ایتھے ای سارتر دی دلچسپی پڑھان ول ہوئی۔ فلسفے دی تعلیم لئی گارنٹ حاصل کرن توں بعد سارتر برلن دے فرانسیسی انسٹیٹیوٹ وچ داخل ہوئے، ایتھے اوہناں 1933ء وچ "فینومینولوجی" دریافت کیتی تے کتاب "دا ٹرانسنڈنس آف دا ایگو" (The Transcendence of the Ego) لکھی۔

تخیل دے بارے سارتر دا تحقیقاتی کم 1936ء وچ چھپیا تے ایس توں دو سال بعد "تھیوری آف ایموشن" نظریہ جذبات سامنے آیا۔ دوسری جنگ عظیم دے دوران سارتر نے اپنا وجودی "میگنم اوپس" بینگ اینڈ نتھنگنس (Being and Nothingness) تخلیق کیتا۔ ایس نال اوہناں اک جنگی کیمپ وچ "ہایڈیجر" (Heidegger) دے کام دی تعلیم دتی۔ اوہ تھوڑے جہے ویلے لئی اک مزاحمتی گروپ وچ وی شامل رہے تے جنگ دے خاتمے تیکر لایسی وچ پڑھاندے رہے۔ "بینگ اینڈ نتھنگنس" 1943ء وچ چھاپے چڑھی تے وجودیت تے ہیومن ازم (Existentialism and Humanism) 1946ء وچ چھپی۔

1947ء وچ بودلییر (Baudelaire) تے 1952ء وچ ژاں جینٹ بارے سارتر دیاں لکھتاں چھپیاں۔ ایس دے نال ناول تے اور کتاباں وی چھپ دیاں رہیاں، جنہاں وچ ناول "نوزیا" (Nausea)، ڈرامے "انٹیمیسی" (Intimacy)، "دا فلایز" (The Flies)، ہویس کلوز تے لیس مینز سیلز شامل نیں۔ 1960ء وچ "کریٹیک آف ڈایالیکٹ ریزن" (Critique of Dialect Reason) چھپی۔

1950ء تے 1960ء دے ورہیاں وچ سارتر نے سویت یونین تے کیوبا دا سفر کیتا، تے ہنگری، چیکوسلواکیا تے سویت یونین دے حملے دی مذمت کیتی نالے الجزایر دی فرانسیسی پالیسیاں اتے تنقید کیتی۔ مئی 1968ء دی ہڑتالاں وچ وی سارتر اگے اگے رہے، سارتر دی گرفتاری نے اوہدوں ڈرامائی موڑ لیا جدوں صدر ڈیگال نے سارتر توں فورا معاف کردیاں آکھیا "تسیں والٹیر نوں گرفتار نہیں کر سکدے" کجھ دا کہنا اے کہ ڈیگال آکھیا "تسیں فرانس نوں گرفتار نہیں کر سکدے"۔

بہتا لکھن پڑھن نال سارتر بیمار رہن لگ پئے تے ہایپرٹینشن نال 1973ء وچ اوہناں دی نظر مکمل بند ہو گئی۔ سارتر دی سگریٹ نوشی نے وی اوہدی صحت نوں بہتا خراب کیتا۔ سارتر دا انتقال 15 اپریل 1980ء نوں ہویا تے پنجاہ ہزار توں بہتے لوکائی سارتر دیاں آخری رسماں وچ شامل ہوئے۔

٭٭٭٭٭