میلے دا اکھیں ڈِٹھا حال/میلے دا اکھیں ویکھیا حال

میلہ پنجاب دے وسیب وچ خاص اہمیت رکھدا اے ایس لئی پنجاب دے داسی ایس واسطے خاص پربندھ کر دے نیں۔ ہر علاقے اک وڈا میلہمشہور ہوندا اے جو اوس علاقے تے علاقے دے واسیاں واسطے اک پچھان بن کے رہ جاندا اے۔میلا چراغاں اک جہیا میلا اے جس نوں پورے برصغیر پاک و ہند وچ جانیا پچھانیا جاندا اے۔ایس واسطے لوکی بہت دُوروں دُوروں آندے نیں تے سارا سال ایس دی تیاری وچ گزار دے نیں۔ایس ورھے مارچ دے اخیرلے ہفتے وچ اساں اپنے پنجابی دے پروفیسر ہوراں نال میلے دی سیر دا پروگرام بنایا۔

میلہچراغاں والے دن پورے شہر لاہور وچ مقامی چھٹی ہوندی اے۔چھٹی دے باوجود وی اسیں کالج دے گیٹ ساہمنے جا کٹھے ہوئے۔اسیں کالج بس وچ میلے ول نوں جاون لگے۔ایف سی کالج توں کوئی ادھے کُو گھنٹے دا سفر بندا اے جو بہت دلچسپی نال شاہ حسین دے بارے پروفیسر ہوراں کولوں سندیاں گزر گیا۔ساڈے ایک کلاس فیلو نثار بہت سوہنی اواز نال ”مائے نی میں کہنوں آکھاں،درد وچھوڑے دا حال“سنا کے اک سماں بنھ دتا سی۔پروفیسر ہوراں نے دسیا کہ اک دن پہلاں چراغاں ہو چکیا اے تے چراغاں واسطے مذہبی امور دے وزیر نے خاص طور تے ایس مزار اتے حاضری دتی سی جس دی خبر سارے الیکٹرانک تے پرنٹ میڈیا نے دتی۔کالج بس باغبان پورا دے علاقے وچ داخل ہوئی تاں دور دور تیکر لوکاں دی بِھیڑ دکھائی دے رہی سی ایس بِھیڑ دی وجھا مرکزی سڑک تک دواں پاسے ریڑھی والیاں دی ہوندی سی۔ایہ ریڑھی والیاں نے ایتھے وکھ وکھ شیواں ویچنیاں شروع کیتیاں سن جہناں وچ بالاں دے کھڈونے،کپڑے،کھاون بیسن دیاں شیواں سن ایس توں وکھ کافی تھاواں تے پُھلاں دیاں پتیاں تے مکھانے چھہارے دے پیکٹاں والے اڈے وی لگائے ہوئے سن جو اوتھے آون والے لوکاں نوں اپنے ول کھچ رہے سن۔

اسیں کالج توں ایک،اپنے ولوں مزار اتے چادر پاون واسطے نال لیائے سن،فیر پروفیسر ہوراں نے قبر تک پُھل پاون لئی وی لے گئے۔سبھ توں پہلاں اسیں مزار تے حاضری دین دا فیصلا کیتا،فاتحہ خوانی واسطے سبھ تیار سن ایس لئی مزار دے احاطے جا کے فاتحہ پڑھی تے رب کولوں دعا منگی کہ پنجابی زبان دے ایس عظیم شاعر دی زبان نوں ایس دھرتی وچ کدے ہوکا نہ آوے۔مزار دے باہر وڈا سارا مچ بھخدا پیا سی جہدے وچ آون والے شردھالو موم بتیاں،تیل صندل دیاں لکڑیاں وغیرا سُٹ رہے سن ایہ مچ کئی دناں توں بھخدا پیا سی تے ہن ایس دے لانبو کوئی ویہ کو فٹ اپر اٹھ رہے سن۔اسیں اپنے کیمرے کڈھ کے اوس لانبو دیاں تصویراں بنائیاں تے نال ای فیس بک اتے ایہ تصویراں تے مزار اتے فاتحہ خوانی کردیاں ہویاں دی گروپ فوٹو وی اپ لوڈ کر دتی۔

