انگوری ویل ـــ کہانی ـــ٭رویل٭

انگوری ویل ـــ کہانی ـــ٭رویل٭

رضوان حیدر بخاری

“دائم! چھیتی کر یار اج فیر لیٹ کراویں گا!”
“فانی پُتر۔۔۔ اوہ تاں اجہے تیار ہوندا پھردا اے، توں اندر لنگھ آ، اوہناں چِر چاہ دا گُھٹ پی لے ماسا۔” ماسی سکینہ نے بوہے دے دوجے پاسوں اواز دتی۔
“اج فیر ایہدا کر کے لیٹ ہو جانا اے۔”، عرفان مونہ وچ بُڑبُڑان لگ گیا۔ اوہنے موٹر سائیکل نوں بوہے دے باہر کھلاریا تے بوہے تے لگے پردے نوں چُک کے اندر وڑ گیا۔ ویڑھے وچ چُلھے کول بیٹھی ماسی دے گوڈیاں نوں ہتھ لاوندیاں مسخری نال آکھن لگا، “پیری پینا آں ماسی!”
“فانی جھلیا انج نہ آکھیا کر تینوں کہنی واری ڈکیا اے۔” ماسی نے آٹے والے ہتھاں نال فانی دی کنڈ تے ہتھ پھیردیاں آکھیا۔
“ماسی شغل کردا آں تیرے نال۔ باقی میں تیرے ایس صاحبزادے دے ہتھوں بڑا تنگ آیا آں۔ ایہنوں آکھ کہ چھیتی اٹھیا کرے۔ ایہدا کر کے اسیں روز حاضری ویلے لیٹ ہو جانے آں، مگروں سزاواں وکھریاں تے فٹیکاں وکھریاں۔” عرفان نے چُلھے کول بیٹھدے آکھیا۔
“پُت میں تاں روز سویرے بانگاں ویلے توں ایہنوں جگاون لگدی آں پر مجال اے کہ ایہ اَکھ کھولھ جاوے۔ توں اوہنوں چھڈ تے ایہ پھڑ چاہ دا گُھٹ لا، نِگھ رہوے گی۔ انج وی ٹھنڈ بتھیری اے تے تسیں جانا وی موٹر سائیکل اُتے اے۔” ماسی نے چاہ دی پیالی اوہدے ول ودھاندیاں آکھیا۔
عرفان نے چاہ دی پیالی پھڑ کے اک توں دو واری پھوک ماری تے چاہ دا گھٹ بھر کے آکھن لگا، “ ماسی جو سواد تیرے ہتھ دی بنی چاہ وچ اے، اوہ ہور کدھرے نہیں۔ جے تاں نونہ وی ایہو جہی لے آویں تے جمّا سواد آ جاوے!”
“نونہ لیاون نوں تاں میرا وی جی کردا اے۔ میں تاں بتھیرا ساک کراون نوں پھردی آں پر دائم ای نہیں منّدا۔۔۔”
“ماسی میں اوہدی نہیں اپنی گل کردا آں! اوہدے تے میرے وچ اج فیر فرق کر دتا ای نہ۔ مینوں تاں تو سگوں اپنا پُتر نہیں منّدی۔” عرفان نے پولا جہیا مونہ وٹدیاں آکھیا۔
“وے نہیں وے فانی، کیہو جہیا گلاں کردا ایں۔ ہن تیک کدی تہاڈے لیڑیاں وچ وی فرق آون دتا اے جہڑا توں انج آکھدا ایں!”
“مینوں پتا اے ماسی، میں تاں ایویں چھیڑدا سی تینوں۔ رب چنگیاں کرے گا تے دائم دا سوہنا ساک لبھ جاوے گا۔ نالے ماسڑ نوں کدھر ٹوریا ای اوہ نہیں دِسدا!”
“دائم دا باپو تاں جمیلہ نوں سکول چھڈن گیا اے۔”
“کیہ گل اج جمیلہ دی ویگن نہیں آئی؟”
“نہیں پُتر، اوہدے دسویں دے امتحان ہو رہے نیں۔ تیرا ماسڑ اوہنوں امتحانی سنٹر چھڈ آوندا اے تے امتحان مُکن مگروں اوہنوں جا کے لے آوندا اے۔ باقی کُڑیاں دا سنٹر وکھو وکھ بنیا اے ایس لئی ویگن والا نہیں آوندا۔”
“چلو ایہ تاں چنگی گل اے، باقی ماسڑ دا دھیان رکھیا کر کدھرے جمیلہ نوں سکول چھڈن دے بہانے کسے ہور نوں ای عشق دے پاٹ نہ پڑھاوندا ہووے۔ ویکھ لے ہن تیک تاں ماسڑ نوں مُڑ کے آ جانا چاہیدا سی، اجہے تیک نہیں پرتیا۔” عرفان نے ہسدیاں آکھیا۔
“جمّا شرم نہیں اے تینوں فانی،” ماسی دے ہتھوں ہسدیاں روٹی دا پیڑہ ڈِگ گیا۔ “اوہ تاں تیرے ماسڑ نوں کبوتراں دا شوق اے، اوہناں دا چوگ لین جاندا اے کدے کدائیں۔ نالے ایس عمرے عشق پال کے اوہنے کیہ کرنا اے۔” ماسی نے ہولے جہے عرفان دی کنڈھ تےدَھپھا ماردے آکھیا۔
“آہو ایہ وی صحیح اے، تیرے لڑ لگن مگروں اوہ غریب کم کرن جوگا نہیں رہیا تے عشق سواہ کر دا۔ تو بھلا جنرل ایڈویر توں گھٹ ایں!” عرفان نے پولے جہے آکھیا۔
“کیہ آکھیا ای! ایہ ویلنا اے میرے ہتھ وچ۔ ٹھنڈ وچ تیریاں وکھیاں سیک دینیاں نیں میں۔” ماسی نے ویلنا وکھاوندیاں آکھیا۔
“اوہ نہیں نہیں ماسی توں غلط سمجھ رہی ایں میں تاں آکھدا سی کہ ماسڑ چوگ دے بہانے باہر ہور ای کسے کبوتری نوں چوگا نہ دیندا ہووے، اُتوں رب نے حُسن وی اوہنوں چوکھا دتا اے!”عرفان ایہ آکھ کے برانڈے وچ پئی منجی کول بہ گیا۔
“کھڑ جا تیرے ہڈاں نوں اج میں لون لاونی آں۔ اُکا دیدیاں وچ شرم نہیں رہ گئی، ماں نال بہ کے انج دیاں گلاں ماردے نیں۔” ماسی نے کول پیا چمٹا چک کے ماریا۔
“چل ویلھیا اٹھ جا ہن، ایتھے بہ کے ماسی کول گلاں ماری جاناں ایں، فیر آکھیں گا لیٹ کرا دتی اے۔” دائم نے کمرے دی دہلیز تے کھلو کے آکھیا۔
“آ گئے نواب صاحب! ماسی اپنے مُنڈے دے لچھن ویکھ لے۔ لیٹ آپ کراوندا اے تے الزام مینوں دیندا اے۔ کدی کدائیں تاں جی کردا اے ایہنوں چھڈ کے کلا ای ٹر جایا کراں۔”
“تیرا تاں پتا نہیں فانی، جس دن میں تینوں چھڈ گیا نہ اوس دیہاڑ تیرے کلّے کولوں ایہ بوہا وی نہیں ٹپیا جانا۔”
“دائم نور پیر ویلے کوئی چج دی گل وی کر لیا کر۔ فانی نے تاں تینوں ہاسے وچ گل کیتی سی۔” ماسی سکینہ نے غصے نال آکھیا۔
“اوہ چل چل ہن سڑیاں نہ مار تے باہر ہو کے موٹر سائیکل چلا۔ سکول توں لے کے ہن تیک میرے بغیر تیرے کلّے کولوں روٹی وی نہیں لنگھی تے مینوں چھڈن دیاں گلاں کردا ایں، ایہ چابی پھڑ تے باہر ہو، چنگا ماسی رب راکھا۔ باقی دا شغل تیرے نال نماشاں ویلے لاواں گا آ کے۔”

