ساہت دی سیا ست نے ڈھاہ لیا "ڈھاہاں انعام" ! ۔۔۔۔٭خاص لیکھ٭

ساہت دی سیاست نے ڈھاہ لیا "ڈھاہاں انعام" ! ۔۔۔۔٭خاص لیکھ٭

2013 وچ ڈھاہاں پریوار ولوں جد ‘ڈھاہاں انعام’ ستھاپت کیتے گئے سن تاں پنجابی دے ادبی حلقیاں وچ ایہناں دا بہت گرم جوشی نال سواگت کیتا گیا سی ۔ ایہناں انعاماں لئی سال دیاں بہترین گلپ پستکاں (فکشن بکس) چنن لئی اپنائی جان والی پرکریا نے اپنے پاردرشی ہون دا پربھاو سرجیا سی ۔ انعاماں نال جڑی 25ہزار اتے دس دس ہزار دی کینیڈین ڈالراں دی راشی نے اک وار ساریاں نوں اچنبھے جہے وچ پا دتا سی ۔ بھاوک ہوئے پنجابی ساہت پریمیاں نے اوہدی وڈیائی وچ اوہنوں ‘پنجابی دا نوبل انعام’ کہنا شروع کر دتا سی ۔ پر جلدی ای ایہ بھرم ٹٹنا شروع ہو گیا ۔ پہلے سال توں ہی ایس دی چون اپر واد-وواد شروع ہو گئے ۔ گل سلجھن دی بجائے ہر سال ہور وگڑدی گئی ۔ کہیا جان لگا کہ ایہ انعام کتاب دی گلپی اتمتا ویکھ کے نہیں سگوں بندا اتے اوہدے دھڑے نوں مکھ رکھ کے دتا جاندا اے ۔ ہولی ہولی واضح ہون لگا کہ ساری کھیڈ دی چابی کجھ اک دانشور لوک گھما رہے ہن ۔ جو اوہناں دے دھڑے دا اوہ اتم اتے باقی نکھدھ۔ ایس ساہتک سیاست وچ بہت وڈے ادیشاں نوں لے کے شروع ہوئے ڈھاہاں انعاماں نال اوہی واپریا جو پنجابیاں دیاں باقی تنظیماں نال واپریا اے ۔ 2021 دے انعاماں ویلے تاں سبھ حداں بنے ٹپن دیاں سنبھاوناواں بندیاں نظر آ رہیاں ہن ۔ سنن وچ آ رہیا کہ لہندے پنجاب دے پنجابی لیکھک ایس گڑبڑ گھٹالے کارن ایس وار ایس انعام توں پاسا ای وٹ گئے ہن ۔ اوہناں نے انعام لئی اپنیاں کتاباں ہی نہیں بھیجیاں ۔ خیر ! جو مرضی ہوئی جاوے ، ادبی سیاست دے مہانرتھی اپنے منصوبیاں وچ کامیاب ہوندے جاپدے ہن ۔

ایس ساری سیاست وچ اپنے آپ نوں سارے درش وچوں بُری طرحاں پونجھیا گیا محسوس ہوندا اے ۔ اندروں مری جہی آواز آؤندی اے ، “ کیہ کر سکدا ہاں !” پر میرے اندرلا کہانی کار مینوں ونگاردا اے ،” کر کیوں نہیں سکدا ؟ تیریاں کہانیاں دے پاتر تاں بری طرحاں مدھولے جان تے وی مڑ کھڑے ہون دا راہ لبھّ لیندے نیں ؛ توں کیوں نہیں لبھّ سکدا ؟”

