ناول " کمہیل" دا ہک باب ----٭رویل٭

ناول " کمہیل" دا ہک باب ----٭رویل٭

"غوطہ"
اقتدار جاوید

کردار
لاٹی کین انگریز افسر
رین گھین ناہر کھٹن آلا مزدور
تلی تلینگن ناہر کھٹن آلا مزدور
خطاطیا پربت ولوں لتھے بڈھے سپاہی دی آل


لگدا اے ایہناں دناں وچ ای لاٹ صاحب آؤنا اے ساریاں نوں کوٸی بھاجڑ جہی پٸی ہوٸی اے کدی کاغذ ویکھدے نیں کاغذ ویکھ کے کدی ناہر دے پرلے پاسے جاندے نیں کدی دریا توں ناپناں شروع کردے نیں جھلیاں ہار فیر واپس پرت اوندے نیں کدی ناہر دی ڈگھیاٸی ویکھ کے اوتھے کھلوتے رہندے نیں فیر فیتے ناہرے دی چوڑاٸی ناپدے نیں۔مزدوراں ول تکدے نیں اوہناں دی گنتی کردے نیں فیر کاغذ تے کجھ لکھدے نیں کجھ کٹدے نیں کجھ لکھدے نیں۔فیتے آلے تے گھابرے ہوٸے وی لگدے نیں شاید اندروں ڈرے ہوٸے نیں۔
مزدور بندیاں کم چنگا کیتا اے اپنی محنت حلال کر کے سوہنی نہر کھٹّی اے بنّے وی چنگے پکے بناٸے نیں ایتھے ساڈے کول وڈا پُل اتے چڑھدے ول نکی پُلی بنی اے ایتھوں موٹر کار ارام نال لنگھ سکدی اے پر اتلی نکی پُلی توں بندا مال ڈنگر یاں ساٸیکل ای لنگھ سکدا اے تلی تلینگن آکھیا سرکار ویکھن آلی چیز اے فیر خطاطیے کولوں پچھیا تسیں ویکھی اے کہ نہیں خطاطیے ہولی جہیا سر ہلایا جویں آکھدا پیا ہووے ہاں ویکھی اے اس دا مطلب ہو سکدا سی کہ نہیں ویکھی اس کہڑا دوجی وار پچھنا سی ۔ہن دریا دی کانگ تے ہڑ سیلاب ایتھے نہیں آ سکدا ساڈا لوکڑا دریا دے دندے تے چنگی اچی جاٸی تے اے سیلاباں تے ہڑاں وچ بچدا رہیا اے پر ہن تے دریا دے اگے ہک بن ای بن گیا اے ایہ ناہر لوکڑے تے دریا وچ بن توں وی وڈا ڈکا اے۔ تلی تلینگن بولدا رہیا خطاطیا سندا رہیا۔
لاٹی کین دنیں تسلی نال کم کاج ویکھیا تھوڑا دیر کھٹی ہوٸی ناہر دی مٹی دے پہاڑ ویکھے کے سوچن لگا ڈونگھیاٸی لمیاٸی ماپنے دی لوڑ ای کوٸی نہیں سی اہناں مٹی دیاں پہاڑاں ولوں ویکھ کے ای پتہ پیا لگدا اے کہ ناہر کھٹن دا کم صحیح چل رہیا اے اس پربت ول لونے پہاڑاں ول تکیا جویں اندازہ پیا لاندا ہووے اوہ لونے دے پہاڑ اچے نیں کہ ایہ مٹی دے پہاڑ فیر ایویں خوش ہو کے ہوٹھ انج ڈھلے چھڈے جویں ہسن مسکران لگا ہووے جدوں اوہ واپس موٹر کار تے بہن لگا تے ڈرایٸور ہولی جہیا کیہا موٹر شاید کجھ خراب اے اس نوں دھکے مارن نال سٹارٹ کرنا پے گا اس دے آکھنے تے دو تن مزدور دھکا مارن موٹر دے پچھے ہوٸے اوہناں وچوں کسے آکھیا اج تلی تلینگن پتہ نہیں کتھے مر گیا اے نہ ناہر کھٹن واسطے آیا نہ دھکا لان واسطے۔ لاٹی کین اپنی سیٹ تے جم کے بہہ گیا سی کہ موٹر سٹارٹ ہون توں پہلاں دھکا مارن آلیاں چوں کسے دے موہوں کوٸی غیر مانوس کجھ ہورواں کجھ ان سنیا جہیا لفظ سن کے لاٹی کین آپ وی موٹر توں تھلے لہہ آیا تے ڈراٸور نوں وی اشارے نال تھلے اترن دا کہیا۔ ڈراٸور نوں گل دی سمجھ نہ آٸی تے چپ کر کے چوراں تے مجرماں ہار تھلے لہہ لایا حالانکہ موٹر سٹارٹ کرن واسطے اس دا موٹر وچ بہنا ضروری سی لاٹی کین تے ڈراٸیور دھکا لان آلے مزدوراں کول آ گٸے دھکا مارن آلے حالے اوسے حالت وچ سن جویں پورا زور لا کے موٹر نوں سٹارٹ کرن لگے ہون مونہہ تھلے ہتھ موٹر کار تے لتاں پچھا تے کھچیاں ہویاں اوہناں تناں نوں پتہ ای نہ لگا کہ موٹر کار اتے ڈراٸور تے ہے ای نہیں اوہ ایویں انھا زور لاٸی جا رہے سن کہ لاٹی کین دی آواز سن کے اوہ تنوں ہکے بکے کھلو کے اس نوں بِٹ بِٹ ویکھن لگ پٸے اوہ تنے تے ڈراٸیور لاٹی کین دے سامنے انج منہ اڈ کے کھلو گٸے جویں اوہناں کولوں کوٸی بَھیڑ ہو گیا ہووے کوٸی غلطی ہو گٸی ہووے کجھ ہویا ضرور اے نہیں تے انج لاٹی کین اوہناں کول آکے کیوں کھلوندا۔اوہناں تناں وچ وی تے ڈراٸیور وچ وی ایہ ہمت حوصلہ نہیں سی کہ پچھ سکدے یاں جے اوہ لاٹی کین پچھے تے دس سکدے۔عجب گومگو آلی حالت وچ اوہ پنج بندے کھٹیندی ناہر دے بنے چپ کھڑے سن جدوں لاٹی کین موٹر کار توں تھلے اتریا ڈراٸیور نوں سمجھ ای نہ آٸی کہ لاٹی کین موٹر کار توں تھلے کیوں اتریا اے نہ اوہناں تناں مزدوراں نوں سمجھ آٸی ڈراٸیور اپنے قیاس تے تنے مزدور اپنے قیاس پاروں چپ ہو گٸے سن لاٹی کین گویڑ لان لگا اوہ آواز جہڑی اس سنی سی اہناں تناں چوں کس دی ہو سکدی اے یاں اہناں وچوں کس کیتی ہونی اے لاٹی کین نوں پتہ لگ جاناں سی پر اوہ جان بجھ کے ناہر دی ڈونگھیاٸی ویکھن لگ پیا۔
جدوں اوہ موٹر کار تے واپس جان دی بجاٸے لوکڑے ول ٹر پٸے اس ویلے رین گھین تے دو دوجے مزدوراں تے ڈراٸور نوں پتہ لگ گیا سی کہ اوہناں دی منزل خطاطیے دا گھر اے۔