ہِیناپا ۔۔۔۔٭رویل کہانی٭

”کے کوءِسے آمار لیکھا شُندور؟“ (کِہنے آکھیا اے کہ میری لکھائی سوہنی اے؟)

ہیناپا نے بڑے خُش گوارلہجے نال پچھیا۔

اگوں خورے کیہ جواب ملیا‘ یاد نہیں۔ مینوں صرف حنا آپا دا لہجا تے شکل یاد اے۔

حنا آپا دے گھر ڈانس دی محفل ہونی سی۔ ایہدے لئی اوہ ہتھ نال دعوت نامے لکھ کے کجھ سہیلیاں ول ٹور رہی سی۔ اوتھے ای کسے سہیلی دے بھرا نے لکھائی ویکھ کے تعریف کیتی سی۔

بنگالی زبان وچ ح تے ہ وچکار کوئی نکھیڑ نہیں ہوندا۔ نہ ای ج تے ذ وچکار۔ حنا آپا وی ”ہیناپا“ بن گئی ہوئی سی۔ سگوں شروع وچ تاں مینوں پتا ای نہ لگا کہ اوہدا ناں کیہ اے۔ ہیناپا…… ایہ کیہ ناں ہویا؟

حنا آپا مینوں چنگی لگدی سی۔ ہے وی بہت سوہنی سی۔ بنگال دا حسن تے جادو مشہور اے پر عام بنگالناں دے نمکین رنگ دے اُلٹ اوہدا رنگ چمپئی سی۔ چمپا دے پھلاں ورگا رنگ۔ سفیدی وچ تھوڑی جہی زردی یاں پیلا پن۔ نیلیاں تے سبز اکھاں خلیج بنگال دے پانیاں ورگیاں سن۔ اوہ واقعی بہت سوہنی سی۔مینوں چنگی وی لگدی سی پر میں اوہنوں چھپ چھپ کے نہیں ساں ویکھدا۔ چھپ کے ویکھن دی لوڑ وی نہیں سی۔ نہ ای میری چھپ کے ویکھن دی عمر سی۔ یارھاں بارھاں سال دا منڈا‘ اینا جوان نہیں ہوندا کہ اوہنوں چھپ کے کڑی ویکھنی پوے۔ اُنج وی ہیناپا دے دو بھرا میرے سکول فیلو سن۔ اِک رَوبی تے دُوجا کوبی۔ جویں کہ اُتے دسیا اے‘ بنگالی وچ کئی اوازاں مڈھوں نہیں ہوندیاں۔اوہناں وچ اک اواز ”و“ دی وی اے۔ رَوبی یعنی رَوی یعنی سورج‘ دُوجا کوبی یعنی کوی یعنی شاعر۔ روبی میرے کولوں اک کلاس اگے سی‘ کوبی اک کلاس پچھے۔ تے میں ستویں وچ پڑھدا ساں۔ اوہناں دوہاں وانگوں اوہناں دی ماں دِیاں وی بِلّیِاں اکھاں سن تے ساڈے گھر دی زبان وچ اوہنوں خالا بِلّی آکھیا جاندا سی…… خالا وی کتھے؟ بنگالی وچ خ وی نہیں ہوندی۔ ایس لئی ”کھالااماں“۔ لوک وڈی عمر دِیاں سوانیاں نوں ”کھلّماں“ آکھ کے سددے۔

ہینا آپا بہت سوہنی ہون دے نال نال گُنی وی سی۔ اوہنوں ڈانس وی آوندا سی۔گانا تے ڈانس بنگالیاں دی روح وچ رچیا ہوندا اے۔ اوہناں دے لوک گیت پنجابی لوک گیتاں ورگے نہ سہی‘ بنگال دے رس گُلے ورگے مِٹھے ضرور نیں۔ امراؤ جان ادا ناول دی وڈی ناچی دے کلچر نال تعلق رکھن والے اک بندے نے بہت پہلاں بنگالی کلچر نوں ”کافراں تے ہنددواں دا کلچر“ آکھیا سی۔