ایہ راہ لبھدیاں ہی ہیٹھلے شبد لکھے ہن ۔ ایہناں شبداں وچ میرا نج وی شامل اے پر ایس توں وی وڈی گل ایہ اے کہ کسے طرحاں جے ڈھاہاں سنستھا بچ سکدی اے تاں بچا لیے ۔ سوشل میڈیئے دے یگ وچ جے ہور کجھ کرن جوگے نہیں تاں اپنے دل دی آواز تاں اوس سنستھا نوں چلا راے لوکاں تک پہنچا ہی سکدے ہاں ۔ سبھ گلاں تے انگل دھرن والے لیکھک جے اپنیاں ساہتک تنظیماں نوں اپنیاں اکھاں اگے تباہ ہوندا ویکھ کے چپّ رہندے ہن تاں اوہ فر کاہدے لیکھک ہن ۔ امید اے پنجابی لیکھک، سچے لیکھک ہون دا میرا بھرم ٹٹن نہیں دین گے ۔

---- -------------- ------------------

ڈھاہاں انعاماں دی ڈھہندی کلا دی راکھی دا سوال

30 ستمبر نوں "ڈھاہاں انعام 2021" دی چھوٹی سوچی دے اعلان ہون نال ہی پنجابی دے ساہتک حلقیاں وچ سوشل میڈیئے اپر اک نویں چرچا چھڑ پئی اے ۔ ایس چرچا دی دلچسپ گلّ ایہ اے کہ ایہ چرچا چھوٹی سوچی لئی چھانٹیاں گئیاں پستکاں دے پکھ توں گھٹّ اتے سوچی توں باہر رہِ گئیاں پستکاں دے سنبندھ وچ ودھ چھڑی اے ۔ ایس سنبندھ وچ کہانی کار، آلوچک ،پترکار نرنجن بوہا ولوں پائی اک فیس بک پوسٹ ایس چرچا نوں مگھاؤن دا کارن بنی ۔ بوہا جی دی پوسٹ دیاں سطراں کجھ ایس طرحاں سن –

“ ہاریں نہ بچنیا ...دس حدے ہور وی نیں اتے ... پھلاں دی فصل وی کدے ضرور کھڑے گی ۔ "

بوہا جی نے سنکیتک بھاشا وچ گل کیتی سی پر پنجابی گلپ نال ڈونگھی طرحاں جڑے سجناں نوں ایہ سمجھن وچ دیر نہ لگی کہ اوہ سوچی توں باہر رہ گئیاں 2020 دیاں دو اہم کہانی پستکاں دی گل کر رہے ہن ۔ اوہناں گرمیت کڑیالوی دی کہانی پستک "ہاری نہ بچنیا" اتے سکھ پال سنگھ تھند دی کہانی پستک "پھلاں دی فصل" دے سوچی وچوں باہر رکھے جان لئی، اپنے ڈھنگ نال رَوس وی جتایا سی اتے ایہناں پستکاں دے لیکھکاں نوں ایہ گلّ دل تے نہ لاؤن لئی وڈیا والا حوصلا وی بنایا سی۔ پوسٹ پیندے سار ہی پنجابی دے بہت سارے لیکھکاں اتے سوجھ وان پاٹھکاں دے پرتیکرم آؤنے شروع ہو گئے ۔ سارے بوہا جی دی گل دی پروڑتا وی کر رہے سن تے اس ورتارے تے افسوس وی ظاہر کر رہے سن ۔ اوہناں دے کمنٹ پڑھ کے جاپدا سی جویں اوہ پنجابی دے ساہتک گلیاریاں وچ انعاماں سنماناں دی چون وچ کیتی یاں ہو رہی دھاندلی توں وڈی پدھر تے نراش ہو چکے ہون ۔ ایہناں سبھ سیانیاں دے پرتیکرماں توں مینوں جاپیا کہ پنجابی ساہت وچ جے اجے وی کوئی آس دی کرن بچی اے تاں اوہ سہرد پاٹھکاں دے روپ وچ بچی ہوئی اے۔ اوہ پاٹھک جہناں نے ساہت دی سیاست توں کجھ لینا دینا نہیں ہوندا ۔ اوہ جے کسے لکھت دی پرشنسا کردے ہن تاں اوس پچھے اوہناں دی کوئی گپت سیاست نہیں ہوندی ۔ اوہ جے کسے لیکھک دی سلاہنا کردے ہن تاں ایس لئی کہ اوہناں دے تپدے سینے نوں اوس لیکھک دی لکھت نے کتِے ٹھاریا ہوندا اے ۔ اوہناں دے اندر دیاں بے ترتیبیاں دی ترتیب سرجن وچ مدد کیتی ہوندی اے ۔ اوہناں دے دل نوں چھوہ کے لنگھی کرت دی گونج کِتے اوہناں دے اندر گونجدی رہِ گئی ہوندی اے ۔ ایہ گونج اوہناں نوں کسے نویں اورجا نال بھر کے رکھدی اے ۔ ایس اورجا وچوں لیکھک اتے اوہدی لیکھنی لئی پیار امڈدا اے ۔ ایہ پیار فیر موقع آؤن تے لیکھک دی ڈھال بندا اے ۔