راہ وچ مٹی ای مٹی سی تے جاٸی جاٸی تے مٹی دے پہاڑ بنے پٸے سن اوہناں وچ ای راہ بنیا ہویا سی اچیاں نیواں ٹبیاں وچوں ہو کے لنگھنا پیندا سی ہک ہور وی راہ سی اوہ رین گھین دے مطابق شیشے ورگا چمکدا سی اس راہ وچ کوٸی ٹبہ ٹویا یاں مٹی دے ڈھگ نہیں سن جہناں نوں لاٹی کین مذاق وچ مٹی دے پہاڑ آکھدا سی پر اس راہ توں ہو کے خطاطیے کول اپڑن لٸی کجھ وقت زیادہ لگ جانا سی ہن جس راہ رین گھین لے کے جا رہیا سی اس وچ وقت تھوڑا لگنا سی کھیچل زیادہ ہونی سی جے ٹرن ویلے اوہ لاٹی کین نوں شیشے ورگے راہ دا دس دیندا لاٹی کین اس راہ ول ہو جانا سی پر ہن اوہ ای مٹی دے پہاڑ سن تے اوہناں وچوں ہوندا ہک بے ملوما جہیا راہ سی جس تے اوہ پنج بندے ٹری جا رہے سن سارے خالی ہتھ ہک لاٹی کین سی جس کول ہک چمڑے دا بیگ سی جس نوں رین گھین چمڑے دا جھولا آکھدا سی ڈراٸیور نیں اوہناں تناں مزدوراں نوں دس چھڈیا سی ایہ بیگ ای اس لاٹی کین دی کل دولت اے اس دا ایہ خیال اپنی جان توں وی زیادہ رکھدا اے۔اگے تھوڑی اجیہی جا سی جتھوں تھوڑے وڈے ٹبے تے چڑھنا پینا سی اوتھے ای ساری اوکھت بنی پٸی سی جے لاٹی کین اوہ کجھ ہورواں کجھ ان سنیا جہیا لفظ کسے دے موہوں نہ سن دا اس اس راہ دے نیڑے وی نہیں جانا سی یاں پہلاں پتہ لگ جاندا تے اوہ شیشے ورگے راہ توں ہو کے آندا ہن اس ٹبے تے چڑھنا پینا سی رین گھین نکی جیہی ہمبلی مار کے ٹبے تے چڑھ گیا باقی دو مزدور تے ڈراٸیور حالے پچھے پچھے اوندے سن اس ٹبے دا چڑھنا اوکھا تے نہیں سی پر لاٹی کین جیہے بندے واسطے اوکھا وی سی تے عجب وی۔رین گھین ٹبے تے کھلو کے تھوڑا ہتھ تھلے کیتا کہ سہارے نال اوہ آرام نال اتے آ جاٸے دا اس ہتھ اتانہہ کیتا کہ رین گھین اس نوں اتے کھچ لوے نہ لاٹی کین کولوں اتے چڑھیا جاوے نہ رین گھین کولوں پوری طرحاں کچھیا جاوے ایسے گھول جیہے وچ لاٹی کین دا چمڑے دا بیگ جس نوں رین گھین چمڑے دا جھولا آکھدا سی اس کولوں تھلے ڈگ گیا آپ لاٹی کین ٹبے تے چڑھ گیا ہن لاٹی کین اتے تے جھولا تھلّے پیا سی۔
رین گھین دی نظر سب توں پہلاں پٸی اس تکیا کہ چمڑے دے جھولے دی گنڈھ کھل گٸی اے۔ڈراٸیور تے دو مزدور جہڑے پچھے آ رہے سن اوہناں چوں ہک مزدور نیں اوہ جھولا چک لیا چمڑے دے بیگ نوں اتوں جس طرحاں گنڈھ وجی ہوٸی سی اوہ کھلن آلی تے نہیں سی پر ہن گھنڈ کھل گٸی سی کنج کھلی سی ایہ اس دوجے مزدور دی سر پیڑ نہیں سی ایہ سوچناں لاٹی کین دا کم سی۔اس نوں ایہ پتہ لگ گیا کہ اس چمڑے دے جھولے اندر کیہ پیا اے۔
