ماں دی سیوا فرض تے ماسیاں دی نفل ــــ٭رویل٭

ماں دی سیوا فرض تے ماسیاں دی نفل

اکبر علی غازی

اِک دن میری والدہ محترما حلیمہ بی بی میرے سامنے دعا منگدیاں کہن لگیاں " یا اللہ! میرے لئی نہیں تے نہ سہی ہوراں لوکاں واسطے میرے منڈے نوں حیاتی دئی رکھ"۔میں حیران رہ گیا۔میں پچھیا جے امی جی تسیں ایہ کیہ دُعا منگ رہے او۔ اوہناں تھوڑے جنے دُکھی لہجے نال شکوہ کیتا جے اَج تیجا دیہاڑا اے جے میں تینوں تِن واری دس چکی آں پئی میں ٹھیک نہیں ( مطلب میری صحت ٹھیک نہیں) پر توں اِک واری وی نہیں آکھیا جے چلو امی جی میں تہانوں چیک کروا لیانا واں۔ کجھ دن پہلاں میری اک سہیلی مینوں ملن لئی آئی سی۔ اوہنے اک واری "ہائے "کیتا سی تے توں فٹ پچھیا سی جے ماسی کیہ گل اے؟ طبیعت تے ٹھیک اے؟ اگوں اوہنے دسیا سی جے میرے پتر ڈیر نال گھر آندے نیں،مینوں پچھلے ہفتے توں کھنگھ تے تاپ نپی کھلوتا اے.ہن اتوار والے دن چھٹی کرن گے تے دوا لین جاواں گی۔ توں اوسے ویلے موٹر سایکل کڈھ کے باہر گلی وچ کھلار لئی تے اوہنوں دوا لے کے دین لئی ٹر پیا سیں۔ توں ہمیشاانج ای کرنا ایں۔

ایس لئی میں ایہ دُعا منگی اے۔ایہ میرے نہ سہی کسے دے کم تے آندا اے, ایس لئی اللہ ایہنوں لمی حیاتی بخشے تے ایہنوں پُتر وی انج دے ای دیوے جیہڑے گھروں باہردیاں دے کم تے نس نس کے کرن پر ایہدے کم تے کن ای نہ دھرن۔

اوس دن میں اپنے ورتارے اُتے واہوا غور کیتا۔ میں اپنی ایس حرکت اتے کئی دن افسوس کر دا رہیا۔ فیر معافی منگی تے ماں جی نوں یقین دوایا جے ایس توں بعد انج نہیں ہووے گا. کجھ ہور دھیان دتا تے سمجھ آئی جے میری ماں تے میرے پیو دی وی ایہ ای روٹین سی۔ اوہ وی ہر کسے دی تکلیف اُتے تڑپ اُٹھدے سن۔ اوہناں نوں ایہ بیماری میرے دادا جی اللہ رکھا باشندہ ہوراں کولوں لگی سی۔ اوہناں لوکاں دا بھلا کردیاں زندگی گزار دتی پر کدی اپنے لئی یا ں اپنی اولاد لئی فائدا چکن دی کوشش نہیں کیتی۔تقسیم ویلے اک سکھ نے اپنے سو توں ودھ کلے پیلی, حویلی تے ڈیرے دا امین اوہناں نوں بنایا تے آکھیا "جدوں حالات بہتر ہوئے تے میں آ کے لےلواں گا". پر دادا جی نے اپنے اک یار نوں سارا کجھ دوا دتا جہڑا نواں نواں مہاجر ہو کے پنڈ وچ آیا سی۔ اوہ سارا کجھ اَج وی اوس مہاجر یار دی نسل کول موجود اے. اوہ وی چنگا بندا سی. جدوں زوِیں تے سارا کجھ اوہدے ناویں لگ گیا تے اوس خدا دے بندے نے کئی واری آ کھیا جے اللہ رکھیا! دس بارھاں کلے زمین ای لے لئے تے اپنے بچیاں دا پیٹ پال ". پر داداجی نے کدی وی ہامی نہ بھری. حالانکہ اوہناں کول اک کلا وی اپنی ملکیت نہیں سی۔

بتھیرے جواز میریاں اکھاں سامنے آئے پر میرے دل نوں تسلی نہ ہوئی . مینوں لگا جے میں اپنی ماں تے پیو دی خُشی لئی لوکاں دے کم آندا ساں, جدوں کوئی مینوں لمی حیاتی دی دعا دیندا سی تے میری ماں دے منہ اُتے نور جہیا کھلر جاندا سی. ابا جی وی خُش تے بڑا ہندے سن پر اوہناں اپنی خُشی کدی ظاہر نہیں سی ہون دتی۔

اوس دن مینوں سمجھ آئی جے میرا قصور ایہ سی جے میں فرضاں نالوں نفل اگے رکھ لئے سن. ماں دی سیوا فرض سی تے ہور لوکاں دی نفل سی۔ کئی دن میں ٹردیاں پھردیاں وی پریشان رہیا تے دو تن واری اکھاں وچوں اتھرو وی پونچھنے پئے.