ڈھال بنے ایہو جہے سہرد پاٹھکاں دی بدولت ہی میرے اندر اک نواں وشواش پیدا ہویا اے ۔ اپنی لکھت بارے کجھ کہن دا حوصلا پیدا ہویا اے ۔ ڈھاہاں انعام کمیٹی نال ترک بھرپور سنواد کرن لئی راہ مل پایا اے ۔

اپنی لکھت دی وکالت کرنا کنی کو چنگی گل اے ؟ میرے ایس لیکھ تے ایس گل کارن نشانا سادھیا جا سکدا اے کہ اپنی لکھت تاں ہر لیکھک نوں چنگی لگدی ہی ہوندی اے اتے اپنی لکھت دی آپ وکالت کرنا ٹھیک نہیں ۔ شاید کجھ ‘بہت سیانے’ ایس نوں میرا ہلکاپن وی سمجھن ۔ خیر، اوہ جو کہندے یاں سمجھدے ہن کہندے سمجھدے رہن ۔ مینوں تاں ایہ بہت اہم مدعا جاپ رہیا اے تے ایس تے وقت سر گل کرن دی ضرورت محسوس ہو رہی اے ۔

ایس سنبندھ وچ پہلی گلّ تاں ایہ ہی سمجھن والی اے کہ کیہ میں ہی اپنی لکھت دی وکالت کر رہیا ہاں یاں صرف دوجیاں دی کیتی وکالت نوں سمے سر ڈھاہاں انعام کمیٹی دے پربندھکاں کول پہنچا کے ہون والی کتاہی توں سچیت کرن دا فرض نبھا رہیا ہاں ۔ میرا ایہ درڑھ وشواش اے کہ میں ایس سنبندھ وچ صحیح فرض نبھا رہیا ہاں ۔ اپنی گل نوں صحیح پرسنگ وچ ترک بھرے ڈھنگ نال پربندھکاں کول پہنچاؤنا ضروری اے ۔ ویسے وی وقت لنگھے توں لیک پٹن دا کوئی فائدا نہیں ہوندا ۔ اپنی لکھت دی وکالت کرن دے میرے کجھ ٹھوس ادھار ہن ۔ ایس دا سبھ توں وڈا ادھار تاں ایہی اے کہ ‘ پھلاں دی فصل ’ پستک دیاں کہانیاں دے چھپن نال ہی ایہناں نوں پنجابی پاٹھکاں دا وڈا ہنگارا ملیا اے ۔ ایہناں کہانیاں نوں سال دیاں بہترین کہانیاں وچ شامل ہون اپرنت معیاری پستکاں وچ چھپن دا مان پراپت ہویا ۔ جد ایہ کہانیاں پستک روپ وچ چھپیاں تاں پچھلے لگ بھگّ اک سال توں پستک پوری چرچا وچ اے ۔ درجن توں ودھیک پنجابی دے سمرتھّ ودواناں نے ایہناں تے لمے لیکھ لکھے ہن ۔ نامی ودواناں نوں ایہناں کہانیاں وچ کلاسیک لکھتاں جہیا کجھ محسوس ہویا اے ۔ پستک دی اک اک کہانی نوں لے کے سوشل میڈیا منچاں تے ودواناں نے چرچاواں کیتیاں ہن ۔ پستک اپر حال وچ ہی انتر-راشٹری میعاراں والی گوشٹی ہوئی اے جس وچ ایہناں کہانیاں نوں خوب رڑکیا گیا اے ۔