عرفان نے چابی دائم نوں پھڑائی تے اوہدے مگر موٹر سائیکل تے بہ گیا۔ دائم نے دستانے پاون مگروں سر توں مونہ تیک مفلر نال چنگی طرح لپیٹ لیا تے ہولی ہولی موٹر سائیکل نوں ریڑھدے ہویاں پِنڈ دی کچی سڑک اُتے ٹورن لگ گیا۔ انج تاں پوہ دی ٹھنڈ چنگے بھلے بندے دے جوڑ ہلا دیندی اے پر دس جنوری دی ایہ سویر دھند نال بھری ہوئی سی۔ سڑک دے “دوویں پاسے کھیتاں کارن دھند چوکھی گوڑھی سی نالے اک رات پہلاں مینہ پین کارن موٹر سائیکل چلاونا ہور وی اوکھا ہو رہیا سی۔ دوجا دُھند دا کر کے ساہمنے کجھ نظر نہیں سی آ رہیا۔ عرفان تاں دائم مگر انج اکٹھا ہو کے بیٹھا سی جویں کُکڑی آنڈیاں تے بیٹھی ہووے۔ رب رب کر کے پندرہ توں ویہہ مِنٹاں مگروں اوہ پکی سڑک اُتے آ گئے۔ جدوں اوہ پِنڈ توں نکل کے شہر نوں جاون والے گڈیاں دے اڈے تے اپڑے تاں دھند دا زور کجھ گھٹ گیا، کیوں جے ایس پاسے اک تاں آبادی بہتی ہوون کارن مکان چوکھے سن دوجا کھیت نہیں سن۔ اڈے تے اپڑدیاں نال ای دائم اک پاسے موٹر سائیکل کھلار کے تھلے لتھ گیا۔ “اوہ ہیلو کدھر چلا ایں؟” عرفان نے پُچھیا۔
“ٹھنڈ دا حل کڈھن!” دائم ایہ آکھ کے کھوکھے ول ٹر پیا۔
“کیہ مطلب ٹھنڈ دا حل کڈھن!” عرفان جھٹ سوچن مگروں اُچی ساری بولیا، “اوئے دائم رب دا خوف کر یار، توں کدوں دی پینی شروع کر دتی اے؟ حرام ہوندی اے ویرے نالے تینوں نہیں پتا کہ پی کے چلاونا جرم اے۔ میں ماسی نوں دس دینا ای فیر نہ آکھیں۔ نالے ایس کھوکھے اُتے تے چھاپہ پواواں گا، ایہ ناجائز ویچدا اے۔”
“حضرت مولانا کُڑیاں تاڑن والی سرکار زحمت اللہ علیہ! میتھوں داڑھاں نہ کڈھوا لئیں۔ میں سگریٹ لین چلا آں، تو دس کہڑی پینی اے؟” دائم نے پرت کے آکھیا۔
“اچھا انج کہہ نہ۔ چل میرا گولڈ لیف پھڑ لے۔”
“گولڈ لیف! اپنی جیب وچوں لینے ہوون تاں ٹریکٹر دے سگریٹ، تے جے میں پُچھ لواں تے گولڈ لیف۔۔۔”
“بھئی ہن تیرے ہوندیاں نہیں پینے تاں فیر کدوں پینے نیں؟” دائم نے کھوکھے توں دو سگریٹ لے کے ماچس نال بالے، اک آپ لا لیا تے دوجا عرفان نوں پھڑا کے فیر موٹر سائیکل دے کول کھلو گیا۔

عرفان دائم دا مسیر سی تے دوواں دے پِنڈ وی نال نال سن۔ جس ویلے عرفان دی ماں نسیم دا ویاہ ہویا تاں اوہنے نال دے پِنڈ وچوں عرفان دے پئیو حاجی کریم دے چچیر باو لیاقت نال اپنی بھین سکینہ دا ساک کرا دتا۔ دائم اپنے گھر وچ سبھناں وڈا سی تے اوہدی اکو اک بھین سی۔ دوجے پاسے عرفان گھر وچ کلم کلا سی۔ اوہ اجہے نِکا جہیا سی جدوں اوہدے گھر اوہدا دوجا بھرا آیا پر اوہ مریا ہویا جمیا۔ رب نے اوہدے مگروں اک واری فیر آس لائی پر ایس واری وی اوہو کجھ ہویا۔عرفان دی ماں تاں اپنے دو بالاں دی موت مگروں ذہنی مریض بن گئی سی، دوجے پاسے عرفان دا پئیو اپنی سوانی نال بے انت محبت کردا سی، ایس لئی اوہنے ہور بال نہ کرن دا فیصلہ کیتا تے عرفان لئی اپنی سبھ محبتاں تمام کر دتیاں۔ عرفان نوں اوہدی ماں توں بہت ا ماسی نے پالیا سی۔ کیوں جے اوہدی ماں اپنے آپ نوں صدمے توں باہر نہیں کڈھ سکی تے سارا دیہاڑ چُپ وٹ کے اک پاسے پئی رہندی۔ کدے کدائیں کم کردیاں اوہ بیہوش ہو جاندی کیوں جے اوہدے جُسے وچ ہن ایہنی جان نہیں سی کہ اوہ جھَٹ لئی وی کوئی بھارا کم کر دی۔ عرفان تے دائم مسیر ہوون دے نال نال گوڑھے یار وی سن۔ اک دوجے توں بغیر کدھرے جانا تے دور، اک دوجے توں وکھ جُتی کپڑا وی نہیں سی پاندے۔ جے عرفان نے سوٹ لینا تے اوہنے نال ای دائم لئی وی اوہو جہیا سوٹ لینا۔ اوس ویلے پورے علاقے وچ اکو مِڈل سکول سی جہڑا دوواں دے گھر توں پندرہ توں ویہہ منٹاں دے پندھ اُتے سی۔ عرفان دے پئیو نے جدوں اوہنوں سکول چھڈن جانا تے راہ وچوں دائم نوں وی نال ای سائیکل تے بٹھا لینا۔ جدوں چھٹی دا ویلا ہوندا سی تے دائم دا پئیو دوواں نوں سائیکل تے جا کے لے آوندا۔ عرفان دائم نال شام تائیں اوہدے گھر رہندا۔ سکولوں واپس پرتن اُتے ماسی سکینہ نے دوواں نوں دُدھ ٹھنڈا کر کے دینا تے روٹی کھوانی۔ ایہدے مگروں دوواں نوں سوا دینا۔ شامیں عرفان دے پئیو نے زمیندارے توں ویلھیاں ہو کے عرفان نوں سائیکل تے بٹھا کے گھر لے جانا۔

