کُجھ پڑھیاراں نے ساری کتاب یاد کیتی ہوندی اے پر پرچہ حل کرنا نہیں آندا۔ جس کر کے اوہناں دے نمبر وی چنگے نہیں آندے۔ اسیں پڑھیاراں واسطے کُجھ ہدایتاں (Tips) دے رہے آں جس اُپر عمل کرکے اوہ اسانی نال چنگے نمبر حاصل کر سکدے نیں۔ سبھ توں پہلی گل تے ایہ یاد رکھو کہ پنجابی دا پیپر پنجابی زبان وچ ای حل کرنا چاہیدا۔

کدے وی لائن چھڈ چھڈ کے نہیں لکھنا چاہیدا اے۔

(سوال نمبر1)

٭ پہلے سوال واسطے ہدایت(Tips) -I پہلا سوال MCQS دا ہوندا اے تہاڈے کول جہڑا پرچہ آوے اوس نوں سارا پڑھو۔

2۔ پڑھدیاں ہویاں بہتی کالھی نہ وکھاؤ۔

چار جواب دِتے ہوون گے جہناں وچوں اِک ٹھیک ہووے گا اوس نوں چُنو۔

3۔ جدوں تہانوں ٹھیک طرحاں پک ہو جاوے کہ ایہ جواب ٹھیک اے تاں اوس نمبر نوں اپنے پرچے دی جوابی عمل واسطے چُنی شیٹ اُپر لکھو جویں کہ -A 1 ایس دا مطلب Iنمبر MCQ دا جواب Aجدکہ 2-D دو دا جواب ڈی اے۔

4۔ اگے پچھے پڑھیاراں نُوں ویکھ کے گھبراؤ نہ تے نہ ای اوہناں دے کہن اُپر اپنے چُنے جواب بارے پریشان ہوؤ کہ اوہدا جواب ٹھیک اے تے میرا غلط۔

5۔ نفسیاتی طور اُپر ایہ گل پکی طرحاں ثابت اے کہ پہلے تہاڈے ذہن وچ ٹھیک جواب آندااے پر اوس نال تُسیں ہور آپشن ویکھ کے گھبرا جاندے او۔

6۔ جو جواب ہندسیاں وچ ہوون جویں 1980‘ 1982‘ 1992‘2002 اوہناں دے جواب واسطے احتیاط نال چُنو۔

7۔ خانے پوری طرحاں بھرو۔

8۔ ادھورے‘ ادھے خالی خانے نہ رکھو۔

9۔ خانے نُوں پوری طرحاں ایوں بھرو۔

10۔ اکو جواب واسطے گھبرا کے یاں کنفیوز ہو کے دو آپشن نہ بھرو ایس طرحاں بھاویں اک ٹھیک وی ہووے تاں غلط ہو جاوے گا۔ اوہدا کوئی نمبر نہیں ملنا۔

سوال نمبر2‘3‘4 مُختصر سوالاں دے جوابات واسطے ہدایات تے طریقے

1۔ سوالیہ پرچے نُوں سارا پڑھ لوؤ۔

2۔ مختصر سوال اوہ چُنو جس دا جواب تہانوں پکا آندا اے۔

3۔ پرچے وچ سوال نہ لکھو ایس طرحاں ویلا ضایع ہوندا اے۔

4۔ صفحے دے درمیان وچ سوال نمبر لکھو تے فیر پنج جُز صرف جُز نمبر لکھو۔

5۔ جُز نمبر لکھ دینا ای کافی اے۔

6۔ ایہدے واسطے بلا وجھا مارکر دی ورتوں نہ کرو۔

7۔ جواب اونا ای دیو جِنا سوال پُچھیا گیا ہووے۔

8۔ مختصر سوال دا جواب دو توں چار لایناں /سطراں تک ہونا چاہیدا اے۔

9۔ وادھو لکھ کے یاں پندرھاں ویہ لایناں دا جواب لکھے ہوئے نوں ودھ نمبر نہیں ملدے۔

10۔ جواب ادھورا نہ لکھو جویں کہ اگر سوال اے۔

سوال: براق کیہ اے؟

جواب: براق اک جانور اے(ایہ ادھورا جواب اے )

