پڑھیاراں وچ خدکشی دا ودھدا رجحان تے ساڈا تعلیمی نظام---٭رویل کالم٭

لاہور دی درسگاہ یونیورسٹی آف مینجمنٹ اینڈ ٹیکنالوجی دےسامنے ڈریم ہوسٹل اےتے ایس ہوسٹل دے اک کمرے وچ پکھے نال چُنی تے چُنی نال اک لاش لمک رہی ویکھ رہیاآں۔ایہ لاش UMT دے شعبے DPT دی طالب علم اقراء دی اے۔جس نے فیل ہون دے ڈر توں یاں فیر ڈیپریشن لین کارن خدکشی کیتی۔پاکستانی طالب علماں وچ خدکشی دا رجحان دنوں دن وددھا جا ریا اے۔ خد کشیاں وچ ایہ وادھا ہائر ایجوکیشن کمیشن دیاں تعليمی پالیسیاں تے سوالیا نشان اے۔اک رپورٹ مطابق خدکشی پچھے وجھا مایوسی۔ایہ گل کئیاں سوالاں نوں جنم دیندی اے کہ اوہ کی مجبوری ہو سکدی اے جس کر کےپڑھیار خدکشی ول جاندے نیں۔گھٹ نمبر،ماڑے گریڈ یا محنت کر کے فیل ہو جانا،ماپیاں دے پیسے دا ضائع ہونا تے ماسٹراں موہرے شرمندگی تو بچن لئی پڑھیار خدکشی ول جاندے نیں۔

اقراء دی لاش پہلی لاش اے تے نہ ای ایہ درگٹنا پہلی اے۔ایس توں پچھے جائیے تے اکتوبر 2020 وچ میانوالی دے پڑھیار ، چودھاں ورھیاں دے محمد طفیل نے خد کشی کیتی۔ایس پیپراں وچ فیل ہون کر کے ایہ پیر چکیا۔ایہ تے ہوگیا نکی جماعت داپڑھیار جس نے ہو سکدا اے نا سمجھی وچ ایہ کم کیتا ہوے پر ایتھے تے پی۔ایچ۔ڈی سکالر وی خود کشی کرن تے مجبور نیں۔اگست2020 نوں جامعہ کراچی دے ڈاکٹر پنجوانی سنٹر دی پی۔ایچ۔ڈی دی طالب علم نادیہ اشرف دی خد کشی دا واقعہ پیش آیا۔ آکھیا اے جاندا اے کہ نادیہ نے اپنے سپروائزر دے ظلماں توں اَک کے خد کشی کیتی۔کی کارن سی کہ نادیہ پندراں ورھیاں وچ وی اپنی پی۔ایچ۔ڈی پوری نہ کر سکی تے خد کشی کرن تے مجبور ہو گئی۔ایہ پڑھیاراں دیاں کِنیاں ای لاشاں ساڈے تعلیمی نظام دے منہ تے لپھڑ ماردیاں پیئاں نیں۔صرف میڈیکل دے ڈاکٹری شعبے ایم۔بی۔بی۔ایس دی گل کریے تان ہر ورھے کسے ناں کسےمیڈیکل کالج وچ اک ادھا طالب علم لازمی خدکشی کردا اے۔26 مارچ 2018 نوں سہارا میڈیکل کالج دے طالب علم نے پھاہا لےکے خدکشی کیتی۔13 اپریل سن2010 نوں آغاخان یونیورسٹی وچ طالب علم نے پکھے نال پھاہا لے کے خدکشی کیتی ۔ایہ ایس کالج وچ ہوون آلی ستویں خدکشی سی۔17 اپریل2014 نوں قائداعظم میڈیکل کالج بہالپور دے شاہنواز شریف نے ریل گڈی اگے چھال مار کے خد کشی کیتی، تے 11 اپریل 2016 نوں ہمدرد میڈیکل کالج کراچی دے عبدالباسط نےاپنے آپ نوں اَگ لا کے خد کشی کیتی۔خدکشی دا کارن ایہ سی کہ اوس نوں دیر نالآون کر کے پیپر وچ بہ بیٹھن دتا گیا۔19 اپریل 2016 نوں کنگ ایڈورڈ میڈیکل یونیورسٹی دے شکیل احمد نے خدکشی دی کوشش کیتی۔ مارچ 2017 وچ رہبر میڈیکل کالج دے عثمان جاوید نے فرسٹ ایئر وچ فیل ہون کر کے اینا بھیڑا پیا بئی اپنے گھر پکھے نال پھاہا لے لیا۔اُتے دسے گئے اعدادو شمار صرف M.B.B.S دی خد کشیاں دے نیں۔ ایہ صرف اوہی ڈیٹا اے جو خبراں یا شوشل میڈیا کر کے اکٹھا کر سکے۔ایس توں وکھ ہور کنے نیں! کجھ کہہ نہیں سکدے۔

لارڈ میکالے دے لیاندے ہوے ایس تعلیمی نظام نیں ساڈیاں اوکڑاں وچ وادھا ای کیتا اے۔اِیسے برصغیر دا لٹریسی ریٹ مغلاں دے دور وچ نوّے فیصد سی تے جد انگریز بہادر نے لارڈ میکالے دا تعلیمی نظام نافذ کر کے برصغیر چھڈیا اوہی لٹریسی ریٹ بارھاں تے پندرھاں پرسنٹ تے آگیا سی۔انگریز بہادر تے چلا گیا پر اسی اج وی میکالے دے مسلط کیتے گئے ایس نظام توں باہر نہیں آسکے۔مثلا انڈیا دی ای مثال لےلو۔ گھٹ نمبر تے ماڑے گریڈ کر کے پڑھیاراں وچ خدکشی دی سب توں بہتی شرح انڈیا وچ اے۔