اٹھویں مگروں جدوں دوواں نے سیکنڈری سکول وچ داخلہ لیا تے عرفان دے پئیو نے اوہنوں سائیکل لے دتی کیوں جے سکینڈری سکول شہر وچ سی جہڑا گھنٹے دے پند اُتے سی۔ ادھا راہ عرفان سائیکل چلاوندا تے ادھا راہ دائم، تے انج “دوویں جواک سکول اپڑ جاندے۔ شامیں گھر آ کے “دوویں اپنے پیوواں نال زمیناں وچ کم کردے تے ڈنگراں نوں سانبھدے۔ کنک، چاول، دُدھ، گھیو سبھ گھر دا سی۔ خالص خوارک کارن “دوویں جوان اُچے لمّے تے سوہنے جُسیاں دے مالک سن۔ گلاں اُتے جوانی دی پُھٹدی لالی کسے وی جوان ہوندی سوانی دا دل موہ لیندی۔ میٹرک وچ اپڑن اُتے جدوں دوواں دی گلاں اُتے داڑھی دے وال آون لگے تے اک دیہاڑ سکولوں پرتدے ہویاں عرفان نے نائی دی دُکان اگے سائیکل روک لئی۔ “کیہ ہویا ای فانی؟ سائیکل کاہنوں کھلار لئی او؟” دائم نے پُچھیا۔
“یار وال بڑے ودھے نیں تے میں کہناں آں وال کٹاوندے جائیں۔ جا کے ٹربائین تے نہا لواں گے۔ کیہ آکھنا ایں؟”
“اوہ چھڈ یار گرمی ویکھ کہنی اے تے نالے کل اتوار اے، بابے فیکے کولوں پھٹے تے بہ کے وال کٹا لواں گے۔”
“من جا یار بابا فیکا ہُن بُڈھا ہو گیا اے تے اوہو بابیاں والے وال کٹدا اے۔ مینوں تاں ایہ نہیں پتا لگدا کہ اوہ نائی اے کہ حلوائی! پِنڈ وچ جہدا وی ویاہ ہوندا اے اوہو دیگاں بناوندا اے، تے انج سارا دن پھٹے اُتے استرا پھڑ کے بیٹھا ای ہوندا اے!”
“تینوں والاں نال مطلب اے، توں کہڑا اوہدا جوائی بننا اے جہڑا تینوں اوہدے نائی یا حلوائی ہوون نال فرق پووے۔”
“بھٹیاں دا ساک نائیاں نال نہیں ہوندا! دُلّے بھٹی دی روح نے بد دعاواں دینیاں نیں۔ باقی بابے دی کُڑی میں ویکھی سی۔ باجی سیمو دے ویاہ اُتے اوہنوں تیار کرن آئی سی!”
“سوں کھا پیراں دی!” دائم سائیکل دی پِچھلی سیٹ توں بھُڑک کے بولیا، “کمیناایں پورا، کلا کلا ای ویکھ آیا ایں! اچھا دس کیہو جہی اے اوہ؟”
“سوں رب دی بڑی سوہنی اے! پتلا جہیا نک، اُچی لمّی، پتلا پتنگ وجود، نک وچ والی، شاہ کالے وال تے گوری کلائیاں وچ سونے دئیاں دو ونگاں۔۔۔ دائم ویکھ کے بُھکھ لتھدی اے پر!” عرفانی ایہ آکھ کے چُپ وٹ گیا۔
“پر۔۔۔ پر کیہ؟ کیہ ہویا توں چُپ کیوں ہو گیا؟” دائم بےصبرا ہو کے پُچھن لگا۔
“پر جدوں اوہنے باجی سیمو دے کمرے وچ کھلوتے دو بالاں نوں میرے ول گھل کے آکھیا، ’پُتر اپنے مامے نال باہر ٹر جاو تے اوہنوں بہتا تنگ نہ کرنا‘، میرا تاں جی کردا سی میں ایہدے “دوویں بالاں نوں کھال وچ سُٹ آواں۔”
“تیرے نال اُنج ایہو ہونا چاہیدا سی!” دائم نے ہسدیاں آکھیا، “نالے میرے بغیر کوئی کم کریں گا تے انج ای بے عزت ہوئیں گا۔”
“ایس لئی تاں تینوں آکھیا اے کہ چل آ اکٹھے وال کٹا لئیں نالے ہن میں بابے کولوں وال نہیں کٹاونے اوہدی دِھی نے میری بے عزتی کیتی سی مینوں اپنے بالاں دا ماما بنا کے۔”
“چل ٹھیک اے بیلیا! تیری عزت میری عزت، تے تیری بے عزتی تیری ای اے بس۔ باقی میں تیرے نال آں، چل آ وال کٹا لئیں۔” عرفان نے سائیکل نوں جندرا ماریا تے “دوویں نائی دی دوکان وِچ وڑ گئے۔ عرفان نے نائی دے کول جا کے سلام دعا کیتی تے نائی دے کن وچ کجھ کہہ کے دائم نوں سبھناں پہلاں کرسی اُتے بٹھا دتا۔

دائم دے وال کٹدے ہویاں نائی نے عرفان دے کہے انوسار زِیرا سائز مشین دائم دی داڑھی اُتے وی پھیر دتی۔ “اوہ تیرا بیڑا بہ جاوے ایہ کیہ کر دِتا ای، انھا ہویا ایں تینوں دِسدا نہیں کہ سر دے وال کتھے نیں تے داڑھی دے کتھے!” دائم نے چِیکدے ہویاں آکھیا۔
“اوہو بھئی جی، ٹاواں ٹاواں تاں وال نیں اجہے چہرے اُتے۔ مشین پھرے گی تاں وال بھر کے آون گے تے سوہنے لگن گے۔” نائی نے سمجھاوندیاں آکھیا۔
“ویر جی تسی ایہنوں چھڈو، جو ہونا سی اوہ ہو گیا۔ تسی اک واری پوری مشین لا کے وکھاو کہ میرا بھرا کِنج دا لگدا اے!” عرفان پِچھے بیٹھا بولیا۔ نائی شیو کرن والے برش اُتے شیونگ کریم لا کے دائم دے مونہ اُتے جھگ بناون لگ گیا۔ اُسترے نال داڑھی بنا کے جدوں اوہنے دائم دا مونہ پونجھیا تے دائم نے اپنا آپ شیشے وِچ ویکھیا۔ صاف مونہ تے ہولے والاں نال بھریاں سلائی وانگ باریک مُچھاں جہناں وچ دائم نوں اپنا آپ کسے جوان مُنڈے کُھنڈے وانگ لگ رہیا سی۔ عرفان نے دائم دے کول آ کے اوہدا مونہ چُم لیا تے آکھن لگا، “اج تاں لاہڑا ای لگ رہیا اے میرا چن ویر!”، ایہدے مگروں عرفان بھج کے کرسی اُتے بیٹھا تے نائی نوں آکھیا کہ وال کٹن مگروں اوہدی وی شیو کر دوے جویں دائم دی کیتی اے۔ ویلھے ہوون مگروں گھر جاندے ہویاں دائم دے ذہن وچ اک سوال آیا تے اوہنے سائیکل چلاوندیاں پُچھیا، “فانی اک گل دس، گھر والیاں نے جے پُچھیا کہ داڑھی کیوں منوائی اے تے کیہ جواب دواں گے؟”
“تیرا تاں پتا نہیں، میں تاں ایہو آکھ دینا اے کہ دائم نے شیو کروائی سی تے اوہدے ول ویکھ کے میں وی کروا لئی!” عرفان نے جواب دتا۔
“مطلب کہ تو میرے موڈھے تے بندوق رکھ کے چلاون دے چکراں وچ ایں!”
“لے تے ہور کیہ ایس لئی تے تینوں پہلاں بٹھا کے میں نائی نوں آکھ دتا سی کہ ایہدی شیو وی کر دویں، بھاویں تینوں جان بُجھ کے ایہدے مونہ اُتے مشین کیوں نہ لاونی پوے، باقی اگانہ میں آپ ای سانبھ لواں گا۔” دائم نے ایہ سن کے سائیکل روک دتی تے تھلے لتھ کے فانی دی دھون گھٹ کے بولیا، “جدوں یار تیرے جہے ہوون تے دشمناں دی لوڑ کہنوں پیندی اے!”
“اوئے دائم نہ کر مر جاواں گا یار، لوکی کیہ آکھن گے کہ بھرا نے بھرا نوں مار دتا!” عرفان نے دبی اواز وچ آکھیا۔
“تاں کوئی نہیں، ایہ کہڑی نویں گل اے۔ آدم دے پتر نے وی اپنے بھرا نوں مار دتا سی۔ اوہ گل وکھری اے کہ اوہنے زنانی مگر ماریا سی تے۔۔۔”
“تے توں داڑھی مگر مارن لگا ایں۔ حیا نوں ہتھ مار آپاں کہڑا کُڑی کڈھ کے لیاوندی اے جہڑا سانوں گھر والیاں گولی مار دینی اے۔ شیو ای کرائی اے، اج نہیں تاں کل، کراونی تاں ہے سی!” عرفان نے دائم دی گل کٹدیاں آکھیا۔
“گل تاں ٹھیک اے تیری، چل جا کے منا لواں گے گھر والیاں نوں وی جے غصاکرن گے۔” دائم ایہ اکھ کے سائیکل سدھی ٹربائن تے لے گیا جتھے دوواں نے نہا دھو کے سائیکل نوں پیڈل مارے تے گھر اپڑ گئے۔

