کُوک فریدا کُوک ـــ لیکھ ــــ٭رویل٭

10 بھادروں‘ 5 محرام الحرام نوں پنجابی دے منے پرمنے شاعر تے پنجابی شاعری دے موڈھی حضرت بابا فریدالدین مسعود گنج شکر ہوراں دا 832واں سالانا عرس ایس او پیز دا خیال کردے ہوئے منایا گیا۔ جہدے وچ دوروں نیڑیوں عقیدت منداں رلت کیتی۔

پہلے وانگ ایدکیں کرونا وبا پاروں لوکائی دی وڈی گنتی بابا جی ہوراں دے عرس اُتے حاضری لئی نہیں اپڑی تے بہشتی بوہا وی ہر خاص و عام لئی نہیں کھولیا گیا تے لوکائی دا بہتا رش وی نہیں بنن دتا گیا۔ پر ایہدے باوجوداپڑن والے عقیدت مند اپڑ ای گئے۔

فرید الدین گنج شکر 1188ء نوں جمال الدین سلیمان دے گھر ملتان دے نیڑے اک پنڈ کوٹھیوال وچ جمے۔ بابا فرید دا اصل ناں مسعود سی۔ پنجابی شاعری دی دنیا وچ اوہناں دا اُچی پدھر دا مقام اے کیوں جے اوہناں پنجابی شاعری دی بنیاد رکھی۔ اوہناں شلوکاں دی صورت وچ ایس قدر بھرپور شاعری کیتی کہ اوہناں دے شلوک اج تیکر لوکائی وچ عام نیں تے اوہناں دے شلوک محاوریاں دی شکل اختیار کر چکے نیں۔ بابا جی ہوراں اپنے مُرشد خواجا بختیار کاکی ہوراں کولوں جو فیض پایا اوہناں دے شلوکاں وچ جھلکاں ماردا وکھالی دیندا اے۔ بابا جی ہوراں اپنے شلوکاں راہیں نماز روزے دی پابندی‘ عشق حقیقی‘ رب دی ذات نال لگاو تے اگلے گھر یعنی قیامت بعد ملن والی زندگی بارے دس پائی اے۔ اوہناں دے شلوکاں وچ اپنے آپ دی نندیا بے حد وکھالی دیندی اے۔ اوہناں دا اک شلوک ویکھو:

فریدا جے توں عقل لطیف ہیں کالے لِکھ نہ لیکھ

اپنڑے گریوان میں سِرنیواں کرکے ویکھ

اوہ خاک دی قدر کرن تے اوہنوں پچھانن لئی اپنے شلوک راہیں سانوں کجھ انج تبلیغ کردے نیں پئی:

فریدا خاک نہ نِندئیے خاکوں جیڈ نہ کوئے

جیوندیاں پیراں تلے مویاں اُپر ہوئے

افلاس تے غربت دی زندگی اُتے وی فخر تے صبر شکر نوں اپنے شلوک راہیں بابا جی ہوریں کجھ انج بیان کردے نیں پئی انج جاپدا اے کیہ ایہ شلوک اوہناں دی شاعری گھٹ تے تبلیغ زیادا نیں۔

فریدا روٹی میری کاٹھ دی لاون میری بھُکھ

جنھاں کھاہدی چوپڑی گھنے سہن گے دُکھ

رُکھی سُکی کھائے کے ٹھنڈا پانی پیؤ

فریدا ویکھ پرائی چوپڑی نہ ترسائیں جیؤ

بابا فرید ہوریں جتھے دین اسلام دی تبلیغ کردے ہوندے سن اوہنوں جماعت خانا آکھیا جاندا سی بابا جی ہوراں ساڈے ایس دنیا اُتے آون دے مقصد نوں یاد کرواندے رہنا کہ رب سوہنے سانوں کسے خاص مقصد واسطے ایس دنیا اُتے بھجیا اے سانوں اوس مقصد دی تلاش وچ اپنی ساری محنت لانی چاہیدی اے تاں جے روز محشر رب دی ذات ولوں جدوں سانوں سوال کیتا جاوے کہ اسیں کس کم گئے ساں تے اسیں جواب دین جوگے ہوویئے۔ اپنی ایس گل نوں بابا جی ہوراں اپنے شلوک وچ کجھ انج بیان کیتا اے۔

