مولانا صفی الرحمٰن مبارکپوری  دی جَگت دُھمی سیرت پاک ؐ  ”الرحیق المختوم “ دا پنجابی ترجما/قسط نمبر10

مولانا صفی الرحمٰن مبارکپوری دی جگت دُھمی سیرت پاک ؐ ”الرحیق المختوم “ دا پنجابی ترجما/قسط نمبر10

عرب دے مُشرک اَزلام یعنی فال دے تِیر نوں وی ورتدے نیں (ازلام۔زلم دی جمع اے تے زَلم اجہے تِیر نوں کہندے نیں جہدے تے پر نہ لگے ہون)فال کڈھن واسطے تِن قسم دے تِیر ہوندے سن۔اِک درجن تے صرف ”ہاں “ یاں ”نہیں“ لکھیا ہوندا سی ایس قسم دے تِیر صرف نکاح وغیرا دے کماں واسطے ورتے جاندے۔جے منگویں فال وچ ”ہاں“ نکل آندا تے کم کر دتا جاندا جے ”نہیں“ نکلدا تاں کم نوں چھڈ دِتا جاندا تے فیر کدی دُبارافال کڈھی جاندی۔

فال گیراں دے تِیراں دی دوجی قسم اوہ سی جہناں تے پانی تے دِیَت وغیر ا اُکریا ہوندا سی تے تیجی قسم اوہ ہوندی سی جہدے تے ”تیرے وچوں ای اے“ یاں ”تیرے توں وکھ اے“ یاں ”سنبندھت“ اُکریا ہوندا۔ایہناں تِیراں دا مقصد ایہ ہوندا سی کہ کسے دے نسب وچ شُبھا ہوندا تے اوہنوں اِک سو اونٹھاں سمیت ہُبل کول لے جاندے۔اونٹھاں نوں تِیر والے مَہنت دے حوالے کردے تے اوہ سبھ تِیراں نوں اِکو ڈھنگ نال ملا کے گھماندا،جھنجھوڑدا تے وچوں اِک تِیر کڈھدا۔ہُن جے ایہ نکل آندا”تیرے وچوں ای اے“ تاں اوہ ایہناں قبیلیاں دا اِک آدر جوگ فرد بن جاندا تے جے ایہ نکلدا ”تیرے توں وکھ اے“ تے”دوست“ مِتھیا جانددا تے اپنی حیثیت برقرار رکھدا تے اگر نکلدا کہ ”سنبندھت“ اے تاں اوہناں دے اندر اپنی حیثیت برقرار رکھی جاندی تے کجھ ہور نہ مِتھیا جاندا۔

ایسراں دا ای ملدا جُلدا اک رواج مشرکاں وچ جُوا کھیڈن تے جوئے دے تِیر ورتن دا سی اجہے تیر دی نشانکاری تے اوہ جوئے دا اونٹھ ذبح کر کے اوہدا گوشت ونڈ دیندے سن۔

عرب دے مشرک کاہناں،عرافاں تے نجومیاں دی خبراں تے بھروسا رکھدے سن۔کاہن اوہنوں کہندے نیں جو آون والے واقعات دی پہلاں ای خبر دیندے تے کئی بھیتاں نوں وی جان لیندے سن۔بعض کاہناں دا کہنا سی کہ ایہناں نوں اجہی سُوجھ دِتی گئی جہدے نال اوہ غیب نوں وی جان جاندے۔کجھ ایس گل دے منن والے سن کہ جو آدمی اوہناں توں کوئی پچھن آندا ایہدے قول فعل ایہدی حالت توں کجھ مقدمات،کارناں تے واردات دا پتا لا لیندے۔ایس قسم دے بندے نوں عَرّاف کہیا جاندا سی مثال وجوں جو چوری دے مال،چوری دی تھاں تے گواچے جنور بارے ٹھکانیاں دا پتا چل جاندا۔

نجومی اوہنوں کہندے جو تاریاں تے گوہ کردے تے اوہناں دی نس بھج تے ویلے دا حساب لا کے جانکاری لاندے کہ دُنیا وچ آون والیاں حالات تے واقعات پیش آون گے۔ایہناں نجومیاں دی خبراں نوں مننا حقیقت وچ تاریاں تے ایمان لیانا اے تے ایمان لیاون دی صُورت ایہ وی سی کہ عرب نچھتراں تے ایمان رکھدے سن تے کہندے سن کہ فلاں فلاں نچھتر نال مینہ ورھدا سی۔(نچھتر: چن دی راہ وچ آون والے تاریاں دا گُچھا(

مشرکاں وچ بد شگونی دا وی رواج سی ایس نوں عربی وچ طِیرَۃَ کہندے نیں۔ ایہدی صورت ایہ سی کہ اوہ کسے چڑی یاں ہرن دے کول جا کے اوہنوں نساندے سن جے اوہ سجے پاسے نس جاندا تے ایہنوں چنگیائی تے کامیابی دی علامت سمجھیا جاندا،جے کھبے پاسے نس جاندا تے ایس نوں نحوست دی علامت مِتھیا جاندا تے ایسے کم توں باز رہندے۔ایسے طرحاں کوئی چڑی یاں جنور راہ کٹ دیوے تاں وی اوس نوں منحوس سمجھیا جاندا۔

ایہدے نال ملدی جُلدی اک حرکت ایہ وی اے کہ مشرک خرگوش دے گِٹے دی ہڈی لٹکاندے سن تے کئی دِناں،مہینیاں،جنوراں،گھراں تے عورتاں نوں منحوس سمجھدے سن۔بیماریاں دی چُھوت چھات دے قائل سن تے رُوح دے اُلو بن جاون دا عقیدا رکھدے سن۔اوہناں دا مننا سی کہ جدوں مقتول دا بدلا نہ لیا جاوے او س نوں سکون نہیں ملدا تے رُوح اُجاڑاں وچ بھٹکدی رہندی اے تے "تریہ،تریہ" یاں "مینوں پیاؤ،مینوں پیاؤ" دی واج لاندی رہندی اے۔جدوں ایہدا بدلا لے لیا جاندا اے تے ایس نوں سکون تے اَرام مل جاندا اے۔