نور جہاں دا گایا‘ فلم ”دلاں دے سودے“ دا دھمال ”لال میری پت رکھیو بلا جھولے لالن……“ اوہنیں دنیں اک دم آیا تے ہر پاسے چھا گیا۔ کراچی ریڈیو توں‘ جہدی اواز ڈھاکا وچ تھوڑی جہی اپڑدی سی‘ روز اک دو واری ایہ گیت نشر ہوندا۔ پنجابی موسیقی دا جادُو دنیا دے ہر انسان اُتے چلدا اے۔ حنا آپا نوں وی ایہ گیت پسند آیا تے اوہنے مینوں فرمایش کیتی کہ میں ایہ گیت لکھ کے اوہنوں دیاں۔ اگلے دن ایہ گیت نشر ہویا تاں میں میں جلدی جلدی لکھ لیا۔ فیر بنگلا اکھراں وچ صاف صاف لکھ کے حنا آپا نوں جا پیش کیتا۔ جواب وچ میں کجھ دناں بعد حنا آپا دے گھر ہون والا کڑیاں دا ڈانس ویکھیا۔ مایاؔ تے دو تن ہور کڑیاں ساڑھیاں بنھ کے ڈانس کرن لگیاں تے حنا آپا نے گانا شروع کیتا۔

دولو نہ دولائے‘ دولو نہ دولائے

ماٹی رو کھیلائے

ایلو رے راکھول راجا……

تورا باجا رے مادول باجا‘ تودیر ایلو رے راکھول راجا

کڑیاں نے بہت سوہنا ڈانس کیتا۔ ادھا کو گیت گا کے اچانک حنا آپا نے پریشان ہو کے آکھیا ”گھنگرو ٹا کوئی؟“ (گھنگرو کتھے نیں؟) اک دم ہاسا پے گیا۔ کڑیاں ڈانس کرن توں پہلاں گھنگرو بنھنے بھل گئیاں سن۔ فیر اوہناں گھنگرو بنھ کے نویں سریوں ڈانس کیتا۔ انج میں اوہ ڈانس ڈیڈھ واری ویکھیا۔

اوسے مایا نوں میں کجھ دن بعد گھروں باہرلے کھلے گھاء والے میدان وچ اِک لت اُتے اپنے دھیانے ڈانس کردی جاندی نوں ویکھیا جو ڈانس کرن دے نال نال میری زبان دا لوک گیت گا رہی سی۔

لاٹھے دی چدر‘ اُتے سالیٹی رونگ ماہیا……

سال بھر اسیں تیج گاؤں والی کالونی وچ رہے۔ فیر کرمی ٹولا آ گئے۔ اوہدے بعد حنا آپا نوں میں نہیں ویکھیا۔ نہ اوہدے بارے کجھ سُنیا۔ نری محلے داری سی۔ نیڑلے تعلقات نہیں سن کہ اوہناں نوں ملن جاندے۔ کرمی ٹولا وچ ساڈا تن کمرے دا گھر سی۔ اک پورا کمرا اساں وڈے تن بھین بھراواں دا سی۔ میں ہُن اٹھویں وچ ساں۔ تیج گاؤں‘ حنا آپا دے محلے نیڑلا بازار ”کوچُو کھیت“ (اربی دا کھیت) ہوندا سی۔ ممکن اے کدی اوتھے اربی دے کھیت ہوندے ہوون‘ ہُن تے بازار سی۔ ایتھے کرمی ٹولا وچ ساڈا نیڑلا بازار ”بھالو گھاٹ“ سی۔ اوتھے وانگ ایتھے وی بھکھے ننگے بنگالی بچے تھالی وچ دو چار بینگن رکھ کے‘ کدی سبزیاں دی پنیری دُوئی پوئیشا (دو پیسے) فی بوٹا زمین اُتے بہ کے ویچدے ہوندے سن۔ ہر دو منٹ بعد کوئی نہ کوئی منگن والا آجاندا سی۔ اسیں ”شالا پائنجابی“ پہلاں وی مشکوک ساں‘ ایتھے ہور ودھ مشکوک ہو گئے۔ بازار جاندے تاں دُکانداراں نال ورکنگ ریلیشن شپ دے ہوندیاں وی لگدا جویں سانوں پسند نہیں کیتا جا رہیا۔ کوئی گناہ سمجھ نہیں سی آوندا۔ گناہ بہت بعد وچ پتا لگا۔ ایہ کہ اسیں اپنی زبان چھڈ بیٹھے ساں تے بنگالیاں کولوں وی توقع لائی بیٹھے ساں کہ ساڈے وانگ اوہ وی اپنی زبان چھڈ دین گے……اِکی فروری آوندا تاں سارا بنگال‘ بنگالی شہیداں دا دیہاڑ مناندا۔ اوس دن گلیاں بازاراں وچ کوئی ہور زبان بولن اُتے پابندی ہوندی۔ بنگالی وچ گل کرو گے تاں دُکاندار سودا دیوے گا۔ اوس دن گلیاں بازاراں وِچ سارے ننگے پیر ہوندے۔