فریدا چار گوائیاں ہنڈ کے چار گوائیاں سم

لیکھا رب منگیا توں آئیو کہڑے کم

ایس فانی‘ مُک جاون والی دنیا بارے بابا جی ہوریں آکھدے نیں پئی سانوں ایتھے دل نہیں لانا چاہیدا کیوں کہ ایہ دنیا مُک جاون والی اے سانوں اپنی حقیقی زندگی بارے سوچنا تے اوہدے نال پیار پانا چاہیدا اے۔ اوہناں دا اک شلوک ویکھو

فریدا کوٹھے منڈپ ماڑیاں ایت نہ لائیے چِت

مِٹی ہوئی اتولوی کوئی نہ ہو سی مِت

بابا فرید ہوراں ملامتیا انداز دے وی بہت سارے شلوک لکھے جہدے وچ اوہناں اپنے آپ نوں عاجز تے ناچیز بندا ظاہر کیتا اے‘ جویں کہ اوہناں دا اک ایہ شلوک اوہناں دی سوچ دی ترجمانی کردا اے:

فریدا کالے مینڈے کپڑے کالا میڈا ویس

گُناہیں بھریا پھراں لوک کہن درویش

فریدا خالق خلق میں خلق وسے رب مانہہ

مندا کِس نوں آکھیے جاں تِس بن کوئی نانہہ

بابا فرید ہوریں 5 ویلے دی نماز دے بڑے پابند سن‘ نماز باقاعدگی نال قایم کرن دی تلقین کردے ہوئے بابا جی ہوریں اپنے شلوکاں راہیں کجھ انج تبلیغ کردے نیں پئی:

فریدا بے نماز کُتیا ایہ بہ بُھلی رِیت

کدہی چل نہ آیا پنجے وقت مسیت

اُٹھ فریدا وضو ساز صبح نماز گُزار

جو سِر سائیں نہ نیویں سو سِر کپ اُتار

بابا فرید ہوراں اپنی ساری زندگی دین دی تبلیغ دی خاطر وقف کیتی۔ اوہناں اپنی تبلیغ راہیں بہت سارے لوک مسلمان کیتے۔ اوہناں دِلی‘ ہانسی تے اجودھن (اجوکا پاک پتن) وچ 24 سال اسلام دی تبلیغ کیتی۔ اوس دود دا حکمران بادشاہ غیاث الدین بلبن وی بابا جی ہوراں دا مُرید سی۔ بابا فرید نوں گنج شکر دا لقب دین وچ کدھرے کدھرے ایہ وی آوندا اے پئی اوہناں دا لہجا اینا شریں سی یعنی شکر دا خزانا سی جس کارن اوہناں نوں شکر گنج آکھیا جاون لگ پیا۔ بابا فرید ہوراں کوئی 112 شلوک لکھے جہناں نوں پڑھ کے اوہناں دے شکر گنج ہوون دا اندازا ہوندااے پئی اینے سوہنے تے مختصر لفظاں وچ شلوک آکھ جاندے نیں جہڑے اج تیکر لوکاں دی زبان اُتے عام سُنن نوں مِلدے نیں کیوں کہ اوہناں دے شلوکاں دی عوامی زبان اے۔

حضرت بابا فریدالدین مسعود گنج شکر ہوراں دین دی خاطر اپنی ساری حیاتی وقف کردتی تے اخیر 1280ء یعنی 92 ورھے دی زندگی گزار کے اوہ اپنے خالق حقیقی نال جا مِلے۔ اوہناں دا عُرس 5 محرم الحرام نوں بڑی عقیدت تے احترام نال منایا جاندا اے۔ پنجابی شاعری لئی اوہناں دیاں خدمتاں نوں ہمیشا یاد رکھیا جاوے گا۔

فریدا چنت کٹھولا‘ وان دُکھ‘ بِرہ وچھاون لیف

ایہ ہمارا جیوناں‘ توں صاحب سچے ویکھ

*****