سوال:براق کیہ اے؟

جواب: براق اک اجہیا جانور اے جو جبریل ؑاپنے نال لیائے۔ جس دا مونہ انساناں وانگ تے پرندیاں وانگ پر سن۔ حضور پاکﷺ ایس اُپر سواری کر کے معراج تے گئے۔ (ایہ مکمل تے پورا جواب اے)

11۔ بیل بوٹے تے پھُل بنا کے‘ کِنگرے بنا کے اپنا ویلا نہ ضایع کرو ایس دا کوئی فایدا نہیں ہوندا۔

12۔ جے تُسیں سوال نمبر2 کر رہے او تاں ایہدے وچ کسے ہور سوال دے جُز نہ لاؤ۔

کسے دُوجے سوال دے جُز کسے ہورسوال وچ شامل نہ کرو۔

13۔ مارکر نال سُرخیاں لاکے یاں ہیڈنگ بنا کے ویلا ضایع نہ کرو اک منٹ بچاؤ تے اوس نُوں انشائیا سوالاں دے جواب وچ لاؤ۔

14۔ فالتو یاں وادھو جواب دین دی لوڑ نہیں۔

15۔ ہر سوال دے جواب لکھ کے اک سطر ضرور چھڈو۔

حصہ دوم

سوال نمبر5 حل کرن دا طریقہ۔

ایہ سوال پیرا گراف دی سیاق و سباق دے حوالے نال تشریح دا اے تے نال لکھاری تے کہانی دا ناں وی پُچھیا جاندا اے۔ ایس دے فرسٹ ایئر وچ کُل نمبر دس ہوندے نیں تے سیکنڈ ایئر وچ 15۔(پندرھاں)

سبق دا سرناواں (1) نمبر

لکھاری دا ناں (1) نمبر

سیاق سباق (2) نمبر

تشریح (6) نمبر

سبھ توں پہلا مرحلا سبق تے لکھاری لکھن دا اے۔ ایہ لکھدیاں ہویاں دو سطراں ورتیاں جاون گِیاں۔ پہلی سطر تے سبق تے اوس دے ساہمنے سبق دا سرناواں جد کہ دُوجی سطر وچ لکھاری تے اوسدے ساہمنے لکھاری داناں۔

مثال ویکھنے آں:

سبق:پنجابی زبان دی کہانی

لکھاری: محمد آصف خاں

٭کوشش کرو کہ ایویں ای لکھیا جاوے پوریاں دو تن سطراں وچ ایس نوں لکھ کے قیمتی ویلا ضایع کرن دی لوڑ نہیں۔ انج لکھن نال پرچہ چیک کردیاں اُستاد ہوراں نوں وی تہاڈا جواب واضح وکھائی دیوے گا۔

٭اگلا مرحلا اے سیاق و سباق دا۔ اک لائن اُپر سیاق و سباق لکھو۔ تے اگلی سطر توں سیاق و سبابق لکھنا شروع کرو۔ جس پیراگراف وچوں سبق دِتا ہووے اوس سبق دا نچوڑ یاں تت ایویں لکھیا جاوے کہ اوہ سارا سبق ساہمنے آ جاوے ایہ سبھ چھے لایناں وچ لکھیا جاوے۔

٭ایس توں اگے اخیرلے دو یاں تن لایناں وچ تشریح واسطے دِتے گئے پیرا گراف بارے لکھو کہ ایہ پیرا گراف سبق دے کہڑے حِصّے توں لیا گیا اے۔ شروع وچوں‘ درمیان وچوں یاں اخیر وچوں۔اِک لائن وچ پیرا گراف دامفہوم وی لکھو۔

٭جے صرف سبق دا نچوڑ لکھ کے سیاق و سباق مُکا دِتا جاوے گا تے (1)اِک نمبر دِتا جاوے گا۔

جے نال نال پیرا گراف بارے دسیا جاوے گا کہ ایہ سبق دے کہڑے حِصّے توں اے تے فیر دو نمبراں وچوں 2 آون گے۔

تشریح واسطے پہلی سطر توں ای انداز من کھِچواں ہونا چاہیدا اے جویں کہ:

تشریح واسطے دِتے گئے پیرا گراف وچ لکھاری نے بڑے ای سہپن (خوبصورتی) نال ایویں بیان کیتا اے کہ …………………… ٭فیر تشریح کردیاں ہویاں To the point رہنا اَت ضروری اے۔