ماسی سکینہ نے جدوں دوواں نوں روٹی دِتی تاں اوہ مُڑ مُڑ ویکھدی سی کہ اوہدے “دوویں پُتر اج کجھ بدلے جہے لگ رہے نیں۔ اوہنے یکدم پُچھیا، “تہاڈے دوواں دے مونہاں نوں کیہ ہویا اے؟ اج بدلے جہے لگ رہے نیں!”
“نہیں بےبے تینوں انج ای بھلیکھا پیندا ہونا اے، بھلا ساڈے مونہاں نوں کیہ ہونا اے! کیوں فانی، توں کیوں نہیں بولدا۔” دائم نے فانی نوں ہتھ ماردیاں آکھیا۔
“ماسی تیرے مُنڈے جوان ہو گئے نیں تاں کر کے روپ چڑھدا جا رہیا اے۔”
“روپ نہیں چڑھ رہیا، بےبے ایہ “دوویں شیو کرا کے آئے نیں۔ ایہناں دوواں دے مونہ تے اک وی وال نہیں اے۔” کول کھلوتی جمیلہ نے آکھیا۔
“ہیں وے، تسیں ،دوویں شیو کرا کے آئے او؟ مینوں سچی سچی گل دا جواب دیو۔” ماسی سکینہ نے چلھے کول پئی پھونکنی پھڑدیاں آکھیا۔
“سوں رب دی ماسی میرا کوئی قصور نہیں، دائم نے شیو کرائی سی تے اوہدے ول ویکھ کے میں وی شیو کرا لئی۔” عرفان ایہ آکھ کے منجی توں چھال مار کے نس گیا۔
“کیوں دائم باقر، ایہ شیو کراون دا مشورہ تیرا سی؟” ماسی سکینہ نے پُچھیا۔
“آہو بےبے ایہ میرا مشورہ سی۔ نالے اسیں ہن وڈے ہو گئے آں، اج نہیں تاں کل شیو کراونی تاں ہے سی۔ کل نوں کدھرے بھرتی ہو گئے تے تاں وی اوہناں شیو کرا دینی اے ساڈی۔”
“میں شیو کراون توں نہیں ڈکیا تینوں، بس اک واری اپنے باپو نوں پُچھ لیندا کہ شیو کرا لئیں یاں نہیں۔ چل خیر چھڈ، اوہ دوجا فراڈیا کتھے اے؟ اوہنوں وی بلا تے اپنی بھین نوں لاگ پھڑاو۔”
“ماسی تیرا ہیرا پُتر ایتھے ای اے، میں تاں روٹی کھاون مگروں کُھرے تے ہتھ دھون گیا سی۔ نالے ایہنوں کاہدا لاگ دینا اے؟” عرفان نے منجی تے بیٹھدیاں پُچھیا۔
“پُت ساڈے وڈ وڈیرے آکھدے سن کہ جدوں بھرا پہلی واری داڑھی لواوندے نیں تاں اوہ بھیناں نوں لاگ دیندے نیں جویں ویاہ ویلے گھوڑے دی واگ پھڑائی دئی دی اے۔” ماسی سکینہ نے دسیا۔
“دائم صاحب پیسے کڈھو تے میرے حصے دے وی دیو جمیلہ نوں، تہاڈے وال کٹاون دے پیسے میں دِتے سن۔” عرفان نِمّا جہیا بولیا۔
“آپ تاں پھونکنی ویکھ کے نس گیا سی، اوہ تاں میں مگروں سبھ سانبھیا، ایس لئی اپنی جیب ڈِھلی کرو تے جمیلہ نوں پیسے کڈھ کے دیو۔”اوہ “دوویں اجے آپس وچ گل کر رہے سن کہ جمیلہ نے کھنگورا مار دیاں آکھیا، “جے تہاڈی دوواں دی صلاح ہو گئی ہووے تے میرے حصے دے پیسے مینوں عزت نال پھڑا دئیو۔”

“تیریاں موجاں نیں کُڑے، تینوں ہور کوئی نہیں لبھدا تے تو ساڈی جیب اُتے ای ڈاکا ماریا کر آ کے۔” دائم بولیا۔
“ایہ لے پھڑ سو رُپیا، پنجاہ میرے تے پنجاہ دائم دے۔ ہن خُش؟”
“لے چنگی بھلی خُش! پرسوں بےبے نال بازار جاواں گی تے میں اپنے واسطے ونگاں لے کے آواں گی نالے گرما گرم جلیبی وی۔” جمیلہ کہہ کے چُلھے کول ٹر گئی۔

ویلا پلک جھپکدیاں لنگھیا تے ویکھدے ای ویکھدے دونے مُنڈے بارہویں وچ اپڑ گئے۔ سکول وانگ کالج وچ وی دائم دی کھیڈ کارن اوہنوں سبھ ہتھاں تے چُکدے سن۔ دائم کوڈی دا چنگا کھڈاری سی تے ایس کھیڈ وچ اوہدا کوئی جوڑ نہیں سی۔ مٹی دا ایہ باوا عمر وچ بھانویں نِکا سی پر جدوں مٹی نال مٹی ہو کے کھیڈدا تاں میدان وچ فیر کیہ مجال سی کسے دی کہ ساہمنے کوئی منیا پرمنیا کھڈاری وی کھلو جاندا۔ سکول دی ٹیم ولوں ہن تیک اوہنے کئی مقابلے جِتے سن تے کالج وچ داخلے مگروں اوہنے سٹیٹ لیول توں لے کے کئی نجی تے سرکاری محکمیاں ولوں کوڈی دے میچ کھیڈے تے ون سونے انعام جِتے۔ پِنڈ وچ ہوون والے میلیاں اندر اوہدے ناں دا ڈنکا وجدا سی۔ میدان وچ کھیڈ ویکھن آئے خصوصی مہماناں توں لے کے تماشائیاں ولوں اوہدے ہر ساہ اُتے دس وِیہ روپے دا انعام ہوندا۔ جدوں پِنڈ دی مسیت وچ میلے دا اعلان ہوندا تے اوہ کجھ انج دِتا جاندا سی، “حضرات اک ضروری اعلان سنو، ایس واری بابے مہر علی فقیر بادشاہ سرکار دے سالانا عرس اُتے پِنڈ وچ چوہدری برکت علی دی کھوہ والی زمین کول میلہ لایا جاوے گا۔ پیشی دی بانگاں مگروں دربار شریف تے چراغاں ہووے گا تے مگروں نال ای کوڈی دا کھیڈ وکھایا جاوے گا۔ ایس واری ساڈے پِنڈ وچوں استاد فیکے پہلوان دی ٹیم کوڈی دا کھیڈ وکھاوے گی جہدے وچ ساڈے پِنڈ دا شیر گبرو پُتر دائم باقر بھٹی ساڈے پِنڈ ولوں کھیڈ کے ایس واری فیر کوڈی دا انعام جِت کے پِنڈ دا مان ودھاوے گا۔ سارے پِنڈ توں بینتی کیتی جاندی اے کہ اپنا سمّے کڈھ کے کوڈی ویکھن ضرور آون تے میدان نوں رونق بخشن۔ اعلان ختم کیتا جاندا اے۔” مسیت دے سپیکر توں ایہ اعلان سنن مگروں انج جاپدا سی جویں جنگ دے میدان وچ کوئی اوہدے ناں دے رجز پڑھ رہیا ہووے۔ پِنڈ وچ میلا ہوون والا سی۔ میلے دے دن کالجوں چھٹی ہوون مگروں “دوویں بھرا گھر آ گئے۔ دائم نے اپنا کھیڈن دا سامان پھڑیا تے استاد فیکے نال پنڈ دے کھوہ والی زمین تے اپڑ گئے۔ جاندیاں اوہ عرفان نوں آکھن لگا، “فانی گل سن، جمیلہ دیاں سہیلیاں شوخیاں جہیاں نیں ایس لئی ایہنوں اوہناں نال نہ جاون دئیں ایہ سدھی جہی اے۔ نالے اوہنے جے کوڈی دا کھیڈ ویکھنا ہووے گا تاں اوہدے نال نال رہویں تے جے میلے وچوں اوہنے کجھ لینا ہویا تے آپ لے دویں میں تینوں پیسے مگروں دے دواں گا۔”
“جناب بِل کلنٹن صاحب! اگے تے جویں تسی ای جمیلہ نوں سبھ کجھ لے کے دیندو او! تو اپنے پیسے اپنے کول رکھ میں لے دواں گا اوہنوں جو وی اوہنے لینا ہویا۔” عرفان نے ایہ کہہ کے اوہنوں دربار لئی گھل دتا۔