نویں گھر وچ میں چھاں بھرے ویڑھے وچ آلوواں دے نال نال پھل گوبھی دا اک بوٹا وی لیا کے لایا۔ کئی مہینے گزر گئے‘ مارچ وی مُکن والا ہو گیا پر گوبھی وچ پھُل نہیں لگیا۔ چھاویں لگے بوٹے وچ پھُل پھل نہیں آوندے ہوندے۔

فیر ہوا انھیری وچ بدلن لگ پئی۔ بنگالی ناراض سن۔ تے اسیں ناراضی دُور کرن دی بجائے اوہناں نوں دھمکا رہے ساں۔ موسم ٹھنڈا پر سیاسی موسم گرم سی۔ تھاں تھاں بنگالی دو دو چار چار چھے چھے دے ٹولیاں وچ کھلو کے گلاں کردے۔ بہاری وی انجے کٹھے ہوندے۔باہروں سودا لے کے پرتیا‘ گھر وڑن لگیاں باہر چار پنج گوانڈھی کھلو کے خورے کیہ گل بات کر رہے سن۔ اوہناں وچوں اک دا فقرا میرے کنیں پیا۔ ”ایکچولی وی بینگولیز آر ویری فُولش پیپل“ مینوں اٹھویں پڑھدے نوں پورے فقرے دی سمجھ آ گئی۔ اوہ آکھ رہیا سی کہ ”حقیقت وچ اسیں بنگالی بہت بے وقوف لوک آں“ میں گھر آ کے امی نوں فخر نال دسیاکہ اوہ ایہ آکھ رہیا سی تے ایہدامطلب ایہ اے۔

تیز انھیری جھل پئی تے ابو جی پی آئی اے دی ٹکٹ کٹا کے سانوں سبھ نوں ”ویسٹ“ چھڈ گئے۔ آپ اوہ واپس ٹر گئے۔ اوتھے فوجی ایکشن زور شور نال ہو رہیا سی۔ اوہناں دے خط آوندے تے حالات دا پتا لگدا۔ بھالو گھاٹ دا نکا جہیا بازار جتھے اسیں سودا سبزی لین جاندے ہوندے ساں۔ بلڈوزر نال زمین دے برابر کر دتا گیا سی۔ ہزاراں لوک نس گئے سن۔ کئیاں نوں گولی مار دِتی گئی سی۔ فیر جنگ ہوئی‘ جنگ مگروں ہار ہوئی۔ بنگالی وکھرے ہو گئے۔ اوہناں نے اپنے گیت‘ دال بھات‘ غربت‘ نعتاں‘ کٹھل انناس تے ہور سارا کجھ وکھرا کر لیا۔ حنا آپا وی وکھرے دیس دی واسی ہو گئی۔ ہُن جے کدی اوتھے جانا ہویا تاں پاسپورٹ تے ویزے دی لوڑ ہووے گی۔

اپنے جدی شہر وچ میں اٹھویں پڑھی تے فیر لاہور آ کے باقی زندگی نبیڑن لگیا……

سارا کجھ مینوں وسریا پیا سی۔ کم بخت یہودی سازش پاروں سارا کجھ یاد آ گیا۔ اج ویلھا بیٹھا ساں۔ انٹرنیٹ اُتے ایویں سرچ کردیاں اک پرانی بُھلی وسری بنگالی نعت یاد آئی تاں سُنن نوں دل کر آیا۔ نیٹ اُتے رومن وچ نعت دے پہلے لفظ لکھے۔ اِک کلک دی مار اُتے پئی سی۔ کلک کیتی تے تھوڑی دیر نوں کئی گائیکاں دی پڑھی ہوئی اوہی نعت ساہمنے آ گئی۔ سُنی تاں اوہی تازگی سی۔ اوہی وجد جو ستویں جماعت وچ ہونداسی‘ چھا گیا۔ فیر ستویں دے بنگالی استاد محترم اکھاں ساہمنے آگئے۔ لمے لمے پٹے تے عینک والے‘ جہناں نے کلاس وچ لہک لہک کے ایہ نعت سُنائی سی۔

تریبھو بونیر پریؤ محمدؐ‘ ایلو رے دنیائے

آئے رے شاگور آکاش باتاش‘ دیکھبے جودی آئے

دو جگ دے پیارے محمدؐجدوں دنیا اُتے آئے تاں سمندر‘ اسمان‘ ہواواں آپؐ نوں ویکھدے ای رہ گئے

