محکما پولیس،تھوڑے وسایل تے کم کاری ____کالم ــــــ ٭رویل٭

اُنج تے پاکستان دا تقریبن ہر شعبا ای خراب کم کاری تے کرپشن دیاں لمیاں داستاناں لکھ رہیا اے پر جے دوجے پاسے ویکھیا جائے تے پاکستانی لوکائی دے معیار اُتے پورا آنا وی اک اوکھا کم اے،میرا مننا اے کہ لمی چوڑی گل بات تے وادھو دی تنقید توں چنگا چُپ رہنا ای اے جو عین عبادت اے۔پر جے ایسے تنقید نوں اصلاح دا کُرتا پوا دتا جائے تے اوہدی اہمیت تے قدر وچ چوکھا وادھا ہو جاندا اے۔

حقایق ول جے نگاہ ماری جائے تے ملک بھر وچ سبھ توں ودھ جیہڑے محکمے اُتے تنقید ہوندی اے اوہ پولیس اے۔جدوں جدوں جیہدا جی چاہندا اے اُٹھ کے پولیس اُتے تنقید دے تیر چلانے شروع کر دیندا اے، اُنج وی تنقید سوکھا تے اصلاح اوکھا کم۔

بہرحال ایس گل وچ وی کوئی شک نہیں کہ جتھے اختیار ہوئے اوتھے کڑا احتساب وی ضروری اے۔پر احتساب تے تنقید دا وی معاشرے وچ کوئی معیار تے یا ضابطا کار سِدھا ہونا چاہیدا۔میری نگاہ وچ پولیس دا شعبا پاکستان وچ ایس تناظر وچ چوکھا مظلوم اے کیوں جے وار وار اوہناں نوں ہر پاسیوں شرمندگی دا ساہمنا کرنا پیندا اے۔کدی سیاسی،سماجی،معاشی تے معاشرتی دباء تے کدی کم دی زیادتی تے افسر شاہی دا دباء۔

اج تیکر خورے ای کسے سوچیا ہوئے کہ پولیس دی چوکھی محنت تے اوہناں دا ایثار تے قربانیاں وی تے ایسے ای دیس دے متھے دا جھومر نیں۔ جیہدی سجری مثال کُجھ دن پہلاں کراچی سٹاک ایکسچینج وچ شہید ہون والے انسپکٹر شاہد تے سٹاک ایکسچینج دے تن سکیورٹی گارڈزمحمد افتخار،خدا یار تے حسن علی دی اے جو سچی مُچی ساڈے ہیرو نیں۔حکومت نوں اُچیچا اوہناں دے وارثاں دا خیال رکھنا چاہیدا۔کیوں جے جس ہمت، جرت تے بہادری نال اوہناں قوم دے پُتراں نے دہشت گرداں دا مقابلا کیتا اوہ یقینن سلاہن جوگ اے۔ایہ تے اک مثال اے اِنج دیاں کئی قربانیاں نال پاکستان پولیس دا من بھریا ہویا اے۔سٹریٹ کرایم ہوئے یاں دہشت گردی دا مسئلا ایہ پولیس دے جوان ای نیں جو اپنیاں جاناں تَلی اُتے رکھ کے تھوڑے وسایل نال ای قوم دی خدمت لیے تیار رہندے نیں۔ایہدے نال نال ملک وچ جاری کرونا وایرس دے مسایل نال لڑدے تے ملکی فرض نبھاندے ہوئے شہید ہون والے پولیس اہلکاراں دیاں قربانیاں دا ذکر نہ کرنا وی بددیانتی ہوئے گی جو اوسے طرحاں سلاہن جوگ نیں جیویں کوئی ہور شعبے دے شہداء۔حکومت نوں ایہناں حالاں وچ پولیس نوں حفاظتی لباس توں وکھ ورچول پولیس سٹیشنز بنان ول توجھا دینی چاہیدی تاں جے پولیس دے جوان کرونا وایرس توں بچ سکن تے اوہناں دیاں قربانیاں رائیگاں نہ جان۔