مچ دے کول ای ڈھولچی کھلوتے سن،جہناں نے ڈھول دی تھاپ نوں ہور اچا کر دتا تاں جو آون والے لوک دھمال ول دھیان دیون،کجھ منڈے جو میلا ویکھن آئے سن اوہناں نے دھمال شروع کر دتی اک سماں بدھیا گیا سی ایسے دوران اسیں ویکھیا کہ اک ملنگنی نے اوتھے آ کے دُپٹا گل توں لا کے لک دوآلے بنھیا تے دھمال شروع کر دتی ایہ کوئی اجہی ملنگنی لگدی سی جو ڈھولچیاں دی اواز نال اپنے آپ نوں بے قابو کر بیٹھی سی۔دھمال پاندیاں ہویاں لوکاں نے آل دوآلے گھیرا جہیا بنا لیا جو بہت زیادا رونق پیدا کر رہیا سی۔

اسیں مزار توں تھوڑا اگانہ گئے تاں ویکھیا اک تھاں اُپر شاہ حسین دے کلام دا انتخاب نکیاں نکیاں کتاباں وچ کیتا ہویا سی جو ساڈے پروفیسر ہوراں نے سبھ نوں اِک اِک نِکی کتاب لے کے دتی تے اساں سبھ نے یادگاری دے طور تے اوس اپر اوہناں دے دستخط کروا لئے سن۔ میلے دے وچ ہور بال وی اپنے ماپیاں نال آئے سن اوہ سبھ توں ودھ پر جوش نظر آندے سن اوہ کُھلے دی تلاش وچ ایدھر اودھر نَسی جا رہے سن اوہناں دے مکھڑیاں تے عجیب طرحاں دی خشی سی جو سانوں وی ہور سوہنی لگ رہی سی۔اک تھاں اپر محکمہ اوقاف دا دفتر سی جس باہر دیگاں پئیاں سن تے لوکی قطار بنائی کھلوتے اوس توں لنگر لے کے کھا رہے سن اک روٹی اپر اوہ دال رکھ دے سبھ نوں ورتاندا پیا سی ساڈے وچوں وی دو تن پڑھیاراں نے لنگر کھاون دی سدھر کر کے قطار ول نوں ہوئے تے لنگر لیا کے سبھ نوں تھوڑا تھوڑا دتا اساں وی تبرک دے طور اتے اوہ لنگر کھادا۔لنگر کھان تو بعد مزار دے پچھلے پاسے کھلے میدان ول نظر پئی جتھے ہور ای دنیا نظر آئی وڈے وڈے اسمانی جُھولے لگے ہوئے سن جہدے وچ بال جُھولے لے رہے سن تے کچھ ڈرپوک چیکاں وی مار رہے سن۔بجلی نال چلن والی نکی جہی ٹرین وی سی جو سدھی اسمان دے ول نوں جاندی تے فیر ہیٹھاں اک دم پرت آندی۔ایہدے وچ بیٹھ کے بال رولا پاندے پئے سن۔اسیں سبھ بڑے گوہ نال ویکھ رہے ساں۔

ایس دوران ساڈے پروفیسر ہوراں نے سانوں شاہ حسین بارے دسنا شروع کر دتا کہ اوہ اکبر دے دور دے شاعر نیں جو 1539ء نوں پیدا ہوئے تے بارھاں ورھیاں وچ اوہناں نے قرآن پاک حفظ کر لیا۔تیہہ ورھیاں دی عمر وچ آپ تے مجذوبیت دی کیفیت طاری ہوئی۔آپ دی ایس کیفیت دا جدوں اکبر نوں پتا چلیا تاں اکبر نے منشی بہادر خان دی ڈیوٹی لا دتی کہ جو ایہ ہستی بولن اوہ لکھ لیا کرن ایس ہستی نے کافی دی صنف پنجابی زبان نوں پہلی وار دتی تے اجیہاں کافیاں لکھیاں جہدا مقابلا دُنیا وی کسے دی زبان دی شاعری نہیں کر سکدی اے۔ مزار دے پچھلے پاسے میدان دے اندر میلا سجیا ہویا سی آل دوآلے دے لوکاں توں وکھ بہت سارے دوجے دیساں توں وی لوک آئے سن دو سکھاں نوں ویکھ کے لوکی اوہناں نوں ویکھ ویکھ کے خش ہو رہے سن تے سبھ ”جی آیاں نوں“ آکھ رہے سن۔اسیں کتاباں وچ پڑھ چکے ساں 1947ء دی ونڈ توں پہلاں بہت سارے سِکھ‘ ہندو تے ہورناں مذہباں دے لوک ایس میلے واسطے خاص تیاری کر کے آندے سن۔