٭پیرا گراف دی تشریح کردیاں ہویاں خلاصہ ای نہ لکھ دیو ایس طرحاں کرن نال کوئی نمبر نہیں ملے گا۔

ہر سطر دی تشریح کردیاں ہویاں کدوں‘ کِویں‘ کون تے کِتھے دے نال اوس نوں پرکھیا جاوے۔

٭تشریح 20 توں 25 سطراں تیکر مُکا دِتی جاوے۔

٭پیرا گراف وچ جو اوکھے لفظ آئے نیں اوہناں دی اسان ورتوں تے مفہوم نوں واضح کر کے لکھو۔

٭بہت زیادا تفصیل لکھ دین توں بچو۔

٭اخیر اُتے دو تِن سطراں پیرا گراف تے لکھاری بارے ضرور لکھو جویں کہ:

لِکھاری نے اپنی گل نوں ایویں بیان کیتا اے کہ پڑھن والے دے دل تے دماغ اُتے ایہ اک تاثر چھڈدا اے۔ ایہ موضوع نوں اوہناں نے انفرادیت نال بیان کیا اے۔

شعراں دی تشریح

حوالہ متن ایویں لکھنا اے

شعری صنف: کافی

شاعر داناں: بُلھے شاہ

٭ایس توں اگے جہنے شعر دِتے گئے نیں اوہناں دامفہوم تِن سطراں وچ بیان کرنا اے۔

اگے تشریح دی ہیڈنگ لکھ کے نویں سطر توں تشریح لکھنا شروع کر دیو جویں کہ:

پنجابی زبان دے ایس عظیم شاعر نے اپنے کلام وچ ……………… بارے گل کیتی اے اوہ لِکھدے نیں ………………

٭شعراں دی تشریح کردیاں ہویاں شعراں دے حوالے دیو۔

ایہ شعراں دے حوالے کسے وی زبان وچ ہو سکدے نیں پر جتن کرو کہ پنجابی زبان دے شعر یاد کر لئے جاون۔

٭قرآنی آیت تے حدیث نبویؐ دا حوالا وی دِتا جا سکدا اے۔

٭کسے وی فلسفی، مشہورسیانے بندے دے قول دا حوالا وی دِتا جا سکدا اے۔

٭تشریح واسطے سطراں دی کوئی حد نہیں جِنا مرضی لکھ سکدے او۔پر پرچے وچ ویلے نوں وی ساہمنے رکھنا ہوندا اے ایس لئیو بھرویں تشریح اُتے زور دیو۔

خلاصے واسطے

خلاصے واسطے شروع وچ سبق دا سرناواں فیر لکھاری دا ناں لکھ کے تیجی سطر تے خلاصہ دی ہیڈنگ دیو تے فیر اگلی سطر توں لکھنا شروع کرو۔

٭خلاصے وچ غیر ضروری گلاں نہ کرو۔

٭کسے قول دا حوالا وکھ توں نہیں دینا بھاویں اوہ سبق وچ لکھیا ہووے۔

٭جے سبق وچوں کسے قول یاں شعر دا حوالا بہت ضروری اے تاں اوس دا مفہوم لکھو۔

٭جو سبق مکالمے دی صورت وچ ہووے اوہدا خلاصہ وی پیراگراف دی صورت وچ لکھو۔جویں کہ ڈراما ”ٹاہلیتھلے“ اے۔

٭خلاصے وچ ہیڈنگ نہیں لکھنی۔

٭پورے سبق دا تیجا حِصہ خلاصہ ہوندا اے۔

٭بہت زیادا تفصیل نال لِکھے ہوئے خلاصے دے کوئی نمبر نہیں مِلدے۔

٭نہ تے بہت زیادا تفصیل نال لکھو تے نہ ای بہت زیادا مختصر۔

٭بس ایہ ذہن وچ رکھو کہ سبق دا 33% خلاصہ ہوندا اے۔

شاعر دی حیاتی تے فن اُتے نوٹ دے سوال واسطے

ایس سوال دا جواب دو حِصیاں وچ ونڈیا گیا ہوندا اے۔ ہر حِصّے دے 50% نمبر ہوندے نیں۔

٭جے سوال 5 نمبراں دا اے تاں ڈھائی‘ ڈھائی نمبرہوون گے۔ (فرسٹ ایئر)