چار پِنڈاں دے وچکار کھیڈ دا مقابلہ سی جہڑا دو دن کھیڈیا جانا سی تے تریجے دیہاڑ فائنل میچ ہونا سی۔ میچ توں پہلاں چراغ بالے گئے۔ وارو واری سارے کھڈاریاں نے پیر مہر علی فقیر بادشاہ دی قوّر اُتے فاتحہ پڑھی تے میدان وچ آ گئے۔ رب رسولؐ دی ثناء مگروں چوہدری برکت علی نوں پگ بنھی گئی تے پھلاں دے ہار پائے گئے۔ چوہدری صاحب نے میدان وچ کھلوتے سبھناں کھڈاریاں نال ہتھ ملائے تے دائم دے موڈھے اُتے تھاپی مار کے آکھیا، “جا شیرا میدان مار کے آویں”۔ کوڈی دا کھیڈ شروع ہویا۔ چوتھا ساہ دائم نے پایا۔ مِٹی دا بُک بھر کے پِنڈے اُتے ملیا تے پٹ تے تھاپی مار کے ساہ پاون گیا۔ جاپھیاں نوں پھرکی وانگوں گھما کے اوہناں وچوں انج نکلیا جویں مکھن وچوں وال۔ ڈھول دی تھاپ اُتے گھوڑے وانگ نچدا ٹپدا اپنے ہانیاں کول جا کے کھلو گیا۔ دوجے پاسے سپیکر اُتے کمنٹری کرن والے بابو لوہار دا بول سی؛
“آمد اے جی شیر دی، رن پیا کنبدا
خوف نال دل ویکھو ساریاں دا ڈردا
لوہے جہے شریر نوں جھپا کہڑا پاوے گا
بھٹیاں دے مُنڈے نوں پھڑ کے وکھاوے گا”
ڈھولچی نے ایس شعر مگروں اک واری فیر ڈھول نوں بدل دے گجن وانگ وجایا۔ دائم دے ساہ اُتے سپیکر تے بیٹھے بابو لوہار نے دسیا کہ چوہدری برکت علی ولوں سو روپے دا انعام دائم نوں دتا گیا اے۔ دائم مگروں چار ساہ ہور پئیے تے فیر دائم میدان وچ، ڈھول دی اچی کھڑکدی تھاپ تے ویکھن والیاں دی زبان اُتے دائم دا ناں۔ جوان پٹاں اُتے ہتھ مار کے ساہ پاون آیا۔ جاپھیاں وِچوں جدوں اِک نے اوہدے لت نوں قینچی پاون دی کوشش کیتی تے دائم نے ہرن وانگ ہوا وچ چھال ماری، گوڈے اپنی چھاتی نال جوڑدیاں اوہدے وار توں نکلیا تے اوہنے بجلی وانگ دوڑ کِھچ دتی تے انج ایہ پوائنٹ فیر استاد فیکے پہلوان دی ٹیم نوں لبھ گیا۔ دوجے پاسے بابو لوہار دی سپیکر اُتے اواز؛
“سِر اُتے مہر ہووے پنجاں دی تے باراں دی
جِت دے اوہ ہس کے فکراں نہیں ہاراں دی
مہر علی پیر جہدا شیراں وانگوں لڑدے
ویری اوہدی جِت کولوں سر تائیں سڑدے”

بارہویں مگروں اک دیہاڑ عرفان دائم نوں ملن آیا تے اوہدے ہتھ وچ کجھ کاغذ سن۔ دائم اوس ویلے ٹربائین کول بیٹھا سی۔ “فانی توں ایس ویلے کدھر؟ توں ایتھے ایں تے زمیناں تے کون ای؟” دائم نے پُچھیا۔
“اوتھے باپو بیٹھا اے۔ میں تاں تیرے نال اک گل کرن آیا سی۔”
“آ جا فیر دریک تھلے بہ کے گل کر دے آں، امب کھاویں گا؟ دُدھ وی پیا اے مگروں کچی لسی بنا لواں گے۔”
“سارا کجھ کھا لواں گے، پہلاں مینوں پانی پی لین دے۔” ایہ آکھ کے اوہ ٹربائین دے کول ٹر گیا تے اوہدے پیپ توں وگدے پانی دے بُک بھر کے پین لگ گیا۔ دریک تھلے کھال کول منجی رکھ کے دوواں نے لتاں پانی وچ لمکا لئیاں تے امب دے شاپر نوں ٹربائن وچ پا دتا تاں جے اوہ ٹھنڈے ہو جاون۔ “ہن دس فانی کہڑے کم آیا ایں؟”
“اج باپو دس رہیا سی کہ اوہدا اک یار اے اوہ DSP اے، تے واہوا سالاں توں باپو کولوں چاول لے کے جاندا اے۔ اوہنے دو دِیہاڑ پہلاں باپو نوں ایہ پولیس بھرتی دے فارم دتے سن کہ اپنے پُتر نوں آکھو ایہ بھر کے تے مینوں دے دیوے اگانہہ میں آپ بھرتی کروا لواں گا۔ ہن توں دس کیہ کرنا اے؟”
“فانی جے تیرا دل اے تے توں بھرتی ہو جا، ایس توں چنگا ہور کیہ اے؟”
“واہ اوہ سجنا، کیہ گل کیتی او! ہن تیک تاں جویں ہر شے تیرے توں اڈ ای کیتی اے جہڑا اج وی ایہ کم کلا ای کر لواں گا۔”
“میرا یہ مطلب نہیں سی یار، مینوں لگا کہ جویں توں اپنے بھرتی ہوون دی گل کر رہیا ایں۔” دائم نے عرفان دے موڈھے اُتے ہتھ رکھدیاں آکھیا۔
“چل فیر چُپ کر کے فارم بھر تے سویرے باپو اوہنوں دے آوے گا۔ باقی رب نے جے لیکھاں وچ رزق لکھیا ہویا تے ضرور رل کھاواں گے۔” عرفان نے کاغذ تے پین اوہنوں پھڑاوندیاں آکھیا۔ پولیس فارم بھرن مگروں جسمانی امتحان ہویا جہدے وچ “دوویں پاس ہو گئے۔ اگانہ تحریر امتحان سی جہدے لئی دوواں نے بازاروں کتاباں لیاوندیاں تے سارا دن ٹربائین تے بہ کے پڑھدے رہندے۔ اخیر اوہ دن آیا جدوں دوواں نے اپنے گھر والیاں نوں رب دے حوالے کردیاں اپنا اپنا بکسا چُکیا تے پولیس ٹریننگ سکول فاروق آباد رپورٹ کیتی۔ پہلے دیہاڑ جاندے نال اوہنوں نوں نائی خانے وچ واڑ دتا گیا جتھے سر دے وال انج لتھے جویں بھیڈو دی جت لائی دی اے۔ پریڈ گراونڈ وچ سویر توں لے کے شام تائیں سارا دن بھجو بھج تے وکھو وکھ سزاواں۔ راتیں جدوں گنتی ملازمان مگروں اوہ بسترے تے لمّے پیندے تاں انج سوندے جویں اج اوہ اخیرلی وار سو رہے نیں۔ دائم عرفان نالوں چوکھا تیز تے پھرتیلا سی۔ سویرے P.T ویلے اوہ اپنے استاداں نوں دوڑ وچ ٹکر دیندا سی۔ پریڈ ویلے جتھے سارے اپنی لتاں بانہواں وچ پئیاں کھلیاں کارن روندے سن، اوہ بالکل سکون وچ ہوندا سی۔ کیوں جے کوڈی کھیڈن کارن اوہدا جُسا پہلاں ای پکا ہویا سی۔

دائم نہ صرف کھیڈ وچ چنگا سی بلکہ پڑھن وچ وی اوہناں ای ودھیا سی۔ پولیس قانون وچ اوہنے سبھناں چوکھے نمبر لے کے اپنے Batch وچ ٹاپ کیتا تے پاسنگ آوٹ پریڈ اُتے آئی جی پنجاب دے ہتھوں اپنا انعام وصول کیتا۔ ٹریننگ توں ویلھے ہوون مگروں اوہ پولیس لائن قلعہ گُجر سنگھ آ گئے جتھے دائم تے عرفان دا بطور ریزرو نفری غازی کمپنی وچ تبادلہ ہویا۔ اوہ روز سویرے گھروں نکلدے تے لائن وچ اپنی گنتی کراوندے۔ سارا دن اوتھے بیٹھے رہندے تے شامیں پیشی والے آخری گنتی مگروں گھر واپس آ جاندے تے گھر دے ڈنگر سانبھدے۔ نوکری لگیاں اجہے سال ای ہویا سی کہ دائم نوں اک کڑی پسند آ گئی۔ دائم نے پہلی واری اوہنوں شہر نوں جاون والے اڈے اُتے ویکھیا سی۔ اوہدا ناں رابعہ سی تے اوہ اڈے دے نال والے پِنڈ جھلر دی ریہن والی سی تے شہر والے کالج پڑھدی سی۔ دائم ہر دیہاڑ اوہناں چِر اڈے اُتے کلھوتا اوہنوں ویکھدا رہندا سی جہناں چِر رابعہ دے کالج دی ویگن نہ آوندی تے اوہ بہ کے ٹر نہ جاندی۔ ہولی ہولی دوواں وچ اشاریاں نال گل بات ہوون لگ گئی۔ چاہ دے کھوکھے تے پئے ریڈیو اُتے جدوں کدی سنہ 1964 وچ بنن والی فلم “کشمیر دی کلی” دا گیت “اشاروں اشاروں میں دل لینے والے،بتا یہ ہُنر توں نے سیکھا کہاں سے” وجدا تاں دوویں جی نمّا جہیا ہس پیندے۔ رنگ وچ بھنگ پاون نوں عرفان کول کھلو کے سارا کھیڈ ویکھدا رہندا تے رابعہ دے جاون مگروں اوہ سارے راہ دائم نوں ٹِچکراں کردا۔ ایہ گل اجے دائم تے عرفان وچ ای سی۔ گھر وچ نہ دائم نے گل کیتی تے نہ عرفان نے ایہ گل ماسی اگے کھولی۔ دائم نے رابعہ نوں ویکھن دا اک سوہنا بہانا لبھ لیا سی۔ اوہ روز کھوکھے توں دو سگریٹ لیندا، اک آپ پیندا تے اک عرفان نوں پھڑا دیندا تے انج کجھ پل رابعہ نوں دور کھلو کے ویکھدا رہندا۔

