کیہ پنجابی‘  حملا آوراں دا خیر مقدم کردے رہے نیں؟(4)۔۔۔٭رویل٭

تحریر دا کیہ‘ اوہدا مصنف دا زندا رہ جانا وی ممکن نہیں سی۔ اوس (بعد دے) زمانے دی صرف اوہی تواریخ موجود اے جہڑی ایہناں (غیر پنجابی) حکمراناں دے وقائع نگاراں نے اوہناں دے حکم اُتے تے اوہناں دی رضا دے طابق لکھی جہدا غالب حصا کذب تے ایہناں حکمراناں دیاں جھوٹھ اُتے مبنی تعریفاں اُتے مشتمل اے تے پڑھیار تے قارئین ایہناں (غیر پنجابی) حکمراناں دے حکم اُتے لکھے گئے جھوٹھ دے ایہناں پلندیاں نُوں ای سچ تے اصل تواریخ جان کے پڑھدے لَگے آ رہے نیں۔

انج پنجابیاں نے جے اپنی تواریخ نثر وچ ’کتاباں دی صورت وچ وی لکھی تے اوہ ایس بناء اُتے محفوظ نہ رہ پائی تے اج ایہدا کوئی ناں تے نشان نہیں ملدا۔ جد کہ نظم (گیتاں‘ ڈھولیاں تے واراں) دی صورت وچ لکھی گئی‘ تواریخ لوکاں دے سینیاں وچ محفوظ رہی تے نسل در نسل منتقل ہوندی رہی تے اج وی بہت حد تک موجود تے محفوظ اے۔ بہرحال ایہ اِک ایہو جہیا موضع اے جہدے اُتے ہو ر تحقیق دی ضرورت اے۔ خیر۔ وجھا کُجھ وی رہی ہووے‘ واقعا ایہ اے کہ پنجاب وچ (پنجابیاں دے اپنے لکھے) جنگاں دے تے تواریخی واقعات نثر دیاں‘ کتاباں دی صورت وچ نہیں ملدے سگوں ایہ واقعات گیتاں‘ واراں تے ڈھولیاں دی صورت وچ دستیاب سن تے ہیگے نیں۔ ایہ گیت‘ واراں تے ڈھولے جویں کہ بیان کیتا گیا‘ صدیاں سگوں ہزاراں ورھیاں توں سینا با سینا لگے آ رہے نیں تے اج وی پنڈاں وچ گاؤن والے ہز اراں شعراں اُتے مشتمل راجا پورس دی وار‘ دُلے دی وار‘ کھرل دی وار تے ہور واراں تے ڈھولے بڑی روانی تے تفصیل نال گا کے سُناندے نیں تے سُنن والیاں دے دلاں تے رُوحاں نُوں گرماندے نیں تے اوہناں وچ وطن دی محبت دے جذبے نُوں جوان رکھدے نیں۔

مختصرن پنجابیاں دی اپنی تواریخ نظم دی صورت وچ تے زبانی سی جہڑی پنجابیاں دے سینیاں وچ محفوظ سی۔ دیس پنجاب دی تواریخ دے بارے وچ بیشتر نثر وچ جہنے تحریری ماخذ ملدے نیں اوہ سارے دے سارے غیر پنجابیاں دے لکھے ہوئے نیں۔ کہیا جا سکدا اے کہ پنجاب تے پنجابیاں دی تواریخ اوہناں دے دُشمناں نے لکھی۔ پہلے حملا آور آریاواں نے رِگ وید وچ‘ فیر سکندر دے نال آن والے یونانی مؤرخاں نے‘ ایس توں بعد آن والیاں دے وقائع نگاراں نے‘ فیر انگریزاں نے ایتھوں تک کہ

(چلدا)