پڑھیار تے بدمعاش وچکار فرق ہونا چاہیدا اے …..٭رویل کالم٭

کرونا دے عذاب نے ساری دنیا نوں متاثر کیتا تے ودھیرے دیساں اندر لاک ڈاؤن کرنا پیا۔ ایہدے نال تعلیمی ادارے وی متاثر ہوئے تے کئی کئی مہینے بند وی رہے۔ ایہدے نال قدرتی طور اتے پڑھیاراں دا بہت ہرج ہویا۔ بعدوں کسے حد تیکر آن لاین کلاساں دا رواج پیا تے پڑھیاراں دا کجھ نہ کجھ ویلا پڑھائی وچ لگن لگیا۔ پاکستان ورگے دیساں اندر جتھے ہر ویلے بجلی دا ای رپھڑ بنیا ہوندا اے‘ آن لاین سسٹم زیادا کامیاب نہیں سی کیوں جے بہت سارے پڑھیاراں کول نہ ذاتی کمپیوٹر سن‘ نہ لیپ ٹاپ تے نہ ای ٹچ موبایل۔

ایہو جہی پڑھائی دے بعد حکومت نے میٹرک تے ایف اے پدھر دے پڑھیاراں نوں بیتے ورھے پچھلی کمکاری دی بنیاد اتے دو دو نمبر وادھو دے کے ویلھے کر دتا تے پاس متھ دتا۔ جتھے کدھرے آن لاین امتحان ہوئے‘ اوتھے بہت سارے پڑھیار امتحان دین توں معذور رہے تے اوہناں نوں روایتی طریقے ای ورتنے پئے۔

ایس ورھے امتحاناں دی گل ہوئی تاں پڑھیاراں نے نویں منگ ساہمنے لے آندی۔ ایہ کہ کلاساں وانگ امتحان وی آن لاین ای لئے جاون۔ سرکاری یونیورسٹیاں دے وایس چانسلر رل بیٹھے پر کسے نتیجے اُتے اپڑن توں ناکام رہے۔ فیصلا نہ ہویا پر پڑھیاراں دا غُصّا وی ودھیا۔ اوہناں نے آندولن شروع کیتے۔

دو دن پہلاں دی گل اے‘آن لاین امتحاناں دی منگ کرن والے بھوترے ہوئے پڑھیاراں نے نجی یونیورسٹی اُتے دھاوا بول کے گارڈاں نوں زخمی کیتا‘ سوانی استاداں نال بدتمیزی کیتی تے گیٹ نوں اگ لا دتی۔ اوہناں نے سڑک وی بلاک کیتی رکھی تے گیٹ دا سیکورٹی کیمرا وی بھن چھڈیا۔ گارڈاں نال جھڑپ وچ 8پڑھیار زخمی ہوئے جہناں وچوں 4نوں ہسپتال دا مونہ ویکھنا پیا۔ پڑھیاراں دا موقف ایہ سی کہ جے آن لاین پڑھائی ہو سکدی اے تاں آن لاین امتحان وی لئے جاون۔ جد کہ پنجاب دے تعلیم وزیر مراد راس دے مطابق آن لاین ڈگریاں دی نوکری دے حوالے نال کوئی قدر نہیں ہوندی۔

آن لاین امتحاناں دے حوالے نال کئی دناں توں پڑھیاراں وچ بے اطمینانی نظر آ رہی سی جہدا اظہار ذکروکت واقعے توں ہو گیا اے۔ آن لاین امتحاناں دے حوالے نال حکومت تے یونیورسٹیاں دے چانسلر رل کے وی کوئی فیصلا کرن توں ناکام رہے نیں۔ ایہدی بنیادی وجھا ایہ اے کہ ایس ویلے پوری قوم دے مغز ای قوتء فیصلا توں محروم ہو چکے نیں جس پاروں ویلے سر تے مناسب فیصلے کرنا کسے وی شعبے وچ ممکن نہیں رہیا۔