جھولے وچ بہت کجھ پیا سی اندر خانے ہک ہور جیب سی اس دی اس تے نظر نہ پٸی ہک کافی وڈی کتاب کجھ بہت ای پرانے کاغذ جہناں چوں کیاں دے کونے ای کوٸی نہیں سن کٸی ملوٹے تے پاٹے ہوٸے سن کیاں دے حرف مٹ گٸے سن اوہناں نوں پڑھناں کیہ تکناں وی مشکل سی بالکل مٹے ہوٸے کدھرے ہک سطر ای غاٸب کدھرے سطر دے حرف پر اوہناں نوں سنبھال کے رکھیا ہویا سی تے اوہناں نوں وی ہک دستے وچ رکھیا ہویا سی اس دستے نوں وی اوسے طرحاں دی گنڈھ وجی ہوٸی سی جس طرحاں دی جھولے دی اوہ گھنڈ جہڑی کھل گٸی سی۔ نویں کاغذ وی اس وچ پٸے سن اندر ہک ہور نکی جیہی جیب سی جس وچ دوات پٸی سی اس دے نال کجھ پڑیاں پیاں جہناں نال دوات دی سیاہی بناٸی جاندی ہونی اے دوات دے ڈھکن تھلے چٹی ٹاکی سی جس تے دوات چوں تازہ سیاہی ڈلہی ہوٸی سی لگدا سی ایہ جدوں چمڑے دا جھولا ڈگیا سی اس ویلے ایہ سیاہی دوات چوں باہر ڈگی ہونی اے اگر دوات ایہ چٹی ٹاکی نہ ہوندی تے ہو سکدا سی ایہ سیاہی اوہناں کاغذاں تے وی ڈلھ جاندی جہناں تے ادھے حرف انج ای مٹے پٸے سن جے ایہ ساری سیاہی ڈلھ جاندی اوہ پرانے کاغذ بلکل ای ناکارہ ہو جانیں سن۔ٹاکی پوری نیلی ہوٸی پٸی سی بس کونے توں ای پتہ چلدا سی ایہ چٹے رنگ دی ٹاکی اے۔
ڈراٸیور ڈریا کھلوتا سی ہک اس دی موٹر کار خراب ہوٸی فیر لاٹی کین مشکل نال ٹبے تے چڑھیا اتوں ایہ نویں مصیبت چمڑے دے بیگ دے ڈگن دی۔ایتھوں تیک ای گل رک جاندی تے ٹھیک ہن جھولا وی مٹیو مٹی ہویا پیا سی جھولے دی گھنڈ وی کھل گٸی سی نال سیاہی نال چٹی ٹاکی وی بھجی پٸی سی حالے تے شکر سی کہ کاغذ بچ گٸے سن جے کاغذاں تے سیاہی رُڑھدی تے سارا ریکارڈ ای خراب ہو جاناں سی۔دو مزدور خوش سن کہ اوہناں جھولا اڈول چک لیا سی بس ہن ہکو رولا رہ گیا سی کہ جس طرحاں جھولے تے گنڈھ وجی سی اس طرحاں گنڈھ کون مارے گا اوہناں دو مزدوراں چوں کوٸی کہ ڈراٸیور۔ڈراٸیور اس مصیبت توں بچناں چاہندا سی گنڈھ کھلے یاں وجے لاٹی کین سارا غصااس تے ای نہ کڈھ دیوے۔لاٹی کین اپنی جاٸی تے خش سی ہک تے لمے شیشے ورگے راہ آلے سفر توں بچ گیا دوجا اس دے اندر کوٸی ان ڈٹھی خشی سی جویں اس نوں خطاطیے کولوں کوٸی خزانہ ملن دی امید ہووے رین گھین دے موہوں جہڑے اس لفظ سنے سن اوہناں دی مستی حالے چڑھی ہوٸی سی لاٹی کین نوں پک ہو گیا سی خطاطیے کول کوٸی گل ہے اس سوچیا جس دے موہوں اس رین گھین سنیا سی اس نوں اس لفظ دی حقیقت دی گل دا پتہ نہیں ہوناں پر خطاطیے نوں پتا ہونا اے نال ای اس سوچیا جے ایہ میری گل سمجھن تے میں اوہناں نوں دساں کہ
رین وچ تے آپے پردا تے حجاب ہوندا اے رین کفر اے ۔ ایہ ہک تھاں اے ہک ملک ہک جا تے غین سچ اے۔لمب ہویا سچ گناہ رین اے تے قران وچ وی آیا اے تے غین توبا اے۔