2016 وچ نو ہزار چار سو چہترپڑھیار اں دی خدکشی دے کیس ساہمنےآئے۔یعنی کہ ہر اک گھنٹے وچ اک پڑھیار نے اپنی زندگی اپنے ہتھی مکائی۔انڈین پارلیمنٹ ولوں داسیا گیا کہ 2014 توں2016 وچکار چھبیہزار پڑھیاراں نے خدکشی کیتی۔ 2014 وچ 8068 ، 2015 وچ 8934 تے 2016 وچ نو ہزار چار سو چہتر خدکشی دے واقعے ویکھن نوں ملے۔ پڑھیار اں نے گھٹ نمبر ،خراب گریڈ تے پیپراں وچ فیل ہوون کارن خدکشیاں کیتیاں۔انڈین سرکاری درالحکومت دلی وچ 2014 توں 2016 تک 443 طالب علماں نیں خد کشی کیتی۔ ایہ طالب علم اٹھارھاںورھےیا ایس توں وی گھٹ سن۔

برطانیہ جس دا تعليمی نظام اسیں فالو کر رہے آں طالب علماں دی خدکشی وچ او ہ وی کسے توں پچھے نہیں۔ 2016 وچ انگلینڈ وچ خدکشی دے130 کیساں دا مطالعہ کیتا گیا۔جس وچ خد کشی دا کارن پیپراں دا پریشر، درسگاہواں دا روّیا، فیل ہون دا خوف تے استاداں دا بھیڑا سلوک تے ماپیاں دا تھوڑے نمبر کر کے بچیاں نال لڑائی جھگڑاا سی۔ ایہ حال اے انگلیڈ دے تعلیمی نظام دا جو اسیں اپنے تے لاگو کیتا ہویا اے۔

اUMTدی اقراء دے پھاہا لین توں پہلا ساڈے ہائرایجوکیشن کمیشن نوں ایہ کیوں نہ دسیا کہ جدوں پڑھایا آنلائن گیا اے تے فیر پڑھیاراں کولوں پیپر فزیکل کیوں لے جا رے نیں۔اقراء نے وی پہلے ادھا سمیسٹر آنلائن پڑھیاتے پیپر فزیکل دتے جہناں وچ او فیل ہو گئی تےفیرباقی سمیسٹر وی آنلائن پڑھی تے فائنل ٹرم پیپرفیر فزیکل ۔فیل ہوون دا خوف اینا وددھ گیا کہ اوہ ڈیپریشن دا شکار ہوگئیتے مجبور ہو کےاوس نوں ایہ پیر چکنا پیا۔لیکن اقراء دی خدکشی توں پہلاں ایچ۔ای۔سی کیوں سْتا ہویا سی۔ ایچ۔ای۔سی نوں ایہ کیوں نہ نظر آیا کہ ایہ پڑھیار اں نال ذیادتی اے۔پڑھایا آنلائن جاوے تے پیپر فزیکل لے جاون۔ پڑھایا آنلائن جاوے تے فیساں پوریاں لییاں جاون۔پڑھایا آنلائن جاوے تے پڑھیار اں نے لیبارٹری، لائبری، ٹرانسپورٹ ،ایلیکٹریسٹی تے نیٹ ورتیاوی نہ ہوے تے فر وی اوس دے پیسے چارج کیتے جاون۔جہڑا طالب علم پوری فیس دیون توں انکاری ہوے اوس نوں فیل کرن تے کلاسوں باہر کڈھن دیاں دھمکیاں دتیا جاون ۔ایہ اوہ سوال نیں جو اج دا طالب علم ایچ۔ای۔سی تے چئیرمین ڈاکٹر طارق بنوری توں پچھنا چاہیدااے۔

مضمون مکاون توں پہلاں میں تہاڈی توجا علامہ اسد ولے ضرور کرنی چاہواں گا۔1947 وچ پاکستان بنن توں بعد تعلیمی اصلاحات لئی اوہناں توں مشورہ لیا گیا۔تے اونہاں آکھیا سی اگر اسی آن الے دناں وچ اپنے آپ نوں دوسریاں قوماں نال ترقی دی راہ تے چلدا ویکھنا چاہندے تے ساڈا اپنا داتی تعلیمی نظام دا ہونا ل۔1947 وچ پاکستان بنن توں بعد تعلیمی اصلاحات لئی اونہاں توں مشورہ لیا گیا۔تے اوہناں آکھیا سی اگر اسی آن الے دناں وچ اپنے آپ نوں دوسریاں قوماں نال ترقی دی راہ تے چلدا ویکھنا چاہندے تے ساڈا اپنا داتی تعلیمی نظام دا ہونا لازمی اے۔بھلے ساڈے بال بچے دو تن ورھے گلی ڈنڈا نہ کھیڈدے رہن لیکن اسیں اوہناں نوں انگریز دا تعلیمی نظام نہیں پڑھن دیاں گے۔ اوہناں دی تعلیم دا نظام میکالے دے نظام وانگوں کسے دا منگووا نہ ہوے۔ داتی،وکھرا تے یونیک قسم دا نظام تعلیم ای سانوں پاکستان دے روشن مستقبل گارنٹی دیندا اے۔اسیں علامہ اسد دی ایہ گل نہ گولیتے اج اقراء تے نادیہ تے کدی مبین تے شکیل دیاں لاشاں چکدے پئے آں۔لوڑ ایس پرانے نظام نوں بدلن دی اے۔ ایہ ویلا آگیا اےکہ اسیں میکالے دتے ایس سسٹم توں جان چھڑوائیے ۔تاں جے اساں نوں فیر کدی کسے ہور اقراء دی پکھے نال پھاہا لیندی لاش نہ ویکھنی پوے۔