اوہ جاندا سی کہ روز دیہاڑے اوہدا کر کے لیٹ ہوون کارن اوہناں دوواں دی گنتی وچ غیر حاضری لگدی سی جہدے پاروں عرفان نوں وی سزا ملدی سی ایس لئی اوہ سگریٹ دے بہانے عرفان نوں وی اپنے نال کھلار لیندا۔ اج وی اوہنے انج ای کیتا۔ جدوں رابعہ اپنی ویگن وچ بہ کے ٹر گئی تاں دائم نے سگریٹ اک پاسے سُٹیا تے نس کے رابعہ دے ہتھوں ڈگیا ہویا پریم پتر چک کے جیب وچ پا لیا تے موٹر سائیکل سٹارٹ کر کے پولیس لائن ول ٹور لئی۔

عرفان چُپ چاپ پِچھے بہ کے دائم دا مونہ ویکھ رہیا کہ اج فیر ایہدا کر کے سزا ملے گی۔ اوہ اک کے طنزیہ لہجے وچ بولیا، “دائم تینوں ماسا شرم نہیں آوندی، اوس نیانی نے ساری رات لا کے تیرے لئی پریم پتر لکھیا تے توں زمین توں لبھے نوٹ وانگوں اوہنوں چُک کے جیب وچ پا لیا اے۔ مریں ہن لیٹ تے ہو ای گئے آں، سکوٹری کھلار کے پڑھ وی لے تاں جے تینوں سکون ہو جاوے۔”
“لائن وچ جا کے سکون نال پڑھا گا، تینوں کیہ پتا پیار کیہ ہوندا اے! ایو جہے پتر وچ دل دے لہو دی سیاہی بنا کے اک اک اکھر پرویا جاندا اے۔”
“مینوں معافی دے دئیو جناب گُلزار صاحب! نالے توں فلماں گھٹ ویکھیا کر۔ تیرا دماغ اوہناں خراب کیتا اے۔” عرفان نے ہتھ جوڑدیاں آکھیا۔
جھٹ دی چُپ مگروں دائم بولیا، “اوئے فانی! انگوراں دی کیہ کیتا ای؟”
“جناب پرنس چارلس صاحب! کہڑے تیرے انگور پوہ وچ لگدے نیں؟”
“اوہو میرا مطلب ایس واری اوہناں دا کیہ کرنا ای؟ تینوں آکھیا سی کہ نویکلیاں ویلاں لاواں گے۔”
“یار میں تاں سوچن دیاں آں ایس واری ویکھ لئیں کہ کیہ کہنے کوں انگور لگن گے، اوہناں مگروں ایہ رولا وی مکا دئیں۔”
“خبردار فانی جے انگوراں نوں چھیڑیا تے!” دائم نے جھڑک کے آکھیا، “میں تاں ایہ سوچ رہیا سی کہ ہن پنج مرلے دے پلاٹ دی بجائے باپو نال گل کر کے اک ایکڑ زمین لے کے اوتھے انگور لاواں گے۔”
“دائم توں پاگل ایں، ایہنی کھیجل کاہنوں کرنی اے آپاں۔ نالے کنک تے چاول دی سانبھ نالوں ایہناں دی سانبھ اوکھی لگدی اے مینوں۔ ویلاں نوں سانبھو۔ فیر سپرے کراو۔ دھیان رکھو کہ انگور چوری نہ ہو جاون۔ تینوں پتا نہیں ایہ شوق کاہنوں پیا اے!” عرفان نے کھجدیاں آکھیا۔
“فانی تینوں نہیں سمجھ آونی۔ ایہ انگور دیاں ویلاں وی ساڈے وانگ نیں۔ زمین اُتے کسے بال وانگ ریہڑدیاں، ڈھیندیاں، آسرا لبھدیاں نیں جویں اسیں ٹرن لئی ماں پئیو دے ہتھاں دا آسرا لبھنے آں۔ جدوں ایہ آسرا پھڑ کے ودھدیاں نیں تے فیر جہڑے پاسے ایہناں دا رُخ موڑدے جاو ایہ مُڑدیاں جاندیاں نیں۔ بالکل ساڈے وانگوں، جویں جویں سانوں راہ وکھایا جاندا اے، اسیں اوس پاسے ٹرن لگنے آں۔ جے ویلے سِر سانبھ نال صحیح راہ وکھالی کراو تاں چھاں وی دیندیاں نیں تے میوہ وی۔ جے لاوارث چھڈ دئیو تاں دھرتی دے سینے تے کجھ چر ریہڑن گئیاں مگروں دھپاں کارن ایہناں دے سِرے سڑن لگ جاندے نیں تے ایہناں دی جِند مُک جاندی اے۔”
“دائم تیری طبیعت تاں ٹھیک اے؟ اج بڑے فلسفے سنا رہیا ایں۔ خیر تاں ہے نہ ویرے؟ ایس لوہے ورگے جُسے وچ ایہ موم جہیا دل کتھوں آ گیا۔” عرفان نے نیڑے ہو کے پچھیا۔
“فانی ایہ جیون بھریا پیا اے فلسفے نال۔ ای کائنات دا وڈا فلسفہ پیار اے جہدا کر کے ایتھے ہر شے ازلاں توں جیوت اے۔ جے کائنات نال پیار کرو گے تے ایہ تہاڈے دل نوں فکراں توں اڈ کر دیندی اے تے روح نوں سکون دیندی اے۔”
“اچھا جی! رابعہ دا تاں مینوں پتا اے پر ایہ کائنات کون اے؟ ایہدے نال چکر کدوں دا چل رہیا اے!” فانی نے ہاسا ڈکدیاں پُچھیا۔
“انتہائی فضول تے عقل بند شخص ایں توں۔ بھانڈ میراثیاں نال بہ بہ کے تینوں انج ای جُگتاں مارن دی عادت پے گئی اے۔” دائم نے دند رگڑدیاں آکھیا۔
“ایس حساب نال تاں سبھناں وڈا میراثی تاں تو ایں، کیوں جے سارا دن تاں تیرے نال ای بیٹھا رہنا آں۔ ہن ای ویکھ لے بھانویں۔” عرفان نے کھی کھی ہسدیاں آکھیا۔

لائن وچ اپڑدیاں نال ای غازی کمپنی دے منشی محرر نے سیٹی مار کے سارے جوان پریڈ گراونڈ وچ سدھ لئے، “کل راتیں پروگرام بن کے آیا اے جہدے انوسار کمپنی دی پلٹن (پلاٹون) نمبر 1 تے 2 اینٹی رائیٹ دا سامان لوے گی جد کے پلٹن (پلاٹون) نمبر 3 دے پہلے دس پیٹی نمبر ٹئیر گن لیون گے جد کے باقی دے پیٹی نمبر کلاشنکوف رائیفل نال مسلح ہوون گے۔ سامان ایشو کراون مگروں سارے جوان پریڈ گراونڈ وچ حاضر آون گے۔ ٹھیک پندرھاں منٹاں مگروں دوبارہ گنتی لوی جاوے گی۔” منشی محرر آکھ کے اپنے دفتر پرت گیا۔ عرفان پلٹن نمبر 1 وچ سی جد کے دائم پلٹن نمبر 2 وچ۔ کوت توں سامان ایشو کراوندے ہویاں عرفان دائم دے نیڑے ہو کے بولیا، “مرزا صاحب! اپنی صاحباں دا خط پڑھ لینا سی کدھرے جیب وچ ای نہ گل جاوے۔”
“پڑھ لواں گے، پہلاں محکمے دا سبق تے پڑھ لئیں۔ اج خوّرے ایہناں نے کتھے سُٹنا اے! میں تاں سوچیا سی اج ایتھے سکون نال سوواں گا۔ ساری رات بڑے عجیب جہے سُفنے ویکھ کے کڈھی اے۔”
“مینوں چنگی طرح پتا اے تینوں کہدے سُفنے آوندے نیں۔ ماں اپنی نال گل کر کے تے سُفنیاں والی نوں ہن گھر لے آ۔”
“تو نہیں سمجھیں گا۔ تینوں میری ہر گل کھیڈ تماشا لگدی اے۔” دائم نے ہوکا بھر کے آکھیا تے اپنا سامان ایشو کرا کے گراونڈ ول جاون لگ گیا۔
“دائم گل سُن یار! کیہ ہویا اے تینوں؟ اج ایہناں دُکھیا کیوں ایں؟ اج توں پہلاں تینوں ایہناں غمناک نہیں ویکھیا میں۔” عرفان نے مگروں نس کے پُچھیا۔
“فانی مینوں راتیں بڑے عجیب سُفنے آوندے رہے نیں، جویں کہ پنڈ دے قبرستان وچ اک تختی اے تے اوہدے اُتے انگور دی ویل چڑھی اے۔ جدوں میں اوہناں انگوراں دی ویل نوں ہتھ نال ہٹا کے ویکھنا آں تے تختی اُتے میرا ناں لکھیا ہوندا اے! اک واری جے ہوندا تاں میں ایہناں چِنتک نہ ہوندا پر ساری رات میں ایہو سُفنا وارو وار ویکھیا اے۔”
“رب تیری حیاتی کرے مِترا تے تینوں اپنی سانبھ وچ رکھے۔ تو چِنتا نہ کر تے آ چل کے باقی پلٹن دا سِر کھائیں۔” عرفان نے دائم نوں حوصلہ دیندیاں آکھیا پر دائم دی گل سنن مگروں عرفان اندروں کنبھ گیا سی۔ کیوں جے اوہدے غم ونڈن نوں ایس دنیا تے دائم مگروں ہے وی کون سی۔ اوہ بھرا وی سی تے یار وی۔ پریڈ گراونڈ وچ اپڑن مگروں غازی کمپنی دے منشی محرر نے گنتی لئی تے ساریاں نوں پولیس بساں وچ بیٹھن دا آکھیا۔ نالے دسیا کہ اج اوہناں ہائیکورٹ ڈیوٹی لئی جاونا اے۔ دائم تے عرفان دوویں اپنا سامان پھڑ کے اکو بس وچ بہ گئے۔