میں سلام پیش کرنا واں اوہناں اللہ دے شیراں تے دیس دے پُتراں نوں جو اپنی جان رب دے سپرد کر گئے تے اوہناں ماواں دے جگر گوشیاں نوں وی سلام جو اپنیاں جاناں دی پروا کیتے بغیر لوکائی دی سیوا لئی لڑن لئی تیار رہندے نیں۔ایتھے میں ایس گل توں وی انکار نہیں کردا کہ پولیس دے محکمے وچ وی ہور اداریاں وانگ خامیاں ضرورنیں۔ایس محکمے وچ وی کُجھ کالیاں بھیڈاں نیں جومحکمے لئی کدی کدی شرمندگی دا کارن بندیاں نیں ایس لئی پولیس وچ احتساب دے نظام نوں ہور چنگا ہونا چاہیدا۔اُنج کردار تے انسان دوست لوک وی ایسے محکمے دا حصا نیں جو ادارے لئی فخر دا کارن نیں۔جتھے سانوں محکمے وچ موجود بد کردار لوکاں دی نشان کاری کرنی چاہیدی اوتھے سانوں چنگے کردار، محنتی تے ایماندار پولیس افسراں نوں سلاہندے ہوئے اوہناں دی سلاہنا وی کرنی چاہیدی۔اصل وچ ہُن سانوں اپنے پندار توں باہر نکل کے اوہدا عملی وکھالا کرن دی ضرورت اے۔سانوں اج ایس گل دا تہیا کرنا پئے گا کہ معاملات دا تنقیدی جایزا لین دے نال نال اداریاں دے چنگے کماں اُتے وی اکھ رکھنی اے تے دوواں پاسے دے سچ نوں لوکائی تے حکومت ساہمنے لیانا اے۔

اشفاق احمد صاحب دی آکھی گل بہت یاد آؤندی اے،اوہ آکھدے سن کہ سانوں کدی کدی اپنی انا تے روایتی رویاں توں ہٹ کے سوچن دی لوڑ ہوندی اے۔ ایسے سوچ نوں مُکھ رکھدے ہوئے اوہ عید والے دیہاڑ اپنے نیڑلے تھانے جا اپڑے تے اوتھے جا کے اوہناں نے پولیس اہلکارں نال عید ملی تے اوہناں نوں تحفے دِتے۔اشفاق صاحب آکھدے نیں کہ اینی محبت نال ملن آن اُتے مقامی پولیس سٹیشن دے ایس ایچ او دیاں اکھاں وچ اتھرو آ گئے تے اوہناں نے وسایل دا گِلا کردے ہوئے آکھیا کہ میری 25ورھیاں دی سروس وچ پہلی وار کوئی پولیس سٹیشن وچ پولیس نال عید ملن آیا اے۔

جذبات دااکھاں راہیں ساہمنے آنا اک قدرتی عمل اے پر شکوا اوس ویلے وی وسایل دا سی تے اج وی وسایل ای فرض دی راہ وچ رکاوٹ نیں۔پر اصل وچ اشفاق صاحب دا ایہ عمل واقعی مشعل راہ اے تے اک ڈونگھی سوچ نوں تحریک دیندا اے کہ سانوں اپنے ملک دے ہر محکمے نوں تنقید دے نال نال حوصلا تے شاباش وی دینی چاہیدی کیوں جے اوہ ساریاں اوکڑاں تے تھوڑے وسایل مگروں وی چنگے ڈھنگ نال اپنا فرض پورا کررہے نیں۔

میں سابق آئی جی پنجاب ناصر دورانی مگروں نویں آئی جی شعیب دستگیر دے کماں نوں وی سلاہنا واں کہ اوہناں اینے تھوڑے وسایل مگروں محکمے دی ترقی لئی کئی کم کیتے۔جیہناں وچ ٹرسٹ بلڈنگ تے سٹاف ٹریننگ ورگے کم ذکر جوگ نیں۔ایہناں کماں راہیں پولیس نوں اوہدا گواچیا ہویا مقام واپس دوان وچ چوکھی مدد لبھ سکدی اے۔جدوں کہ پنجاب بھر وچ پولیس دے 83ڈی ایس پیز دے تقرر و تبادلے ہون مگروں حالات اُکا ای بدل کے بہتری ول جاندے ہوئے وکھالی دے رہے نیں۔ایہدا دوجا پہلو ویکھیا جائے تے محکمے وچ بنیادی سہولتاں تے جدید ٹیکنالوجی دی چوکھی کمی اے، جواناں دیاں ڈیوٹیاں دا کوئی پکا ویلا نہیں اے، اوہناں نوں ایمرجنسی دوران ہر ویلے آن کال رہنا پیندا اے۔ حالانکہ یہ ذمہ واری اک رسپانس فورس کول ہونی چاہیدی اے پر ایہ سارا کُجھ تھوڑے وسایل دا ای سٹا اے۔

ایس گل دا یقین کر لوو کہ ہر شعبے وچ چنگے مندے لوک ہوندے نیں،مندے بندے اداریاں دی تباہی تے بدنامی دا موجب بندے نیں جدوں کہ چنگے بندے محکمے دا ناں اُچا کردیندے نیں جیہدی سجری مثال جو میرے ذاتی مشاہدے وچ آئی اوہ لاہور دے تھانا ہربنس پورا دی اے جتھے روایتی طریقیاں توں ہٹ کے کم کیتا جا رہیا اے۔تھوڑے چِر وچ کئی چنگیاں تبدیلیاں ایس تھانے وچ ساہمنے آئیاں نیں۔پُن چھان مگروں پتا لگا کہ ایس تبدیلی دے پچھے ایس ایچ او محمد ندیم تے محنتی پولیس افسر واجد جہانگیر نیں جیہناں نے روایتی طریقیاں توں ہٹ کے تھوڑے وسایل مگروں ایس تبدیلی دے پندھ وچ اہم کردار نبھایا۔تھانے دی پولیس دیاں پیشا ورانا مہارتاں،عوامی رابطے دا تسلسل،ٹرسٹ بلڈنگ،علاقا واسیاں نال ملاقاتاں تے صلاح مشورااک دوجے نال اعتماد دی بحالی دا کارن بنیا،جیہدے وچ علاقا واسی اپنے آپ پولیس دے مددگار بن گئے،جیہدے مگروں کرایم ریٹ وچ چوکھی کمی ہوئی۔

