گٹا…… مذہبی تقدس رکھن والا پنجابی پھُل ـــــ٭رویل فیچر٭

جے سوچیا جاوے کہ پنجاب دے مقامی تے دیسی پھُلاں وچوں کہڑا اے جہڑا سبھ توں زیادا اُگایا جاندا اے تاں ذہن وچ فورن گٹے دا ناں ای آوندا اے۔ کجھ لوک ایہنوں ”گیندا“ تے ”گینڈی“ دے ناں نال وی سددے نیں۔ ایہدا اک نال ”صدبرگ“ وی اے جد کہ ایہدی اک نکی قسم ”جعفری“ دے ناں نال وی سدی جاندی اے۔ انگریزی وچ گٹے نوں ”میری گولڈ“ دے ناں نال سدیا جاندا اے۔

گٹے دا پھل کئی صدیاں توں پنجاب وچ کاشت کیتا جا رہیا اے۔ ہندوواں وچ ایہنوں مذہبی پوترتا وی حاصل اے۔ اک تاں ایہ ہندو مذہب دے جوگیے رنگ دا پھُل اے‘ دُوجا عام ملن پاروں پوجا تے چڑھاوے لئی وی وڈی ماترا وچ ایہدی ورتوں کیتی جاندی رہی اے۔

گٹے دے پھل سنہری رنگ دے ہوندے نیں۔ اجکل بہت سارے رنگاں تے شیڈز وچ نظر آوندا اے پر بنیادی رنگ سنہری ای ہوندا اے۔ ایہدا بوٹا نکیاں قسماں وچ چھے انچ اُچا ہوندا اے جد کہ وڈیاں قسماں دو ڈھائی فٹ تیکر اُچیاں ہو جاندیاں نیں۔ پتے گوڑھے ساوے‘ کٹاواں والے‘ بھنگ دے پتراں ورگے ہوندے نیں۔ پھل پیلے تے سنہری ہوندے نیں۔ کجھ قسماں وچ عنابی رنگ دی رلت وی ہوندی اے تے کجھ وچ لال رنگ دی۔ اج کل کجھ قسماں پھکے پیلے تے سفید دے نیڑے تیڑے (آف وائٹ) رنگاں دیاں وی آ گئیاں نیں۔ گٹے دے بوٹے وی بہت ساریاں قسماں دے ہوندے نیں۔ اُگائی عام کر کے بیج نال ہوندی اے پر ایہدی اک قسم جہنوں گینڈا یاں گینڈی آکھیا جاندا اے‘ اوہ ٹاہنی نال وی اُگائی جا سکدی اے۔ گینڈی دے بوٹے بہت کھلار والے ہوندے نیں۔ ایہدیاں ٹاہنیاں زمین اُتے کھلر جاندیاں نیں تے اوتھے ای اپنیاں جڑاں کڈھ لیندیاں نیں۔ ایہ ٹاہنیاں پٹ کے وکھری تھاں لا دِتیاں جاون تاں نواں بوٹا بن جاندا اے۔ گیندے دے بیج دو تن سوتر توں لے کے ادھ انچ تیکر لمے تے کالے رنگ دے ہوندے نیں۔ عام بوٹے اگاون لئی ستمبر دے مہینے وچ پنیری لئی بیج دتے جاندے نیں۔ بوٹے ذرا وڈے ہوون تے گملے یاں کیاری وچ لاندے نیں۔

گٹا اوس موسم وچ پھل کڈھدا اے جدوں باغ وچ ہور پھل نہیں ہوندے۔ دسمبر جنوری وچ جدوں پت جھڑ دا موسم ہوندا اے‘ سوائے گل ء داؤدی دے‘ ہور کوئی پھل نظر نہیں آوندا۔ ایس موسم وچ دیسی پھلاں وچوں گٹے دے پھل ای تھاں تھاں اپنی بہار وکھاندے نیں۔

گٹے دے پھلاں وچ اک سہاونی واشنا ہوندی اے جہڑی دماغ نوں تازا کر دیندی اے۔ ایہدے پھل گرم تے خشک ہوندے نیں تے دماغی روگاں دا علاج سمجھے جاندے نیں۔ مرگی تے دیوانگی واسطے ایہدے پھلاں دی ورتوں کیتی جاندی اے۔ دل دے روگ واسطے وی ایہدے پھل ورتے جاندے یں۔ حکیماں دے خیال وچ ایہ بلغم خارج کردے نیں ایس لئی گٹے دے پھلاں نوں کھنگھ دیاں دواواں وچ وی ورتیا جاندا اے۔ ایہ رُکے ہوئے پیشاب نوں وی خارج کردے نیں۔

گیندے دا بوٹا پیشاب آور اے ایس لئی ایہدے پتے پانی وچ پیہ کے تے چھان کے گردے تے مثانے دی پتھری کڈھن لئی ورتے جاندے نیں۔ زیادا پیشاب لیا کے پتھری کڈھ دتی جاندی اے۔ ورم واسطے وی ایہدا پھُل فایدے مند اے۔ ایگزیما واسطے ایہدے پھُلاں دا رس لایا جاندا اے۔ رس لاون مگروں اوہناں ای پھلاں دی پھوگ پٹی راہیں اوتھے ای بنھ دتی جاندی اے۔

کن پیڑ واسطے وی گٹے دے پتے فایدے مند نیں۔ پتراں دا رس کڈھ کے ادھ گرم کر کے کناں وچ پایا جاندا اے جہدے نال درد دُور ہو جاندا اے۔ جے زخم ہو گیا ہووے تاں اوہ وی مندمل ہو جاندا اے۔ دند درد واسطے گٹے دے پتراں نوں پانی وچ اُبال کے اوس پانی نال کرولی کرن نال ارام آ جاندا اے۔

گٹے دے پتراں دا لون بواسیر دے مسّیاں اُتے لان نال مسے سُک کے جھڑ جاندے نیں۔ پتراں دا لون بنان دا طریقا ایہ اے کہ گٹے دے پھلاں نوں چھاویں سُکا کے اوہناں نوں ساڑ لوو تے سواہ نوں پانی وچ چنگی طرحاں کھور لوو۔ فیر اوس پانی نوں چھان کے اگ اُتے رکھ دیو۔ پانی سُکن مگروں لون باقی رہ جاوے گا۔ ایہ لون کھانا ہضم کرن لئی وی بے مثال اے۔

گیندے دے پھلاں دا بنیادی رنگ تے سنہری تے عنابی اے پر ایہدے نیلے رنگ دے پھل وی پیدا کیتے جا سکدے نیں۔ نیلے پھل قدرتی نہیں ہوندے سگوں انسانی عمل دا نتیجا نیں۔ ایہدے لئی گیندے دی جڑ وچ چیرا دے کے اوہدے وچ نیل بھر کے بند کر دیندے نیں۔ ایس طرحاں اوس بوٹے اُتے نیلے رنگ دے پھل کھڑدے نیں۔