دائم دی اُداسی دور کرن دی خاطر عرفان ونّ سونّے گیت گاون لگ گیا؛
“’سانوں وی لے چل نال وے، بابو سوہنی گڈی والیا‘، گڈی توں چیتے آیا، یار دائم میں سوچ رہیا سی کہ آپاں تھوڑی بوہت زمین ویچ کے گڈی لے لئیں۔ ٹھنڈ وچ تاں میری موٹر سائیکل اُتے جان نکل جاندی اے، دوجا جون جولائی وچ تاں اُکا لوں لوں سڑ بُھج جاندا اے۔ نالے اگانہہ تیرا ویاہ کرنا اے تے اپنی گڈی اُتے ای جنج لے کے جاواں گے۔”
“تینوں ویاہ دا تاں پتا اے پر رابعہ گھر جا کے گل کون کرے گا؟ ایہ سوچیا ای کدی!” دائم نے مونہ وٹدیاں آکھیا۔
“ایہناں ماڑا نہیں اے تیرا ویر کہ تیرے واسطے ایہ کم وی نہ کر سکے۔ یاد ای بابے فیکے دی کُڑی، اوہ جہنوں باجی سیمو دے ویاہ تے ویکھیا سی میں!”
“آہو آہو یاد اے مینوں، جہنے تینوں اپنے بالاں دا ماما آکھیا سی۔” دائم نے ہاسا ڈکدیاں آکھیا۔
“لکھ دی دُر فِٹے ای۔۔۔ ایہ گل آکھنی ضروری سی بھلا۔ جا میں نہیں گل دسدا۔ اپنے رشتے دا آکھ دے جہنوں وی آکھنا ای۔ میتھوں کوئی اُمید نہ رکھیں۔”
“اچھا یار مونہ کیوں وٹدا ایں، میں تاں ایویں شغل کردا سی۔ چل ہن دس کیہ گل اے۔” دائم نے عرفان نوں مناوندیاں آکھیا۔
“میں ہفتا پہلاں باجی سیمو نوں ملیا سی جدوں اوہ اپنے پیکے آئی سی۔ جھٹ کوں مگروں بابے فیکے دی اوہ کُڑی وی آ گئی۔ اوہ تاں اوہدے جاون مگروں باجی سیمو نے مینوں دسیا کہ ایہ اوہناں دی سہیلی دی وڈی بھین اے، ایہدا ناں رُشدہ اے تے جھلر پِنڈ ویاہی اے جتھے دی رابعہ اے۔ اگلے دیہاڑ جدوں اوہ نماشاں ویلے فیر آئی تاں میں ہمت کر کے سلام آکھیا تے کول بہ کے تیری گل چھیڑی۔ اوہنے دسیا کہ رابعہ اوہدی گوانڈن اے تے بھٹیاں دی دھی اے۔ اوہ آکھدی سی کہ میں جا کے ساک دی گل کراں گی تے جو وی جواب ہویا اوہ آ کے دس دواں گے۔ اج کل وچ اوہنے پِنڈ آونا اے! ایتھوں ویلھے ہو کے سدھا میں باجی سیمو دے گھر جاواں گا تے ویکھاں گا کہ اوہ آئی اے یاں نہیں!”
“باندرا جہیا توں سچی مُچی اوہدے نال میری گل کیتی سی؟ تے تینوں توفیق نہیں ہوئی ایہ گل مینوں دسن دی کہ تو گل کر بیٹھا ایں!” دائم نے کچیچیاں وٹدیاں آکھیا۔
“اوہ چھڈ یار، تینوں سرپرائز دینا سی نالے جے تینوں دس دیندا تے تینوں تڑفن لگی ریہنی سی کہ جواب آیا کہ نہیں۔ بس ہُن میرے پیر مہر علی فقیر بادشاہ دی نظر ہووے تے سارا کم بن جاوے۔ میں بتھیریاں منتاں منیاں نیں۔” عرفان دے گل کرن مگروں دائم اوہنوں واہوا چِر ویکھدیا رہیا۔

پولیس بس ہائیکورٹ اگے کھلو گئی۔ بس وچ بیٹھی ساری نفری اک اک کر کے تھلی لتھی۔ پلٹن دے انچارج نے دسیا کہ جِنا چِر سٹینڈ ڈاون دی کال افسراں ولوں نہیں آوے گی اوہناں چِر کوئی جوان اپنا پوائنٹ نہیں چھڈے گا ایس لئی رننیتی ایہ ہووے گی کہ پہلاں پلٹن نمبر 1 ڈیوٹی دوے گی جہدے دو گھنٹیاں مگروں پلٹن نمبر 2 جہڑی چھاں وچ بیٹھی ہووے گی اوہ متبادل ڈیوٹی دوے گی تاں جے ڈیوٹی وی ہو جاوے تے جوان وی نہ تھکن۔ حکومت پنجاب دے خلاف اج وکیلاں نے جلوس کڈھنا سی تے جلوس دے دوران ہائیکورٹ نوں تحفظ دیون خاطر پولیس ولوں اج اینٹی رائیٹ دی نفری لائی گئی سی۔ جلوس دے اپڑن توں دو گھنٹے پہلے پولیس نے اِن پوزیشن ہونا سی ایس لئی ٹھیک 09:30 وجے نفری نوں ہائیکوڑت اگے لا دتا گیا تے پلٹن نمبر 1 دے جواناں نے پوزیشن سنبھال لئی۔ دائم کول ای لگے بوٹیاں دی چھاویں سُتا سی تے اوہنے عرفان نوں تاکید کیتی کہ نفری بدلن سمّے اوہ پنج منٹ پہلاں آ کے اوہنوں جگا دوے۔

