عرب اسرائیل ابراہام معاہدا……٭رویل کالم٭

عرب اسرائیل ابراہام معاہدا……٭رویل کالم٭

الیاس عباسی

اجوکی عرب دنیا اندرتبدیلی کسے توں وی ڈھکی چھُپی نہیں رہی کیوں جے عرباں اندر اک دوجے توں اگے نکلن دی دوڑ لگی ہوئی اک پاسے عرب امارات اپنے ''دُبئی ایکسپو'' لئی کئی ارب خرچ کرچکیا اے جتھے پوری دنیا دی وڈی نمائش دا آہر کیتا جاوے گا ایسے لئی ایمیریٹس دی ہر فلائٹ وچکار وی تہانوں ایس نمائش بارے جانکاری سُنن نوں مل دی اے تے دوجے پاسے قطری وی اپنے ملک وچ دنیا دے کھیڈاں دے سبھ توں وڈے مقابلے فٹ بال دے ورلڈکپ دی نمایندگی کرن جارہیا اے جہدے لئی ایہناں عرب ریاستاں لئی سافٹ امیج بنانا ضروری ہوگیا اے کیوں جے قومانتری پدھر اُتے ایہناں ملکاں دی انسانی حقوق تے بادشاہت رویے بارے کُجھ چنگا نہیں سمجھیا جانداسعودی عرب دے شہزادے محمد بن سلمان تاں جمال خوشوچگی دے قتل توں بعد امریکی اتے بین الاقوامی دباوؑ دا وی شکار نیں سگوں امریکا دی بائیڈن انتظامیہ تاں سخت رویہ رکھیا ہویا اے اجہے سمے بن سلمان ولوں روشن خیالی تے اگے ودھن لئی جتن کرناکوئی نویں گل نہیں کیوں جے ہر آمر اپنی ہوند نوں بچاون لئی سیکولرازم دا نعرا لاوندااے اوہ بھاویں ساڈے ملک دے پرویزمشرف ہوری ہوون یاں فیر عرب ڈکٹیٹر ہوون

ایہناں دی اپروچ اک جیسی رہی اے کجھ چِر پہلاں ابراہیمی معاہدہ ہون پاروں عرب دیساں وچوں بحرین تے متحدہ عرب امارات نے وی اسرائیل نال امن قائم کرن لئی نینہ رکھ دتی ہن مصر تے اردن توں بعد ایہہ عرب دیس وی سفارتی سنبندھ قائم کرن جوگے ہوگئےنیںایہ معاہدا کروان وچ امریکا دے پِچھلے صدر ڈونلڈٹرمپ دیاں جتناں نوں پوری دنیا اندر سراہیاگیااسرائیل اندر تاں اک ٹرمپ دیاں کوششاں نوں سلاہیا گیا تے ریلوے سٹیشن دا ناں وی ، ایہناں دے ناں اُتے رکھیا گیا اے۔

ایس ابراہیمی معاہدے مطابق اسرائیل نوں منیا جاوے گا تے لوکائی سنبندھ لئی اسانیاں کیتیا ں جاون گیاں پہلے عرباں نوں ویزے لئی اُردن جاونا پیندا سی کئی عرباں دا خیال اے کہ ایس معاہدے راہیں فلسطین تے اوتھوں دے لوکاں دی ودھ کے سیوا کیتی جاسکدی اے اسرائیل دیاں کئی وڈیاں کمپنیاں دبئی تے ابوظہبی وچ سرمایہ کاری کرن گئیاں دبئی ایکسپو دی نمائش نوں کامیاب کرن وچ اسرائیلی سرمایا کار وی اگے اگے ہوون گے۔

قطر بارے خیال کیتا جاندا اے کہ ایہ ملک اسرائیل نال کئیواربیک ڈور چینل راہیں رابطے کرچکیا اے تے سعودی اشیرباد نال متحدہ عرب امارات نوں اسرائیل نال تجارتی سنبندھ رکھن لئی آکھیا گیا تاں جے قطری اثر نوں وی ڈکیا جاسکے کیوںجےمڈل ایسٹ اندر اسرائیل اک وڈی حقیقت بن چکیا اے۔

دنیا اندر اسرائیل اپنی جی ڈی پی دا %4 توں ودھ ریسرچ اینڈ ڈیویلپمنٹ تے خرچ کردا اے دنیا وچ ہوائی دفاعی نظام پاروں ایس طاقت نوں ڈھاہنا سوکھا نہیں رہیا دنیا دے کئی ٹیکنالوجی دے گورواں دا ٹھکانا امریکی سیلی کون ویلی نہیں رہیا ہن اسرائیل ٹھکانا بن دا جارہیا اے۔

اپنی سائنسی طاقت پاروں مغربی ایشیا دا نقشا ای بدل چکیا اے اسرائیلی ٹیکنالوجی راہیں زرعی انقلاب نوں ویکھیا جاسکدا اے عرب ریگستاناں اندر ہن کاشتکاری وی ہو رہی اے تے انسان دے بنائے ہوئے جنگلات توں ماحول وی بہتر ہورہیا اے تریخ گواہ اے کہ جہدوں فلسطینی کئی سو ورھےپہلاںریتلی تے صحرائی زمین ویچ رہے سن تاں ایہو اسرائیلی اک وڈے خواب نوں حقیقت دین لئی کوششاں کررہے سن