اج سویرے پنج وجے مینوں ایہ گل ایس لئی چیتے آئی جے میرے کجھ بھرا تے بھیناں بڑے بُرے طریقے نال ایس بیماری دا شکار ہو چکے نیں. اوہ فرض چھڈ کے نفلاں اُتے بہتا دھیان دین لگ پئے نیں. میری مراد اوہناں پنجابی بھین بھراواں توں اے جہناں نوں ماں بولی پنجابی نالوں بہتا پیار اردو اُتے آندا اے. اوہ اردو نوں بہتی تہذیب یافتا سمجھدے نیں. اعتراض کیتا جائے تے کہندے نیں جے اسیں پنجابی نوں تے کدی بدتہذیب نہیں آکھیا. کہن دی حد تک تے اوہناں دی دلیل منی جا سکدی اے پر عملی طور اتے ایہ ای گل اے . اوہناں نوں کھلیاں والاں والی الہڑ مٹیار جنھے نہوں تے بُلھ سگوں سارا کجھ رنگیا ہویا اے تے کولہے مٹکا مٹکا کے تُر دی اے بہتی سوہنی لگدی اے , پر اپنی ماں جیہڑی حسن تے وقار وچ کتِے ودھ اے پر اوہ سادھ مرادی اے تے سر چُنی نال کج کے رکھدی اے گھٹ سوہنی لگدی اے.

ساڈے منڈیاں دا یاری لان ویلے وی ایہہ ای حال ہندا اے. سانوں معشوق تے شوخ چنچل تے تیار شیار ہوئی ہوئی کڑی چاہیدی ہندی اے. اوہدی چمک برقرار رکھن لئی اسیں خون پسینا اک وی کرن لئی تیار رہندے آں پر ویاہ لئی سادہ تے سگھڑ کڑی لوڑنے آں . گھٹ سیانیاں نوں ایہہ بیماری ہمیشا توں لگی آ رہی اے. پر جہڑے لوک ڈھیر سیانے نیں اوہ ظاہری چمک دمک اُتے ڈُھلن دی تھاں جائز ناجائز دا دھیان بہتا رکھدے نیں. اوہ گُناں نوں ویکھ دے نیں چودھر نوں نہیں. باہر بھاویں لکھ سجیاں سجائیاں , دل کھچ لین والی مسکان نال اپنے ول کھچن والیاں پھر رہیاں ہون پر اوہناں نوں نکاحی دی محبت ای تسکین اپڑاندی اے.

اوہناں ساریاں پنجابیاں اگے میری بدھے ہتھیں منت اے جہڑے انگریزی , عربی تے اردو دی محبت وچ گرفتار ہو کے پنجابی نوں بھُل گئے نیں. اوہناں اوہ ای گناہ کیتا اے جہڑا میں اپنی سگی ماں نوں بھُل کے ماں دیاں سکھیاں تے سہیلیاں دی سیوا نوں اوہدے اُتے اولیت دے کے کیتا سی. میں فرض چھڈ کے نفلاں نوں ای سبھ کجھ سمجھ لیا سی.انگریزی زبان دی تے پاکستان وچ اُکا کوئی جگھا ای نہیں بن دی. وجھا ایہ وے جے انگریزی دی بنیاد اتے بنن والی نوکر شاہی اَج وی انگریزاں وانگ سانوں غلام ای سمجھدی اے. ہن ساڈے اتے منحصر اے جے اسیں کدوں تک غلام رہنا چاہنے آں. جتھوں تک اردو دی گل اے تے ایہ پاکستان دیاں ساریاں لسانی اکائیاں وچ رابطے دا فی الحال مناسب ترین ذریعا اے. جدوں تک پاکستان دی اکثریت دی زبان پنجابی ایہ ذمے داری چکن لئی تیار نہیں ہو جاندی اونی دیر تک اردو نوں سرکاری زبان دے طور اُتے لیان وچ کوئی حرج نہیں. سگوں انگریزی توں جان چھڈان وچ ایہ ای زبان مددگار بن سکدی اے . پر چیتا رہوے جے ساڈا مقصد ایہنوں انگریزی ورگا استحصالی درجا دینا بلکل وی نہیں. گھراں , گلیاں, محلیاں ,سکولوں تے دفتراں وچ بول چال دی زبان پنجابی زبان ای ہونی چاہیدی اے. لازمی مضمون دے طور اُتے بے شک اردو چلدی رہوے پر دسویں تک باقی مضمون پنجابی وچ پڑھائے جانے چاہیدے نیں. جہناں سجناں دی مادری زبان اردو اے اوہ ایہنوں بھاویں ڈبل پیار کرن, گھراں وچ, دفتراں وچ یا ں جتھے مرضی بولن اوہناں نوں حق اے پر پنجابی نوں ماں بولی منن والیاں نوں پہلا حق پنجابی نوں دینا چاہیدا اے. اوہ اولاداں نیک کنج ہو سکدیاں نیں جہڑیاں اپنی ماں نوں تے بھیڑیاں حالاں وچ رُلدیاں چھڈ دین تے دوجیاں دیاں ماواں دی سیوا وچ رُجھیاں رہن. دوجیاں دی سیوا نفل برابر اے تے اپنی ماں دی سیوا فرض عین اے۔

٭٭٭٭٭