پڑھیار آن لاین امتحان دی منگ کیوں کر رہے نیں؟ ایس لئی کہ اوہناں دے پلے ککھ نہیں۔ جو کجھ اوہناں نے ”آن لاین“ پڑھیا اے‘ اوہدا امتحان آن لاین ای دتا جا سکدا اے کیوں جے اوہدے وچ بہت ساریاں ”سہولتاں“ میسر نیں۔ کورس کیہ اے تے پڑھائی کویں دی ہوندی اے‘ ایہدے بارے گل کرن دی لوڑ نہیں کیوں جے سبھ نوں ایہدا چنگا پتا اے۔پڑھیاراں واسطے ایس قسم دا ماحول تیار کر دتا گیا اے کہ اوہ پڑھن دی بجائے رٹے مارن‘ خلاصے رٹن تے پرچے دا گئس لے کے صرف گئس وچلے سوالاں دے رٹے ماردے نیں۔ پرچے اندر وی وڈی ماترا وچ بہو جوابی سوال(MCQs) ہوندے نیں جہناں دی نقل مارنی وی سوکھی ہوندی اے۔ پرچے ویکھن والے جاندے نیں کہ کسے اک سنٹر توں آون والے سارے پرچیاں وچ پوری پوری لاٹ وچ اِکو جہے نشان لگے ہوندے نیں۔ یقینن کسے اک پاسیوں نشان لائے جاندے نیں۔ کوئی ”سیانا“ غلط تھاں نشان لا دیندا اے تاں باقی سارے اوہدی تقلید کردے نیں۔

نصاب دا ایہ حال اے کہ بہت سارے غیر ضروری مضمون ایہدے وچ تُن دِتے گئے نیں۔لگ بھگ سارے ای پڑھیاراں نوں دو دو اسلامیات پڑھنیاں پیندیاں نیں۔ تواریخ دے پڑھیاراں نوں وی مطالعا پاکستان دے ناں اُتے اِکو مضمون دو واری پڑھایا جاندا اے۔ ساڈا نصاب جدید نصاب دیاں لوڑاں توں کوہاں دُور اے۔ ایہ صرف نفرت سکھاندا اے یاں فیر رٹا۔ سوال کرن دا شوق‘ جہڑا علم دی بنیاد اے‘ پڑھیاراں وچوں ختم کر دتا گیا اے۔ سرسید تے دوقومی نظریا‘ قائد اعظم دے چودھاں نکات‘ اردو ہندی تنازعا‘ قیام پاکستان دیاں ابتدائی مشکلات…… ایہ ساڈا مطالعا پاکستان دا سدیوی نصاب اے۔ ایہ چار سوالاں دے جواب تیار کر کے ہر پڑھیار کامیاب ہو سکدا اے۔ ایم سی کیو دے طفیل پڑھیاراں دے 1100 وچوں 1090 نمبر آ جاندے نیں۔ تے حال ایہ اے کہ ساڈے سی ایس ایس دے امتحان وچ سینکڑے وچوں درجن پڑھیار وی پاس نہیں ہوندے۔ سی ایس ایس دے انٹرویو وچ منڈے جواب وچ دسدے نیں کہ جناح تے اقبال سکے بھرا سن۔

ایہو جہی تعلیم دے بعد آن لاین امتحان‘ موئے نوں مٹی ہیٹھ دبن والی گل اے پر ساڈے عزیز پڑھیار چاہندے نیں کہ گھر بیٹھے آن لاین امتحان دے کہ سرخرو ہوون جتھے نقل دے سارے وسیلے اوہناں دے وس وچ ہوون۔ ایہو جہے مذاق دی بجائے امتحان لئے بغیر سبھ نوں فرسٹ ڈویژن دے دینا کیسا رہوے گا؟ جتھے تک پڑھیاراں ولوں وکھالے کرن تے اِٹاں مارن دا تعلق اے‘ جدوں تعلیم وچوں علم نوں دھکے دے کے باہر کڈھ دتا جاوے تاں ایہو ہوندا ہوندا اے۔