پر کتھے اوہ استاد‘ کتھے اوہ حنا آپا‘ کتھے اوہ سندر بانگلا‘ کتھے اوہ فُولش پیپل بینگولیز…… وچکار پورے پنجاہ سال کھلرے پئے سن۔

اوہ کالے کالے‘ سُکے سُکے‘ دال نال بھات (اُبلے چاول) تے بہت ساری ہلدی پا کے انگل دے پور پور جڈیاں مچھیاں کھان والے لوک جہڑے دُپہر نوں گوسول (غسل) کرن توں بعد ای کھانا کھاندے سن تے کھان مگروں دُپہری ارام ضرور کردے سن۔ اوہ نمازاں پڑھن والے بنگالی‘ زے نوں جیم بولن والے۔ اوہ جہناں دیاں عورتاں نوں کھلّماں آکھ کے میں پچھدا رہندا ساں کہ فلانی چیز نوں بنگالی وچ کیہ آکھدے نیں۔ اپنے ہان دے یاں وڈے لوکاں نال میں بنگالی وچ گل کرنی تے اگوں ہمیشا اِکو فقرا سُنن نوں ملنا۔”تُمی تو شُندور بانگلا بولتے پارو“ (توں تے سوہنی بنگلا بول سکنا ایں)

میں تھوڑا شرما جانا تے وچوں خُش ہو جانا۔ اج تیکر سمجھ نہیں آئی کہ ”سندور بانگلا“ توں اوہناں دی مراد کیہ سی‘ اوہ بنگالی زبان نوں سوہنی آکھ رہے ہوندے سن کہ بنگالی بولن دے میرے انداز نوں۔

گھر دے باہرلے برانڈے وچ دس بارھاں سال دی بنگالن کڑی میز تے بیٹھی بھات کھا رہی سی‘ میز دے دُوجے پاسے دو منڈے بیٹھے سن۔ کھان دے نال نال گلاں وی کر رہے سن۔ ساہمنے گھر دی واڑھ دے پرانہ پنجابی منڈا کھلوتااوہناں نوں بٹ بٹ ویکھ رہیا سی۔ اوہ کمینا یاں لالچی نہیں سی‘ بس تجسس پاروں ویکھی جا رہیا سی۔ بنگالن کڑی نے مسلسل ویکھدیاں ویکھیا تاں اوہنوں مخاطب کر کے آکھن لگی ”کھائی بے؟“ (کھائیں گا؟)

منڈا شرما گیا۔ گھبرا کے اوہنے نہ وچ سر ہلایا تے اگے نوں ٹر پیا۔

بازار وچ اوہ دھوبی جہڑا ہمیشا کپڑے استری کردا نظر آوندا۔ اوہدی استری والی میز انج رکھی ہوئی سی کہ سجے پاسیوں باہر دامنظر وی ویکھدا رہندا۔ روز جدوں وی پنجابی منڈا اوتھوں لنگھدا‘ اوہ مسکرا کے اوہنوں پچھدا ”کی کھوبور؟“ منڈا شرما جاندا۔ کیہ دا مطلب بنگلا بھاشا وچ اوہی سی جو پنجابی وچ۔”کھوبور“ توں پنجابی منڈے نے سمجھیا کہ شاید کھان دا پچھدا اے۔ اک جھاکا جہیا اوہنوں محسوس ہوندا۔ اک دن جدوں دھوبی نے ”کی کھوبور“ آکھیا تاں منڈے نے ہمت کر کے آکھ دتا۔ ”بھات“

”بھات؟“ دھوبی نے آکھیا تے ہس پیا۔

بعدوں پنجابی منڈے نوں پتا لگیا کہ کھوبور دا مطلب سی خبر‘ کی کھوبور‘ یعنی کیہ خبر اے؟

تے میرا کلاس فیلو احسن‘ جہڑا عینک لاندا سی تے بنگالی ہو کے پنجابیاں وانگ پنجابی بولدا سی۔ اڑنون دی ساری خوبصورتی سمیت۔ فوجی دا پتر سی تے پیو دے پنجاب وچ تبادلے سمے گجرات دے کسے سکول وچ پڑھ چُکیا سی۔ اودوں تے میرے نال پنجابی بول لیندا سی‘ بعدوں کتھے موقع ملیا ہووے گا۔ اوہنوں وی پنجابی اونی ای یاد رہ گئی ہووے گی جنی مینوں بنگلا یاد رہ گئی اے۔جے جیوندا ہویا تاں اپنے دوہترے پوتریاں نال پنجاب دیاں یاداں شاید تازیاں کردا ہووے۔ دسدا ہووے گا کہ پنجاب وچ ایہو جہی مخلوق وسدی اے جہڑی اپنی زبان بولنا پسند نہیں کردی۔ تے اوہدے دوہترے پوترے دنداں وچ اُنگلی لے کے سوچدے ہوون گے‘ دادا/نانا جھوٹھ بولدا اے۔ انج وی کدی ہو سکدا اے؟