اوس ویلے اوتھے رینجرز دے نال پولیس دی وکھو وکھ خفیہ برانچاں دے جوان سول تے باوردی کھلوتے سن۔ کسے وی ہنگامی حالت وچ جواناں دا دھیان رکھن نوں ریسکیو 1122 دی گڈیاں وی اوتھے ای سن۔ ٹھیک دو گھنٹیاں مگروں عرفان نے دائم نوں جگا دتا۔ دائم نے مونہ تے پانی دا چھٹا ماریا تے پلٹن نمبر 2 دے باقی جواناں نال 11:30 بجے اپنی پوزیشن سانبھ لئی۔ عرفان دائم دی تھاں تے جا کے بہ گیا تے جیب وچوں سگریٹ کڈھ کے پیون لگ گیا۔ سگریٹ دے کش ہوا وچ پھونکدیاں ہویا اوہ وار وار دائم نوں ویکھ رہیا سی کہ کدھرے کھلوتا کھلوتا فیر نہ سو جاوے۔ نویں پلٹن نوں آیاں اجے پندرہ منٹ نہیں سن لنگھے کہ ٹھیک 11:45 بجے اک زور دار اواز آئی تے ہر پاسے مٹی تے دھویں دے بدل جہے بن گئے۔ لاہور ہائیکورٹ دے مین گیٹ اُتے بم بلاسٹ ہویا سی۔ دھماکامگروں چار چفیرے سناٹا پے گیا۔ دھماکے دی شدت ایہنی سی کہ عرفان جہڑا چوکھا دور بیٹھا سی اوہ واہوا دور جا کے ڈگا تے دھماکے وچ اڈن والی بجری کنکر اوہدے جسم وچ انج وڑی جویں کسے بندوق توں چلی گولی ہووے۔ اوہنے جدوں اکھاں کھول کے ویکھیا تے سڑک اُتے ہر پاسے لاشاں پئیاں سن۔ دھماکے دی اواز کارن اوہدے کن بند ہو گئے سی۔ اوہ ادھ بیہوشی دے عالم وچ اِدھر اُدھر ویکھ رہیا سی۔ جدوں اوہنے سڑک تے کھلریاں لاشاں ویکھیاں تے اوہنوں چیتے آیا کہ دائم وی ایہناں نال ای کھلوتا سی۔ اوہ ڈگدا ڈھیہندا گیٹ ول نسیا۔ دھماکے نال اُڈے ہوئے وردیاں والے جسمانی انگ، کسے دی لت، کسے دا ہتھ، کوکاں تے چیکاں دیاں اوازاں، تھاں تھاں لہو دے دھبے۔ اوہ پاگلاں وانگوں دائم نوں سجے کھبے لبھن لگ گیا۔ اُچی اُچی اوازاں لاوے کہ خوّرے کدھرے دائم اوہدی اواز سن کے اگوں اوہنوں جواب دے دوے۔ اواز دیندیاں عرفان کسے شے نال ٹکر کھاون مگروں زمین اُتے ڈِگ گیا۔ تھلے ڈِگن مگروں جدوں اوہنے پرت کے ویکھیا تے جویں اوہدے سِر اُتے قیامت ڈھیہ پئی ہووے۔ اوہدی بولن سنن تے ویکھن دی جویں ساریاں حِساں مر گئیاں ہوون۔ اوہ کسے لاش وانگوں بےسُد ہو گیا سی کیوں جے ایہ شے کجھ ہور نہیں دائم دا لہولہان ہویا جُسا سی جہڑا زمین اُتے پیا سی۔ اوہنے اوسے ویلے کول ہو کے دائم دا سر اپنی جھولی وچ رکھیا تے اوہدے سِر توں ہیلمٹ لا کے آکھن لگا، “دائم اکھاں کھول! اکھاں کھول ویرے! دائم میرے نال گل کر تینوں ساڈی یاری دا واسطا ای کجھ تاں بول!” عرفان نے جدوں نگاہ چُک کے ویکھیا تے زخمی ہوئے جوانوں نوں غازی کمپنی دے سالم جواناں توں وکھ باقی رینجرز، پولیس تے ریسکیو 1122 دے جوان چُک چُک کے ایمبولینس وچ پا رہے سن۔ ریسکیو 1122 دے جواناں نوں ویکھ کے عرفان اوہناں ول نسیا تے اوہنوں دائم دی نبض ویکھن نوں آکھیا۔ نبض چیک کرن دوران عرفان ریسکیو 1122 دے جوان دے مونہ ول ویکھیدا رہیا کہ کدھرے اوہ دائم دی نبض چلن دی خُشخبری اوہنوں سنا دوے۔ بجائے ایہدے کہ اوہ عرفان نال گل کردا، اوہنے اپنے نال دے اک جوان نوں اواز دے کے آکھیا کہ سٹریچر لے آو ایہ ڈیڈ باڈی وی ہسپتال اپڑا دئیو۔ عرفان دی چیک نکل گئی، “ہتھ نہ لاونا میرے بھرا نوں، میں جان توں مار دیاں گا۔ میرا بھرا ہُنے میرے نال گل کرے گا۔ دائم اُٹھ جا یار، ویکھ ایہ دنیا کیہ کوڑ مریندی پئی اے۔ چل چھڈ دے ہُن تنگ کرنا اکھاں کھول ویرے۔” عرفان دیاں اکھاں وچوں اتھرواں دا سمندر وگ رہیا سی۔ ریسکیو 1122 دے جوان نے موقع تے کھلوتے انسپکٹر نوں دسیا کہ شاید ایہ “دوویں بھرا نیں جس کارن اوہ ڈیڈ باڈی نہیں چُکن دے رہیا۔ انسپکٹر نے دو جواناں نوں نال لیا تے عرفان نوں پیار نال سمجھایا تے دلاسہ دیندے ہویاں اوہنوں گل نال لاوندے ہویاں اکھیا، “بیٹا میں تہاڈے جذبات سمجھ سکدا آں! حوصلے نال کم لو۔ باقی سبھ وی تہاڈے بھائی نیں جہڑے ایس ویلے لہولہان ہوئے نیں۔ تہاڈے اپنے جسم توں لہو رِس رہیا اے۔ تسیں وی زخمی او۔ ایہ تہاڈا پلاٹون میٹ اے؟”
“سر ایہ میرا سگا بھرا اے!” عرفان نے اتھرو پونجھدے ہویاں دسیا۔
“اللہ تہانوں صبر دوے، تسی انج کرو کہ اپنے بھرا نوں لے کے ہسپتال اپڑو۔ تے جہڑی وی سرکاری کاروائی ہونی اے اوس ویلے تیکر تسی اپنے بھرا دے کول رہنا تے جا کے اپنے پھٹاں تے چیتے نال مرہم لوا لینا۔” ایہ اکھن مگروں اوہنے عرفان نوں ریسکیو دے جوان دی مدد کرن نوں آکھیا۔ عرفان نے دائم دی ڈیڈ باڈی نوں ریسکیو 1122 دے جوان نال چُک کے سٹریچر اُتے رکھیا تے ایمبولینس وچ بہ گیا۔

ایمبولینس جدوں ہسپتال جا رہی سی تے ریسکیو 1122 دے جوان نوں عرفان نوں آکھیا کہ اپنے بھرا دی جیباں نوں پھرول لو جے کوئی قیمتی شے ہے اے تے اوہنوں اپنے کول رکھ لو کیوں جے ہسپتال دا عملہ اوہ غائب کر لیندا اے۔ عرفان نے دائم دی پینٹ دی سجی جیب وچوں اوہدا پرس کڈھیا تے تے جدوں کھبی جیب وچ ہتھ پایا تے اوہ دماغ جویں فیر سُن ہو گیا ہووے، ایہ اوہ کاغذ سی جہڑا اج سویرے رابعہ نے دائم نوں دتا سی۔ کاغذ نوں تہہ لگی سی جہدے اُتے لہو دے دھبے سن۔ عرفان پہلاں تاں کاغذ پھڑ کے جیب وچ پاون لگا سی پر فیر پتا نہیں اوہدے ذہن وچ کیہ آیا اوہنے فٹا فٹ کاغذ کھولیا تے پڑھن لگ گیا؛
“دائم کل ساڈی گوانڈن رُشدہ آئی سی۔ اوہ دس رہی سی کہ اوہدے پیکے تہاڈے پِنڈ دے نیں۔ اوہنے میرے مائی باپو نال ساڈے ساک دی گل کیتی اے تے نالے دسیا کہ مُنڈا پولیس وچ اے تے پِچھے زمین جائیداد وی چوکھی اے۔ جدوں باپو نے تیرا ناں سنیا تے اوہناں آکھن لگا کہ ایس مُنڈے نوں تاں میں میلے تے کوڈی کھیڈدیاں ویکھیا سی تے ایہدے پئیو نوں وی میں جاندا آں۔ اوہناں ساڈے ساک لئی ہاں کر دتی اے تے باجی رُشدہ نوں آکھیا اے کہ اوہ ساڈے ساک دی گل مُنڈے دے گھر والیاں نال وی کر لوے تاں جے چھیتی توں چھیتی ویاہ دی گل ٹورئیں۔ نالے ہُن سگریٹ پینا چھڈ دئیو باپو نوں ایہ گل چنگی نہیں لگدی۔ باقی رب راکھا۔”
عرفان دیاں اکھاں وچ اتھرو سن۔ اوہ دائم دے گل لگ کے رو رہیا سی تے اوہدی زبان اُتے اکو وِرد سی، “جہنوں فانی آکھدے رہے لوک اوہ نہ مریا تے جہڑا دائم سی اوہ اج فنا ہو گیا۔”

٭٭٭٭٭