میرے وشواش نوں ہور ڈونگھا کرن والی اک گلّ ایہ وی اے کہ اپریل 2021 وچ ‘پھلاں دی فصل’ کہانی پستک نوں ‘دلبیر چیتن یادگاری کتھا پرسکار’ دے دوجے انعام لئی چنیا گیا سی ۔ ایہ چون 2020 دیاں بہترین گلپ پستکاں وچوں کیتی گئی سی ۔ ایس چون وچ گرمیت کڑیالوی دی پستک ‘ ہاریں نہ بچنیا ‘ پہلے انعام لئی چنی گئی سی ۔ ایہ پستک وی اپنی گلپی سمرتھا کارن پاٹھکاں دا بھرپور ہنگارا پراپت کرن وچ کامیاب رہی سی ۔ دھیان دین والی گل ایہ اے کہ ‘دلبیر چیتن یادگاری کتھا پرسکار’ لئی کتھا پستک چنن لئی وی کجھ اوہو جہے پیمانے اپنائے جاندے ہن جہو جہے ڈھاہاں انعام کمیٹی اپناؤندی اے ۔ ایہ سبھ گلپی پراپتیاں اپنی کتھا پستک لئی من وچ چنگا وشواش پیدا کرن والیاں سن ۔ پر ڈھاہاں انعام کمیٹی دی چھوٹی لسٹ نے سبھ نوں حیران کر دتا اے ۔ ایہ کویں ہو سکدا اے کہ اک جیوری تاں کوئی دو کتاباں نوں سال دیاں بہترین کتاباں وجوں پہچانے تے دوجی جیوری اوہناں نوں چنیاں اٹھ کتاباں وچ وی تھاں نہ دیوے ۔ سوے واضح اے کہ یاں تاں پہلی جیوری دی چون بلکل غلط اے تے یاں دوجی نے بلکل بے انصافی کیتی اے ۔