بنگالیاں دے گھر بالاں نال‘ تے بنگال دے چھپڑ مچھیاں نال بھرے رہندے سن۔ جال پا کے مچھیاں پھڑنا کنا سوادی کم سی۔ تے پنجابی منڈے لئی اودوں وی سوادی کم سی مچھیاں پھڑدے ویکھنا۔ جال والا جال نوں کھلار کے پانی وچ سُٹدا۔ فیر اک دو منٹ اُڈیکدا۔ فیر تھوڑا تھوڑا کر کے جال نوں باہر کھچدا۔ جال مچھیاں نال بھریا ہویا نکلدا۔ ون سونیاں مچھیاں‘ پھڑکدیاں باہر آوندیاں۔کجھ نکیاں کجھ وڈیاں۔ اک دو جھینگے وی ہوندے۔ کدی کوئی ڈڈو وی ہونداجو پھدک کے نس جاندا۔ کدی کوئی کچھوا وی۔ مچھیاں انج پھڑکدیاں جویں کوئی وطناں توں دُور جا کے کوئی وطن دی یاد وچ پھڑکدا اے۔ مچھیاں نوں چُن چُن کے بانس دی ٹوکری وچ پا لیا جاندا۔ فیر اوہناں وچ ڈھیر ساری ہلدی تے مرچاں پا کے سالن بنایا جاندا۔ کدی ایس مچھی وچ مٹر‘ سیم دیاں پھلیاں‘ گوبھی تے ہور سبزیاں وی پاندے۔ بنگالی ایہ سالن بھات (اُبلے چاول) تے پانی ورگی مسراں دی دال دے نال مزے لے لے کے کھاندے۔ مُٹھی وچ مل مل کے تے مدھ مدھ کے گولے بنا بنا کے کھاندے۔ مٹھی وچوں وگدی پتلی دال بانہ اُتے کُہنی تک وگدی جاندی۔ اوہ بانہ وی چٹ لیندے۔پنجابی اوہناں نوں کھاندے ویکھدے تاں کریہت کردے۔ اوہناں نوں بنگالی گندے لگدے سن۔

اوسے بنگال وچ روزے آون توں پہلاں اک دن ماں نے سیر ساری چنے دی دال صاف کر کے ڈبے وچ پا دِتی۔ ”جا ایہ پسوا لیا“۔

ویسن عام ملدا سی پر خالص چیز دا خبط……

منڈا کچے جہے رستے اُتے ٹردا ٹردا دو کو فرلانگ دُور پنڈ جا اپڑیا۔ دُور سپاری تے ناریل دے درختاں اولھے‘ ڈُبن دِیاں تیاریاں کردا سورج اُداسی نال اوہنوں ویکھ رہیا سی۔ پنجاب دا ایہ منڈا ایتھے بنگال وچ کیہ کردا پھردا اے؟

ٹک ٹک دی رومانی اواز نال خراس چلدا پیا سی۔ چکی اگے 20کو چیزاں دی لاین لگی ہوئی سی۔ تھیلے تے بالٹیاں وچ کنک تے چاول پیہائی لئی آئے ہوئے سن۔ منڈے نے لاین وچ سبھ توں پچھے اپنی دال والا ڈبا رکھ دِتا۔ چکی والے دا دھیان کسے ہور پاسے سی۔ فیر اوہدی نظر پنجابی منڈے اُتے پئی۔ اوہنے اشارے نال اوہنوں کول بلایا۔ ”تُمار ٹا کوئی؟“ (تیری چیز کتھے اے؟) اوہنے پچھیا۔ ”اَوئی دِیکے“ منڈے نے ڈبے ول اشارا کیتا۔

”آنو“ (لیاؤ) اوہنے منڈے نوں آکھیا۔ (آنو؟ ایہ لفظ تے پنجابی وچ وی بولدے نیں)

