قائداعظم،پاکستان تےاسلامی خلافت" ۔۔۔۔٭رویل مضمون٭

قائداعظم،پاکستان تےاسلامی خلافت" ۔۔۔۔٭رویل مضمون٭

عدنان چودھری

دن 11 جنوری تے سن 1938 متحدہ ہندوستان دے شہر بہار دے ریلوے سٹیشن تے انساناں دا ٹھاٹھاں ماردے اکٹھ ساہمنے باباقائداعظم تقریر کر ریا اے۔ہتھ وچ مسلم لیگ دا جھنڈا اے تے اوہ آکھ رہے نے۔"اج ایس اینے وڈے مجمعے وچ تساں مینوں مسلم لیگ دا جھنڈا اُچا کرن دا موقعا دتا اے۔اے جھنڈا اصل وچ اسلام دا ای جنھڈا اے۔کیوں جے مسلم لیگ نوں اسلام تے اسلام نوں مسلم لیگ توں وکھ نہیں کیتا جا سکدا۔کئی لوگ خاص طور تے ہندو بیلی سجن ایہ سوچدے نیں کہ اسیں جدوں مسلم لیگ دے جھنڈے نوں اسلام دا جھنڈا آکھدے آن تے اوہ سوچدے نیں کہ اسیں اسلام نوں راج نیتی(سیاست) وچ لیا رہےآں۔سچی گل ایہ اے کہ سانوں ایس تے ڈاڈھا فخرتے مان اے۔اسلام زندگی جیون دا پورا نظام اےسگوں ایہ دین، دھرم،ایمان،قانون،فلسفا،سیاست سبھ کچھ اے جس دے کسے وی بندےنوں زندگی وچ فجری توں شام تک لوڑ ہوندی اے۔اسلام دا ناں اسیں پورے اکھر دے طور تے لیندےآں تے ایہدا کوئی غلط مقصد نہیں سگوں اسلام ساڈے لئی عدل، انصاف، مساوات تے بھائی چارا اے"۔

تے دوجی تھاں بابے قائداعظم نے آکھیا :

"سانوں قرآن پاک،حدیث شریف تے اسلامی رسماں رواجاں ولےجانا پوےگا جہناں وچ ساڈے لئی پوری رہنمائی موجود اے۔شرط اے ہے کہ اسیں ایہدی چنگی ترجمانی کریے تےقرآن پاک تے عمل کریے۔"

قائداعظم دے اینہاں دو خطبیاں نوں بیان کرن دا مقصد اوہناں دے پاکستان تے اسلامی خلافت بارے وچار دھارا تے نظریےدا پرچار کرنا اے۔پاکستان وچ کئی ایہو جے لوک موجود نے جو باہروں فنڈ لے کے پاکستان نوں اک سیکولر ریاست بنان دے مشن تے نیں۔جس طرحاں ساتھوں ساڈی ماں بولی کھو کے ساڈے متھے انگریزی مڑھ دتی گئی ایسے طرحاں ایہ لوگ ساتھوں ساڈا اسلامی پچھان کھو کے سانوں مضربی پیداوار سیکو لرازم دا غلام بنانا چاہندےنے۔ایہ لابی سدا قائداعظم دا اقلیتاں دے حقوق بارے دتا بیان سامنے رکھدے نے ۔11اگست 1947 نوں قائداعظم نے اپنے خطاب راہی اقلیتاں نوں پاکستان وچ اوہناں دے حقوق دے تحفظ دی یقین دہانی کروائی کہ اگر پاکستان بندا اے تے اوہناں نال پورا انصاف کیتا جاوےگا تےاوہنا ں نوں سارے حق حقوق دتے جان گےجہڑے قرآن پاک دسدا اے۔قائداعظم دا آکھنا سی کہ: "تسیں آزاد او۔ تہانوں اپنیاں معبد خانیاں وچ جان دی کھلھی آزادی اے۔پاکستان وچ تہانوں مسیت، مندر ،گرجا، گردوارہ، کلیسا یا ں جو وی تہاڈی عبادت گاہ اے اوہدے وچ جان دے کھلھی اجازت اے"۔

ہن سیکولرازم دے پرچارک قائداعظم دے ایس بیان نوں بنیاد بنا کے پاکستان نوں اک سیکولر اسٹیٹ بنانا چاہندے نیں۔جدوں کہ ایناں نوں صرف ایہی اک بیان بظر آندا اے جو اوہ اپنے مقصد لئی ورتدے پئے نیں۔ قائداعظم دے باقی دے ایک سو دس بیان جو اسلامی ریاست دے قیام لئی دتے اوہ بضد نہیں آندے۔اک سدھی جئی گل اے جے اسی اک سیکولر ریاست ای چاہندے ساں تے فیر سانوں47 دی ونڈ تے آذادی لین دی کیہ لوڑ سی۔انڈیا وی تے دنیا دی سبھ توں وڈی سیکولر ریاست بنیا فیردا اے تے اسیں وی اوتھے ای رہ لیندے نہ ونڈ ہوندی نہ قتل ہوندے نہ ایناں رَولا رپھڑا ہوندا۔اسی پاکستان اس لئی بنایا سی کہ ایتھے اسلامی ریاست قائم کرا گےتے ایہ ٹر پے نے ساڈے متھے سیکولرریاست منڈھن۔اگر سیکولر ریاست بنانی سی تے قائداعظم کانگریس چھڈ کے کدی وی مسلم وچ شامل نہ ہوندے۔ قائداعظم اس گل دی جانکاری پا چکے سن کہ سیکولر اِزم دا سرے توں کوئی وجود ای نہیں۔کیوں اے سیکولرازم سوائے اقلیتاں نوں اونہاں دے حقاں دی جھوٹھی تسلی دین توں وکھ کچھ وی نہیں۔ایس دی مثال ویکھنی جے تاں اپنے آپ نوں دنیا دی سبھ توں وڈی سیکولر ریاست آکھن الے انڈیا دی ویکھ لو۔اوتھے کی ہو ریا اے اقلیتاں نال۔مسلمان عورتاں دا تِن طلاقاں دا قانون ہوے یاCAA.NPR.NRC ورگے قالے قانون ہون یا ں فیر کسان قانون ایہ اک سیکولر ریاست دا مُکھرا اے ۔ایہ فیصلا تساں کرنا اے کہ پاکستان نوں قائداعظم دے سُپنیاں دے اسلامی خلافت آلی ریاست بنانا اےیاں اِک سیکولر ریاست ایہ فیصلا میں تہاڈے تے چھڈنا آں ۔