میں ذاتی طور اُتے سمجھنا واں کہ جدوں معاشرے وچ پولیس اُتے اعتماد ودھدا اے تے تبدیلی وی صاف وکھالی دیندی اے، ایس عمل تے سوچ دا تسلسل محکما پولیس وچ اک نویں روح سُٹدا اے۔مندے بھاگ کہ پاکستان وچ پچھلے ستر ورھیاں توں محکما پولیس وچ عوامی رابطیاں دی ڈاڈھی کمی رہی اے جو ہُن کسے حد تائیں پوری ہوندی وکھالی دے رہی اے پر ایہدے اُتے اجے ہور کم دی ضرورت ا ے کیوں جے جدوں تیکر لوکائی دا اعتماد پوری طرحاں بحال نہیں ہوئے گا اودوں تیکر معاملات دی چنگی طرحاں اصلاح ممکن نہیں۔بہرحال ایہ مینہ دے پہلے تنبکے وانگ ای سہی خورے اِنج ای پولیس تے لوکائی وچکار خوف تے بداعتمادی دی فضا اُکا ای ختم ہو جائے۔

کُجھ ورھے پہلاں ایسے طرحاں داطریقا کار برطانیا وچ وی ورتیا گیا جیہدے وچ علاقا کونسلرز،کونسل،علاقا این جی اوز تے علاقا واسیاں نے رلکے کرایم دی روک وٹک وچ کردار نبھانا شروع کیتا۔یقین کرو کہ ایہدابہت چنگا نتیجا ساہمنے آیا۔لوکائی دا اعتماد پولیس اُتے بہت حد تیکر بحال ہویا۔جیہدے مگروں پورے برطانیا تے یورپ نوں سیف سٹی بنان لئی کیمریاں داجال وچھا دتا گیا جیہدے نال کرایمز وچ ہولی ہولی کمی ہوئی، پر ایتھے اہم گل ایہ اے کہ برطانوی پولیس نوں چنگیاں سہولتاں ملیاں نیں، کوئی برطانوی پولیس دا جوان تہانوں بلٹ پروف جیکٹ توں بغیر وکھالی نہیں دیوے گا۔

چالو ورھے برطانوی حکومت نے برطانوی پولیس لئی چودھاں بلین پاؤنڈز دا بجٹ رکھیا اے جیہڑا پچھلے ورھے دے مقابلے وچ 980ملین پاؤنڈز وادھو اے پر پاکستان وچ چالو ورھے پنجاب حکومت نے 115ملین رُپئے،سندھ نے 98ملین،خبرپختونخوا نے 44ملین تے بلوچستان حکومت نے 28ملین رُپئے دا بجٹ رکھیا اے جو پچھلے ورھے دے مقابلے وچ صرف دس فیصد ودھ اے۔ساڈیاں حکومتاں نوں سنجیدگی نال ایس بارے سوچنا چاہیدا۔2016دی اک رپورٹ جو گوڈ مینجمنٹ سٹینڈرڈز دے سرناویں ہیٹھ چھپی اوہدے وچ کُھلا لکھیا گیا سی کہ پاکستانی پولیس بیسک سہولتاں توں ای محروم اے۔

ہُن ایتھے ساڈا اک ہور مسئلا وی اے کہ اسیں بجٹ پاکستانی ڈھنگ نال رکھ کے کارکردگی برطانوی پولیس والی چاہنے آں جو اک دیوانے دے خاب توں ودھ کے کُجھ نہیں۔

خشی ایس گل دی اے کہ ہُن لاہور سنے پنجاب دے کئی وڈے شہراں وچ ’پنجاب سیف سٹی اتھارٹی‘ دا قیام عمل وچ لیاندا گیا اے،جیہدا کر کے جرایم روکن وچ مدد مل سکدی اے پر اہم گل ایہ اے کہ ماڈل پولیس سٹیشناں تے سیف سٹی سسٹم نوں چھیتی توں چھیتی ملکی پدھر اُتے چالو کرن ضرورت اے تاں جے جرایم وچ ہور کمی ہوسکے تے پولیس نوں ایس سسٹم نال مدد ملے تے آخیر پاکستان حقیقی معنیاں وچ امن دا گہوارا بنے۔

***