منڈا ڈبا چُک کے چکی والے کول لے گیا تے چکی والے نے لگے ہوئے دانے مکدیاں ای اوہدا دال والا ڈبا چکی وچ جا لُدیا۔منٹ ڈیڈھ نوں دال والا ڈبا گرم گرم ویسن نال بھر گیا۔ منڈے نے ہتھ وچ پھڑیا اک آنا…… اِک ٹیڈی پیسا تے اک پنج پَیسی‘ چکی والے نوں دین دی کوشش کیتی۔ ”ناہیں‘ جاؤ“ چکی والے نے پسائی لئے بغیر منڈے نوں ٹور دتا۔

پوری ادھ صدی بعدجدوں خراس والے دے پیسے منافع سَنے ودھ کے خورے کنے ہزار ہو گئے ہوئے نیں۔ سمجھ نہیں آوندی‘ اوہناں دی ادائیگی کویں کراں؟ گل پیسے دی نہیں‘ اوس بے غرضی دی اے جہڑی چکی والے بنگالی نے پنجاب واسی نال کیتی۔

اوہی بھُکھے ننگے پر دِل دے رجّے ہوئے بنگالی ہُن رج کے روٹی کھان لگ پئے نیں۔ اوہناں دے گیتاں دا سوز تے مٹھاس وی ہور ودھ گیا اے۔ تے اوہ والی نعت‘ اوہ اج وی اوویں دی اوویں سرور بخش سی۔ شالا پائنجابی ہُن اوہناں لئی ماضی دی اک دُکھدائیک یاد ای رہ گئے سن۔ تے ایدھر رج دی پھِٹ مارے اساں پنجابیاں نوں دوویلے دی روٹی مشکل ہون لگ پئی اے۔

حنا آپا یاد آئی تاں اوہ طوفان وی یاد آئے جو اوہدے دیس اُتے ساڈے پنجابیاں پاروں گزرے سن۔ اوہناں دا لیڈر کہندا ہوندا سی کہ لکھاں عورتاں دا ریپ ہویا۔ لکھاں عورتاں؟ اوہناں توں صرف چوی سال پہلاں ونڈ ویلے میرا پنجاب وی ایہو جہے طوفان وچوں گزریا سی۔ پنجابیاں نے اپنا ریپ آپ کیتا سی۔ اپنا ریپ آپ کرن والے واسطے دُوجے دا ریپ کرنا تے بہت ای اسان ہوندا اے۔ اودوں وی گنتی لکھاں وچ سی۔ پنجابیاں نوں فیر وی عقل نہیں سی آئی؟ اوس ویلے مذہب وکھرا‘ زبان سانجھی سی‘ ایتھے زبان وکھری تے مذہب سانجھا سی۔اساں پنجابیاں نے کدی وی کسے سانجھ دا لحاظ نہیں کیتا؟ اک لت اتے نچدی تے لٹھے دی چادر والا گیت گاندی مایا‘ کی کھوبور پچھن والا دھوبی‘پنجابی بولن والا کلاس فیلو احسن‘دال بھات کھان والی‘ تے کھائی بے آکھن والی کڑی‘ مچھیاں نال بھرے چھپڑ‘تے سبھ توں ودھ کے حنا آپا…… ایکچولی وی پنجابیز آر ویری فُولش پیپل۔

حنا آپا وی بنگال دیاں ریپ ہوئیاں عورتاں وچ شامل ہوئی ہووے گی؟ پتا نہیں۔ اوہدا حسن تے فرشتیاں ورگا سی۔ فرشتے دا ریپ تے نہیں ہو سکدا شاید؟ پہائی دے پیسے نہ لین والے‘ ایہو جہی وجد بھری نعت لکھن‘ گان تے سُنن والے لوکاں اُتے فوجی ایکشن ہویا سی؟ حنا آپا ورگیاں سوہنی لکھائی والیاں کڑیاں نے کیہ کر دتا سی کہ اوہناں نال انج دا سلوک ہویا؟

میں رب سچے اگے دعا کیتی کہ حنا آپا نے ایہ دن نہ ویکھیا ہووے۔ ایدوں پہلاں ای اوہ کسے ٹریفک حادثے وچ مر گئی ہووے‘ کندھ ڈِگن نال تھلے آ گئی ہووے۔ چھت توں ڈِگ کے مر گئی ہووے۔ کسے ہور کارن پوری ہو گئی ہووے۔ بس ریپ توں بچ گئی ہووے۔

مینوں نہیں پتا پنجاہ سال بعد کیتی جان والی دعا‘ بیتے زمانے اُتے کویں لاگو ہو سکدی اے……

181120 1532