پاکستان وی دوجے اسلامی دیساں وانگوں اسرائیل نال سفارتی تعلقات نہیں رکھ دا پر پاکستانی صحافی احمد قریشی ہوراں دا مننا اے کہ بیک ڈور چینل راہیں سنبندھ وی رہے تے اُتلی پدھر تے ملاقاتاں وی ہوندیاں رہیاں ایسے طراں دی اک ملاقات مشرف دور دے وزیرخارجہ خورشید قصوری دی اوس ویلے دے اسرائیلی وزیرخارجہ نال ہوئی جہدے وچ تُرکی نے سارے پربندھ کیتے سن،

ہالی ووڈ دی اک فلم ،،ولسن دی جنگ،، دا اک سین بڑا ای ودھیا اے جہدے وچ پاکستانی صدر ضیاؑ حیران ہو کے آکھدے نیں کہ اوہ اسرائیلیاں نال اک میز تے نہیں بہ سکدے خیر بعدوں ایس دے اُلٹ ہوندا رہیا تے پاکستان نے اسرائیل نال رل کے روسی فوجاں نوں ہار توں دو چار ہوون وچ اپنا حصہ پایا۔ سعودیہ نے جہادی نظریے نوں ودھان لئی پیٹرو امریکی ڈالراں دی برسات کیتی تے پاکستان نوں ایف سولا فائٹر جہاز وی ملے جہڑی اسرائیل دی ہاں مگروںمُمکن ہوسکے۔

ہن ویلا بدل چکیا اے اپنی گل منوان لئی سائنسی تے معاشی طاقت دا ہونا ضروری اے ایہوکارن اے کہ دنیا وچ طاقتاں دی تبدیلی ویکھی جارہی اے کئی ماڑے دیس اپنی ہوند نوں بچاون لئی طاقت دے سورج اگے جھُک رہے نیں۔

جے اسیں اسلامی دنیا ول جھات پائیے تاں ترکی دے اسرائیل نال تجارتی تے سفارتی سنبندھ نیں ایسے لئی جہدوں عرباں تے اسرائیل وچکار ابراہام امن معاہدا ہورہیا سی تاں ترکاں نوں ایہہ چنگا نہیں لگیا اج دیاں قوماں اپنے ملکی مفاد نوں ساہمنے رکھ دیاں ہویاں اپنی پالیسیاں بناوندیاں نیں اسرائیل دی دفاعی طاقت سبھ دے ساہمنے اے تے امریکی جدید فضائی اسحلہ وی امریکی تے اسرائیلی ٹیکنالوجی دا شاہکار اے تے ترکی پہلا اسلامی ملک ہووے گا جہڑا ایس نویں ٹیکنالوجی توں فائیدا چُک رہیا اے کجھ دن پہلاں پاکستان نے وی ترکی توں جدید فائیٹر ہیلی کاپٹر خریدن دی کوشش کیتی جہڑی امریکی دباؤ پاروں ترکی نوں کینسل کرنی پئی کیوں جے ایہ فائٹر ہیلی کاپٹر ویچن لئی امریکہ توں این اوسی لینا لازمی اے۔

سماجی آگوواں دا مننا اے کہ ابراہام امن معاہدا مشرق وسطی دی ترقی تے امن لئی بہت ضروری اے بلکے ایس دا سبھ توں زیادا فائیدا عرباں نوں ہووے گا کیوں جے اوہناں اندر جدیدٹیکنالوجی دا حصول وی سوکھا ہو جاوے گا سعودیہ تے متحدہ عرب امارات اسرائیل دی انقلابی زرعی ٹیکنالوجی توں فائیدا چُکن لئی تیار نیں محمد بن سلمان اپنے امیج نوں وی بہتر کرنا چاہ رہے نیں ایسے لئی ماحولیاتی تبدیلی نوں پرکھدیاں عرب ریگستان اندربلین درختاں داپراجیکٹ لیائی بیٹھے نیں جہنوں قومانتری میڈیا اندر چنگا سمجھیا جارہیا اے۔

اج عرب خطے دی حالت بہت ماڑی ہو چکی اے اک پاسے بادشاہت نوں خطرا اے تے دوجے پاسے نویں دور دیاں لوڑاں مطابق اپنی ہوند نوں بچاون دی جنگ وی جارہی اے اج اردن اندر سیاسی کشمکش جارہی اے بلکہ کجھ چِر پہلاں اسرائیلی موساد دے اک پچھلے افسر نے اردنی شہزادے دے پروار نوں کسے محفوظ تھاں تے پہنچان دی پیش کش وی کیتییاد رہوے کہ ایہہ اُردنی شہزادہ نظربند اے جہدے اتے ملک اندر بغاوت دا الزام لایاگیا اے۔

ایسے طراں یمن ، لیبیا ، مصر اندر وی سیاسی ہلچل تے بے چینی عام اے ہُن تے سعودی عرب اندر وی شورش عام اے جہنوں ریاستی میڈیا دبائی بیٹھا اے ایس ساری صورتحال اندر اسرائیل اگے ودھ رہیا اے تے کجھ عجمی تے عرب ماہرین دا خیال اے کہ ایہہ اگ تل ابیب توں لوائی گئی اے۔

جو وی ہووے ، ایس گل توں انکار نہیں کہ آون والےکل وچ زندا رہن لئی سائنسی تے معاشی پدھر تے تگڑا ہونا پینا اے خیال اے کہ ایس تِن ملکی ابراہام معاہدے راہیں عرب ملکاں اندر سائنس تے کھوج کاری نوں راہ ملے گا تے دوجے پاسے اسرائیل نوںاپنی ہوند داعرب دیساں توں قانونی تے سفارتی جواز ملے گا ایسے لئی ایس معاہدے نوں ،،وِن وِن سچویشن،، سمجھیا جارہیا اے۔

٭٭٭٭٭