اہناں سوچاں وچ ای اوہ تنے وی ٹبّے تے چڑھ گٸے لاٹی کین اپنا بیگ پھڑیا اس تے ارام نال گنڈھ مار دتی۔رین گھین تے دونویں مزدور سوچن لگے جویں اس جھولے نوں گنڈھ ماری اے ساڈے کولوں تے کدی وی نہ وج سکے شکر اے اس آپ ای گنڈھ مار لٸی اے۔ڈراٸیور انج دی گنڈھ مار سکدا سی پر اوہ تے اپنی جاٸی تے حالے تک ڈریا ہویا سی۔
تلی تلینگن خطاطیے کول بیٹھا سی نالو نال دسی وی جا رہیا سی کہ ناہر کتھوں تاٸیں جانی اے اس جو کجھ سنیا سی اوہ ای دسی جا رہیا سی اوہ کہڑا لاٹی کین سی یاں اس دا ڈراٸیور اس جو سنیاں اگے کہہ چھڈیاں پر اوہ ہر کسے نال نہیں صرف ایتھے ای آ کے کردا سی جتھے ہن خطاطیا اس دا ڈراٸیور تے دو مزدور پہنچن آلے سن۔تلی تلینگن دے وہم گمان وچ وی نہیں سی کہ ایتھے لاٹی کین آ سکدا اے اس سوچیا کوٸی سفناں اے وہم اے کہ سچ مچ لاٹی کین تے اس دا ڈراٸیور ایتھے آ سکدے نیں پر ایہ کوٸی سفناں یاں اس دا وہم نہیں سی لاٹی کین اس دا ڈرایور تے تن مزدور اس دے سامنے کھڑے سن۔
لاٹی کین کجھ گویڑ لایا کہ خطاطیا کون ہو سکدا اے ایہ بوٹی ایتھوں دی اے یاں ایتھے ان آٸی اُگ پٸی اے فیر اس مناسب سمجھیا کہ گل ناہر کھٹن توں ای شروع کرناں بہتر اے۔
ایہ ناہر ہور بوہت ساریاں ناہراں دی طرحاں باراں نوں آباد کرن واسطے کھٹیاں جا رہیاں نیں ہر بار وچ کٸی کٸی ناہراں کھٹیاں جانیاں نیں جہناں دا مقصد زمین نوں آباد کرناں تے ایتھوں دے لوکاں واسطے نویاں فصلاں گڈنیاں اے ایہ ان پانی دی لوڑ پوریاں کرن گیاں نالے ایہ دھرتی ہور آباد ہووے گی لوکاں دی ہک دوجے نال میل ملاقات ودھی گے دریاواں دا پانی انھے ہڑ وانگوں لوکڑے نہیں اجاڑے گا نالے اس لوکڑے دے پربت ناہر کیہ بنے گی ہک بن ای کھڑا ہو جاٸے گا نہر دے اس دندے بیلا اے اوتھوں تاٸیں ای پانی پہنچ سکے گا اس پاسے آباد لوکڑے ول ہڑاں دا پانی نہیں پہنچ سکے گا فصلاں اگن گیاں میرا بارانی زمیناں نوں کوٸی ہورواں رنگ لگے گا راہ بنن گے وی تے راہ کھلن گے وی۔ناہرے تے کیاں تھاٸیں تے ہیڈ بنن گے اہناں ہیڈاں اتے بندے ملازم ہون گے اوہ پانی دا حساب کتاب رکھن گے۔پانی دے حساب کتاب دی گل سن کے پہلاں تلی تلینگن دا مونہہ کھلے دا کھلا رہ گیا فیر رین گھین تے دو مزدور بِٹ بِٹ ہک دوجے نوں تکن لگ پٸے ڈراٸیور البتہ چپ رہیا جویں اس دا ڈر مک گیا ہووے پر بولن دی لوڑ نہ ہووے۔