قائداعظم نے کدے وی پاکستان نوں سیکولر ریاست بنان دی گل نہیں کیتی۔اوہناں سدھا پاکستان نوں اک اسلامی فلاحی ریاست بنان دا آکھیا۔جو اسلامی قانوناں تے قائم ہوے۔جس دا اوہ واضح لفظاں وچ اظہار وی کردے سن کہ اسلام داحکومتی نظام دنیا دا سب تون ودھیا حکومتی نِظام اے تے اسلام دا قانون دنیادا سبھ تو ں چنگا قانون اے۔22 نومبر1938

اگر قائداعظم سیکولر دے حامی ہوندے تے اپنی حیاتی وچ کدی ناں کدی تے پاکستان نوں سیکولر ریاست بنان دی گل کردے۔لیکن اوہنا ں سدا اسلامی ریاست دا ای پرچار کیتا۔اگر او سیکولرازم نوں مندے ہوندے تے سبھ توں پہلاں مسلم لیگ وچوں مسلم لفظ ختم کردے۔اوہ سیکولر ریاست دے حامی ہوندے تے کدے وی "مسلم ہے تو مسلم لیگ میں آ" دا نعرا نہ بلند کردے۔کدی وی پاکستان کا مطلب کیا "لا الہ الا اللہ" دا نعرا ناں لاندے ۔قائداعظم پاکستان دے آئین نوں شریعت نوں بنیاد بنا کے نہیں سیکولرازم نوں بنیاد بنا کے بنان دا کہندے۔پر اونہاں 1948وچ کھلے عام اعلان کیتا کہ ساڈے لئی اج وی اسلامی اصول اوسے طرحاں نیں جس طرحاں اج توں تیرھاں سو ورھے پہلے سن تے ایسے لئی پاکستان دے آئین دی بنیاد اسلامی شریعت ہی ہوے گی۔تے مسٹر سورنسن اپنی کتاب "My Impression to India"وچ قائداعظم نوں برصغیر وچ اسلام دی تلوار دی بجائے سیکولرازم دی تلوار آکھدا۔

بہرحال ایہ لمی چوڑی بحث اے تے میں مضمون نوں خاتمے تےلیانا آں۔ایس لئی قائداعظم دی اخیرلے دناں وچ پروفيسر ریاض علی شاہ نال ہوئی ملاقات دا ذکر کرنا ضروری سمجدا آں۔اپنی وفات توں پہلے قائداعظم نے ڈاکٹر ریاض علی شاہ نوں آکھیا: "تینوں پتا اے پاکستان بن گیا اے۔ایہ سن کے میری روح نوں سکون تے شانتی ملدی اے۔ایہ اک ڈاڈھا اوکھا کم سی میں کلا اے کدی وی نہیں ساں کر سکدا ۔میرا ایمان اے کہ پاکستان دےبنن وچ نبی پاک دا روحانی فیض شامل اے تاں ای پاکستان وجود وچ آیا۔ہن اے پاکستانیاں دا فرض اے کہ اوہ پاکستان نوں خلافت راشدہ(اسلامی خلافت ) دا نمونا بنان۔

تا ں جے رب سچا وی اپنا وعدہ پورا کرے تے زمین دی بادشاہی مسلماناں نو ں دیوے"۔

ایہ قائداعظم دے اسلامی خلافت بارے واضح لفظ نیں۔جہناں وچ او، پاکستان تےاسلامی خلافت قائم کرن دی گل کردے نے ۔ایس توں وکھ وی قائداعظم نے کئی واری اسلام پاکستان تے اسلامی خلافت دا پرچار کیتا۔

7 جون1938:"مسلم لیگ دا جھنڈا ای نبی پاک دا جھنڈا اے"

22 نومبر1938: "اسلام دا قانون ای دنیا دا سبھ توں چنگا قانون اے"

8 اپریل 1938: "ملت اسلامیہ ای عالمی ملت اے"

14 نومبر 1939:"انسان اللہ دا خلیفہ اے"

27مارچ 1940: "میرا سنیہا قرآن پاک اے"

ایہ قائداعظم دے واضح لفظ نیں جو دسدے نیں کہ اج نہیں تے کل لیکن کسے نہ کسے دن پاکستان دی سلامتی ایسے وچ اے کہ ایس توں جمہوری تے سیکولر چھاپ لا کے ایتھے اسلامی خلافت دا نفاذ عمل وچ لیاندا جاوے۔

(ایس مضمون وچ قائداعظم دے خطاب مولانا اسرار احمد مرحوم دی کتاب توں ترجما کیتے گئے نیں۔)