قاضی صاحب ضرور ملاں گے ۔۔۔۔٭رویل لیکھ٭

قاضی صاحب ضرور ملاں گے ۔۔۔۔٭رویل لیکھ٭

توقیر چغتائی

اوہناں دس ورھے پہلاں کراچی آ کے فون کیتا:

"یار دو دناں لئی آیاں، اپنے ادارے ولوں انٹر فیتھ ہارمنی لئی قائد اعظم دے مزار لاگے بندے کٹھے کرنے نیں ۔ اپنے دوستاں نوں وی لے کے آؤ۔"

قاضی جاوید نال ایہ میری پہلی ملاقات نہیں سی ، سگوں ایس توں پہلاں وی میں اوہناں نوں کئی وار مل چکیا ساں ۔ اک وار لاہور وچ اوہناں نال ملاقات ہوئی تاں میں اوہناں نوں دسیا کہ میں تہاڈے ول دو کتاباں دا مسودا گھلاں گا تسیں اوہناں اُتے اپنے وچار ضرور سانجھے کرنا۔ پچھن لگے کتاباں کس موضوع تے لکھ رہے او تے اوہناں دا ناں کیہ ہے ۔ میں دسیا کہ اک "جین ازم کل اور آج " تے دوجی "بدھ ازم کل اور آج " میرے منہ ول غور نال ویکھ کے کہن لگے "چغتائی صاحب ایس موضوع تے پہلے بہت کچھ لکھیا گیا ہے ۔ بہتیاں لکھن آلیاں نے تاں مکھی تے مکھی ماری اے ۔ تسیں نواں کیہ لکھو گے "

میں اوہناں نوں آکھیا بدھ یا مہابیر تے جو کچھ وی لکھیا گیا اوہ انگریزی کتاباں توں لیا گیا ۔ ہندی ،سنسکرت، پنجابی یاں بنگالی وچ چھپیاں کتاباں ول ویکھیا ای نہیں گیا ۔ دوجی گل ایہ ہے کہ بدھ ازم نوں ہندوواں نے اپنے دھرم وچ رلان دی کوشش کیتی پر اوہناں نوں کامیابی نہیں ملی ، ہاں جین ازم نوں اوہناں کافی حد تیکر اپنے وچ رلا کے کمزور کر دتا ، سگوں ہن اوہ خاتمے ول جا رہیا اے تے بدھ ازم وچ ات گردی دیاں تحریکاں نے وی جنم لتا جہدے نال اوہدا مڈھلا فلسفا ای ختم ہو گیا ۔ میانمار تے سری لنکا دے بدھسٹ ات گرد ایہدیاں بہت وڈیاں مثالاں نیں۔ نالے وکھ وکھ ملکاں وچ اوہدے وکھ وکھ فرقے کم کر رہے نیں جہناں دا اک دوجے نالوں چوکھا فرق اے ۔ فر جدوں میں اوہناں نال ہور شیواں سانجھیاں کیتاں تاں اوہ بہت خش ہوئے تے کہن لگے یار توں تے بدھ ازم تے جین ازم بارے بہت وکھری تے نویں سوچ دے نال گل کیتی اے ، مینوں ایہناں کتاباں تے لکھ کے خشی ہووے گی ۔ نالے اجیہاں کتاباں دی ساڈے ول بہت ضرورت اے ۔ کچھ مجبوریاں پاروں اوہ کتاباں حالی تیکر نہ چھپ سکیاں پر مینوں اوہناں دسیا سی کہ میں اس بارے لکھ دتا اے ، پر کمپیوٹر گھٹ استعمال کرداں ۔ ہن توں جدوں لاہور آویں گا تاں تیرے نال اک وار فر مل کے ایہناں کتاباں بارے گل کرن مگروں مضمون پورا کراں گا تے نال ای تینوں دے وی دیاں گا ۔

بدقسمتی نال میں اُس توں پچھے لاہور نہیں جا سکیا تے نہ ای اوہناں نوں مل سکیا ۔ اک ہفتہ پہلے ساڈے دوست ڈاکٹر بدر سومرو لاہور گئے تاں میں اوہناں نوں اپنی کہانیاں دی کتاب دیاں تن کاپیاں دتیاں ۔ اک عائشہ اسلم لئی، اک مشتاق صوفی تے اک قاضی جاوید لئی ۔ بدر سومرو نے اوہ کتاباں فکشن ہاؤس آلے بیلی ظہور نوں دے چھڈیاں ۔ میں مشتاق صوفی ہوراں نوں فون کر کے دسیا کہ کسے بندے نوں گھل کے ظہور کولوں آپنیاں کتاباں لے لینا ۔ نالے میں قاضی جاوید ہوراں لئی وی کتاب گھلی اے۔ اوہناں مینوں دسیا کہ میں تے قاضی صاحب کٹھے ای ہوندے ہاں میں اوہناں نوں دے دیاں گا ۔

میں قاضی جاوید ہوراں نوں ایہ سوچ کے فون نہیں کیتا کہ ہن اوہناں تیکر کتاب پہنچ جائے گی تے اوہ مینوں فون کر کے دس دین گے ۔ نالے اوہناں نال گل بات وی ہو جائے گی ۔ ایس لئی فون کرن دی کیہ لوڑ اے۔ پر مینوں کیہ پتا سی کہ ہن تاں تے اوہناں دا ہر ویلے ہسدا مکھڑا ویکھ سکاں گا تے نہ ای اوہناں نال کدے گل ہو سکے گی ۔

کاش میں اوہناں نوں فون کر لیندا۔ پر کوئی گل نہیں اج نہیں تاں کل اوہناں نال ضرور ملاقات ہووے گی ، اساں کہڑا ایتھے سدا رہنا اے ۔

٭٭٭٭٭