کُلفیاں،گولے،دہی بھلے،آلو چاٹ،فروٹ چاٹ،سوڈے دیاں بوتلاں دے سٹالاں اتے لوکاں دا رش سی لوکی بڑے مزے لے لے کے اوہ شیواں کھا رہے سن،شیواں ویچن والے دُونیاں قیمتاں تے ایہ شیواں ویچ رہے سن۔اک تھاں اپر وڈا سارا سٹال قتلمے تے جلیبی بناون والیاں دی سی۔بہت سارے لوک قتلما بناندیاں ہویاں کاریگر نوں ویکھدے پئے سن۔میلے ٹھیلے تے قتلما کھانا پنجاب دے واسیاں لئی بہت مزے دی گل ہوندی اے،اسیں وی قتلما کھادا تے سواد مانیا۔ ایتھے کھلو کے وی اسیں سیلفی بنائی تے اوسے ویلے فیس بُک اُتے اَپ لوڈ کر دِتی سارے دوست اپنے استاد نال سیلفی بنا رے ساں۔

اِک تھاں اپر سوانیاں دا رش سی ایتھے مہندی ہتھاں اتے سجائی جا رہی سی۔سوانیاں نے اپنے ہتھاں نوں مہندی لاون والیاں دے اگے کیتا ہویا سی مہندی والیاں دے نال ای چوڑیاں،کڑے تے فرینڈ شپ بینڈ،بناوٹی زیوراں دا سٹال سی،ایس سٹال اپر بہت ساریاں کڑیاں اکٹھیاں ہو کے اپنی من پسند شے خرید رہیاں سن۔

تھوڑا کُو اگانہ ہوئے تے اسیں گھمدے ہوئے مزار دے ایک پاسے مادھو لعل حسین دی قبر تیکر آ پہنچے۔مادھو لعل ہوری حضرت شاہ حسین دے مرید سن تے ایہناں دا مزار وی آپ دے مزار دے کول ای اے۔اوس مزار دے نال ایک دو ملنگ کیسری پگاں بنھی ساہمنے پئے شیشے دے شو کیس وچ وکھ وکھ پتھراں دیاں انگوٹھیاں وی رکھ رہے سی،اوہناں دے اپنے ہتھاں وچ کوئی انگل پتھراں دیاں انگوٹھیاں توں خالی نہیں سن۔چاندی تے لوہے دے چھلے وی اوتھے موجود سن۔زمرد،پنا،یاقوت،عقیق،دُرِ نجف ورگے پتھراں تے اوس دی تاثیر بارے اوہناں نے من گھڑت کہانیاں نوں اچی اچی بولنا اپنا فرض سمجھیا ہویا سی جِس نوں سن کے سادہ لوکائی اوہناں ول کھچی چلا آ رہیا سی۔

اسیں تھوڑا اگانہ جا کے ویکھیا لکی ایرانی سرکس ولوں اج دی رات دے شو دے ٹکٹ وی ویچے جا رہے سن۔ نال ای پرانہ موت دا کھوہ سی جہدے وچ اک نوجوان موٹر سائیکل اتے بیٹھ کے کرتب وکھا رہیا سی۔تیجی مخلوق دے کجھ لوک وی اوتھے سن اوہ اچی اواز وچ لگے گانیاں تے رقص کر رہے سن‘ ایہ بے ہودگی نوں کسے نے پسند نہ کیتا۔ایس توں اگے کجھ ملنگ جہے روپوٹائی بیٹھے سن جو چرس دے بھرے سگرٹ پی کے ماحول نوں آلودہ کر رہے سن تے محکمہ اوقاف تے انتظامیا ایہناں ول کوئی دھیان نہیں سی دے رہی۔جے انج دیاں منفی سرگرمیاں ودھدیاں جان لگیاں تے لوکیں میلیاں ول آنا بند کر دین گے انتظامیہ نوں ضرور ایس دا حل لبھنا چاہیدا اے۔

مزار تے اک وار فیر فاتحہ پڑھ کے اسیں گھراں نوں جان لئی تیار ساں۔