لاٹی کین آکھیا اوہناں ہیڈاں تے ملازماں کول کتاباں تے رجسٹر ہون گے نالے پانی دا پیماٸش دا پیمانہ ناہر وچ بنّے نال لایا جاٸے گا جس توں اوہناں ملازماں نوں پتہ لگ جاٸے گا ہن ناہر وچ کناں پانی اے اوہناں ملازماں واسطے ضروری ہوٸے گا کہ اوہ پانی دی ہک خاص حد توں زیادہ پانی تھلے ول نہیں جان دین گے۔
لاٹی کین نیں خطاطیے ول تکیا تے اس گویڑ لایا خطاطیا دو گلاں پیا پچھدا اے دونویں گلاں خطاطیے واسطے زندگی موت دا مسٸلہ سن۔
لاٹی کین نیں دسیا پہلی گل تے ایہ اے کہ پانی دا بھار بہاٶ ویکھن لٸی ایتھوں دے رہن آلیاں نوں ملازم رکھیا جاٸے گا اوہناں واسطے ویہہ تاٸیں گنتری لکھنی تے پڑھنی ضروری ہوٸے گی دوجی بوہتی ضروری گل اے کہ نالوں نال سکیاں ناہراں وی کڈھیاں جان گیاں جہڑیاں آبادی نوں بچان واسطے کڈھیاں جان گیاں۔سکیاں ناہراں دا ناں سن کے اوہناں چار بندیاں ہکی دوجے ول یکدم تکیا جویں پچھدے پٸے ہون کہ سکیاں ناہراں دا کیہ مطلب۔ایہ ای دو گلاں خطاطیے دے دل اندر اٹھیاں سن کہ اہناں ہیڈاں تے ملازم کون ہون گے دوجا سکیاں ناہراں کس واسطے کڈھیاں جانیاں نیں۔لاٹی کین دسیا ایہ ناہر دریا چوں کڈھی جاٸے گی تے سکیاں ناہراں اس ناہر چوں کڈھ کے اوہناں دا وادھو تے فالتو پانی دریا وچ سٹیا جاٸے گا کہ تھلے ول پانی ہک خاص حد توں ودھ نہ جاوے۔ہیڈاں تے دریا ول کڈھیاں جان آلیاں ناہراں ول صرف فالتو پانی سٹیا جاٸے دا اس ہیڈ تے لوہے دے وڈے وڈے پھٹے ہون گے جہناں نوں صرف اس ویلے چکیا جاٸے دا جدوں ناہر دا فالتو پانی سٹیا جاناں اے رین گھین لاٹی کین دیاں گلاں سن کے کجھ بوہتا ای خوش ہوندا پیا سی اندرو اندری اوہ ٹپدا پھردا سی اوہ سوچ رہیا سی پورے لوکڑے وچ ویہہ توڑی گنتی یاں مینوں اوندی اے یاں خطاطیے نوں خطاطیے بھلا کتھے نوکری کرنی اے میری نوکری سمجھو پکی ایہ روز روز دا ناہر کھٹن آلا کم تے میری جان لے گیا اے۔تلی تلینگن دلے وچ نعرہ ماریا اس دا دل کیتا اچی آواز وچ نعرہ مارے پر اوہ نعرہ انج دا سی اس دلے وچ ای آکھیا لاٹی کینا چُک دے پھٹے۔
لاٹی کین دسیا ساندل بار وچ ہک ملازم نے عین ویلے سر دریا ول کڈھی ناہر دے پھٹے نہیں چکے سن تے پانی ہڑ بن کے کیاں پنڈاں نوں روہڑ لے گیا سی کٸی بندے لمے ول رڑھ پڑھ گٸے۔خطاطیے پہلی وار لاٹی کینے ول نظر بھر کے تکیا تے آکھن لگا جہڑے دریاواں دے پانیاں وچ اسیں غوطے کھاہدے نیں لاٹی کیناں توں کیہ جانیں!!