دین ابراہیمی وچ قریش دیاں نویاں کاڈھاں

جو اپروکت بیان کیتا گیا اوہ تاں سی جاہلیت دے عقائد اتے عمل،ایہدے نال نال کجھ دین ابراہیمی دیاں باقیات وی سن یعنی اوہناں نے ایہ دین پوری طرحاں نہیں سی چھڈیا۔ایس لئی اوہ بیت اللہ دا آدر تے طواف کردے سن،حج تے عمرہ کردے سن،عرفات تے مزدلفہ وچ ٹھہردے سن تے نذرانے دے جنوراں دی قربانی کردے سن تے دین ابراہیمی وچ نویاں کاڈھاں کڈھ لئیاں سن جویں کہ

٭ قریش دی اک کاڈھ ایہ سی کہ اوہ کہندے سن کہ اسیں حضرت ابراہیم ؑ دی اولاد آں۔حرم دے راکھی،بیت اللہ دے والی تے مکہ دے واسی آں،کوئی بندا ساڈے برابر نہیں تے نہ ای کسے دے حقوق ساڈے برابر نہیں نیں جس کر کے بہادری تے گرمجوشی رکھدے سن ایس لئی ساڈی شان نہیں اے کہ اسیں حرم توں باہر جایئے جس کر کے اوہ حج دوران عرفات وی نہیں سن جاندے تے نہ ای اِفاضہ کردے(عرفات توں مشعر احرام ول جاندے) سن۔اللہ تعالیٰ نے ایس کاڈھ دی درسی کردے ہوئے فرمایا۔”تُسیں لوک وی اوتھوں ای افاضہ کرو جتھوں سارے لوک افاضہ کردے نیں۔“

٭ایہناں دی اک کاڈھ ایہ وی سی اوہ کہندے سن کہ حمس(قریش) واسطے احرام دی حالت وچ پنیر تے گھیو بنانا ٹھیک نہیں اے تے ایہ وی ٹھیک نہیں کہ کنبل یاں چمڑے والے خیمے وچ وڑن تے نہ ایایہناں دا پرچھاواں بھالن۔

٭اِک کاڈھ ایہ وی سی کہ اوہ کہندے سن کہ حرم دے باہر حج یاں عمرہ کرن ولاے آون تے کھان دی شے باہروں نہ لے کے آون۔

٭ایہ وی اک کاڈھ سی کہ حرم دے باہر لوکاں نوں حکم دتا گیا سی کہ اوہ حرم وچ وڑن توں بعد پہلا طواف حمس توں لِتے گئے کپڑیاں نال ای کرن گے۔جے ایہناں کول ایہ کپڑا نہ ہوندا تاں مرد ننگے طواف کردے تے سوانیاں سارے کپڑے اُتار کے اک نِکا جہیا کُھلا کپڑا پا لیندیاں تے طواف کردیاں ایہ شعر پڑھدیاں جاندیاں:

الیوم یبدو اوکلہ

وما بدا منہ فلا احلہ

”اج گُپت انگ تھوڑے یاں پورے کھل جاون پر جو کھل جاون اوہنوں ویکھنا جائز نہیں متھدی“

اللہ تعالیٰ نے ایس بھَیڑ نوں مکاون لئی فرمایا:”اے آدم جایو! ہر مسیت کول اپنی زِینت اختیار کر لیا کرو“(31:7)

بہر حال جے کوئی مرد یاں سوانی آدر جوگ بن کے،حرم دے باہروں اپنے ای کپڑیاں وچ طواف کر لیندا تے فیر طواف دے بعد کپڑیاں نوں سُٹ دیندا ایہناں توں نہ خُد لابھ چُکدا نہ کوئی ہور۔

٭قریش دی اک ہور کاڈھ ایہ وی سی کہ احرام دی حالت وچ گھر دے بوہے تھانیں گھر نہ وڑدے سگوں گھر دے پچھلے پاسیوں اک وڈا جہیا مورا بنا لیندے تے ایتھوں ای آندے جاندے تے ایس اُجڈ پونے نوں نیکی سمجھدے سن۔قرآن کریم نے ایس توں وی منع کیتا اے(189:2(

ایہی دین۔۔۔یعنی شرک تے بُت پرستی تے توہمات والے عقیدے تے عمل والا دین۔۔۔عرب دی عام لوکائی دا دین سی۔

ایس توں وکھ عرب جزیرے دے وکھ وکھ پاسے یہودیت،مسیحیت،مجوسیت تے صابئیت نے وی اندر آون دا موقعا لبھ لیا سی جس دا تواریخی خاکا کجھ انج اے۔

عرب وچ یہود دے گھٹو گھٹ دو دَور نیں پہلا دور اوس ویلے توں سنبندھ رکھدا ے جدوں فلسطین وچ بابل تے آشپور دی حکومت دیاں جِتاں دی وجھا توں یہودیاں نوں اپنا دیس چھڈنا پیا۔ایس حکومت دی سخت گیری تے بُخت نصر دے ہتھوں یہودی تباہی اوہناں دے ہیکل دی بربادی تے ایہناں دی بُہتات بابل وچ جلاوطنی دے سِٹے وچ ہویا تے یہود دا اِک جتھا فلسطین چھڈ کے حجاز دے شمال والے حصے وچ آ وسی۔

)جاری اے)