٭جے سوال 10نمبراں دا اے تاں 5,5 نمبر ہوون گے۔ (سیکنڈ ایئر)

پہلا حِصّہ اے شاعر دی حیاتی

ایہدے واسطے ایویں ہیڈنگ بنن گِیاں۔

-1 تعارف -2جنم -3 تعلیم -4 بعد دے حالات -5 وفات -6کتاباں

ایس توں اگے دُوجے حِصّے وچ

کلام دیاں خوبیاں

ایہدیاں ہیڈنگ واسطے مثال

-1ٹھیٹھ زبان دی ورتوں -2حیاتی دا فلسفہ -3اخلاقی درس -4ویلے دی عکاسی -5 جذبات نگاری

٭ایس طرحاں حل کیتا ہویا سوال جدوں پرچہ چیک کرن والا استاد ویکھے گا تاں چنگے نمبر دیون تے مجبور ہووے گا۔

٭کلام دیاں خوبیاں بیان کردیاں ہویاں شاعر دے تِن توں چار شعر ضرور لِکھنے چاہیدے نیں۔

٭اوہ شعر یاد کرلو جو اسان ہوون تے اسانی نال یاد ہو جاون اوہناں نوں اخیر تے نمونہئ کلام دی ہیڈنگ نال وی پیش کردیو۔

مضمون واسطے

پڑھیاراں کولوں تِن مضمون پُچھے گئے ہوندے نیں۔

ایس اُتے چنگی طرحاں سوچ کے قلم چُکو۔

پہلاں ویکھو تہاڈے کول کِس موضوع اُپر لکھن واسطے چنگا تے چوکھا مواد اے۔

سیانیاں دی آکھی‘ قرآن‘ حدیث دی گل‘ شعراں دے حوالے کس موضوع اُتے آندے نیں اوہ موضوع چُک لوؤ۔

مضمون اجہیا چُنو جس اُپر چوکھا لِکھیا جاوے۔ اوہ موضوع نہ لوؤ جس اُپر لکھن دی قید ہووے جویں کہ میلے دی سیر‘ کرکٹ میچ یاں کسے ہستی بارے۔ایہدے وچ پڑھیاراں نوں موضوع نال جُڑے رہنا ای ضروری ہوندا اے۔

٭کوشش کرو بیانیہ وچ بیان کرن دی کھُل ہووے اجہیا موضوع چُکو جویں کہ موبائل فون دے فایدے تے نقصان‘ ماحول دی آلودگی‘ ودھدی ابادی دے مسئلے‘ سائنس دے کرشمے وغیرا۔

٭مضمون لکھدیاں کدے وی سطر چھڈ کے نہ لکھو۔

٭مضمون شروع کویں کیتا جاوے۔

سبھ توں پہلاں 20یاں 25 ہیڈنگز دا خاکا بناؤ۔ ایہدے وچ وی پیراگراف بنا کے لِکھو۔

٭مضمون ہمیشا تعارف توں ای شروع کرو جے موبائل فون بارے اے تاں موبائل فون کویں تے کدوں بنیا ایس دا پچھوکڑ (پس منظر) بیان کرو۔فیر ایہ ساڈے دیس تیکر کویں اپڑیا اوس دا ذکر کرو۔

ایہ لکھنا ات ضروری اے پر بہت تفصیل نہیں دینی بس To the point لکھنا اے۔

٭تعارف توں اگانہ جہڑا خاکا لکھیا گیا اے اوس نوں اِک اِک کر کے پیرا گراف دی صورت وچ لکھو۔

مضمون ہمیشہ پیرا گراف دی صورت وچ لکھو

٭ہیڈنگ بناکے یاں سرخیاں بنا بنا کے لکھنا مضمون واسطے ٹھیک نہیں۔

٭مضمون کھُل ڈُلھ کے لکھو۔چنگا تے چوکھا مواد پیش کرو۔ نال نال حوالے وی دیو۔

٭قرآنی آیت‘ حدیث‘ شعراں‘ قولاں دے حوالے ضرور لکھو۔

٭مضمون تِن توں پنج صفحیاں تیکر کھلار کے لکھو۔

٭اخیر اُتے مُکدی گل وچ پورے مضمون دا نچوڑ تِن توں پنج سطراں تک لکھو۔