ڈھاہاں انعام نوں اتنی توجا کیوں؟ ایہ گلّ عامَ ہی پچھی جا سکدی اے کہ جد پنجابی ساہت وچ انعاماں/سنماناں دا ایہو جہیا ورتارا عامَ گل اے تاں پھر ڈھاہاں انعام نوں لے کے بہتا گنبھیر کیوں ہویا جا رہیا اے ؟ ایس لئی کجھ کارن ہن ۔ پہلا سبھ توں وڈا کارن تاں ایہی اے کہ ایس انعام نال بہت وڈی راشی جڑی ہوئی اے ۔ جیتو گلپ پستک نوں 25 ہزار کینیڈین ڈالر دا انعام اتے دوجے ستھان تے رہن والیاں دو گلپ پستکاں نوں دس ، دس ہزار کینیڈین ڈالر دے انعام دتے جاندے ہن ۔ ایہ انعام کینیڈا دے وینکوور شہر وچ سماگم کرکے دتے جاندے ہن اتے جیتووآں دیاں ٹکٹاں اتے پنج دن تک ہوٹل وچ ٹھہرن دا سارا خرچ وی ڈھاہاں والے ہی اٹھاؤندے ہن ۔ موٹے جہے اندازے نال ایہ سمچی راشی کوئی سٹھّ کو ہزار ڈالر دے نیڑے-تیڑے پہنچ جاندی ہووے گی ۔ ہر سال ایڈی موٹی راشی خرچنی وڈے دل گردے والا کم اے اتے ڈھاہاں انعام کمیٹی دی ایس گلّ لئی مکت کنٹھ نال پرشنسا کرنی بندی اے ۔ کمیٹی ایہ سارا کارج سنسار بھر وچ لکھے جا رہے چنگے پنجابی گلپ نوں اتشاہت کرن دے ادیش نال کردی اے ۔ دوجا وڈا کارن ایہ اے کہ ایس انعام کمیٹی نال چڑھدے اتے لہندے پنجاب توں علاوہ ودیشاں وچ پنجاب وسائی بیٹھے پنجابیاں وچوں پنجابی ساہت دے وڈے وڈے نام ایس کمیٹی نال جڑے ہوئے ہن ۔ ایس سمے کینیڈا واسی پرسدھ لیکھک سادھو بننگ ہوریں کمیٹی دے مُکھی وجوں کم کر رہے ہن ۔ اوہناں نال چڑھدے پنجاب والے پاسیوں رگھبیر سنگھ سرجنا( ویسے سرجنا صاحب ہن کینیڈین بن گئے ہن )، ہربھجن سنگھ بھاٹیا اتے ڈاکٹر جسپال کور ہن ۔ لہندے پنجاب ولوں گلریز ہاشم گمی، اتے پروین ملک ہن ۔ کینیڈا، امریکااتے اگلینڈ توں شہزاد نذیر خان، سفیر راما اتے ڈاکٹر اپندر جیت کور تکھڑ کمیٹی وچ کارج کر رہے ہن ۔ ایہ پنجابی بھائی چارے دے اوہ نام ہن جہناں وچوں زیادا تر نوں پنجابی دے ساہتک حلقیاں وچ گنبھیرتا نال لیا جاندا اے ۔ تیجا کارن ایہ اے کہ ڈھاہاں انعام کمیٹی کوئی سرکاری سہائتا پراپت کمیٹی نہیں اتے اوہدا سمچا کارج ڈھاہاں پریوار دی دیکھ ریکھ ہیٹھ اے ۔ ڈھاہاں پریوار نے ایہ کارج کوئی نجی شوبھا لئی نہیں سگوں دنیا بھر وچ رچے جا رہے ودھیا پنجابی گلپ نوں اتشاہت کرن دے ادیش نال آرنبھیا اے ۔ ایس نال چڑھدے اتے لہندے پنجاب دے ساہت وچ اک پل بنن دی سمبھاونا وی بن دی اے ۔ ایہ کجھ اوہ وڈے ادیش ہن جہناں دی پورتی لئی ڈھاہاں انعام کمیٹی اپنا کم پوری پاردرشتا نال کرن دا دعوا کردی اے ۔ پہلی نظرے ویکھیاں اجہیا کرن لئی اوہ ایس لئی بندی واہ لاؤندے جاپدے ہن ۔

ایس وقت جد پنجاب وچ بھاشا وبھاگ ولوں دتے جان والے سرکاری انعام بری طرحاں بدنام ہو چکے سن اتے بھارتی ساہت اکادمی ولوں دتا جان والا سالانا انعام/سنمان وی اپنی چمک گنوا چکا سی تاں ڈھاہاں انعاماں نے اپر درسائے کارناں کرکے پنجابی ساہتک پیاریاں وچ آس دی اک نویں کرن جگائی سی ۔ 2013 وچ شروع ہویا ایہ انعام پہلی وار 2014 وچ دتا گیا سی ۔ ایس انعام دی راشی اتے ایس دے چنن ڈھنگ کارن ایس نوں ‘پنجابی دا نوبل پرسکار’ آکھ کے وڈیایاگیا سی ۔

انعاماں دی چون لئی ہر سال گلپ لیکھکاں/پرکاشکاں کولوں پستکاں منگوائییاں جاندیاں ہن ۔ ایہناں پستکاں نوں واچن لئی گپت روپ وچ اک کمیٹی بنائی جاندی اے ۔ ساریاں لکھتاں نوں واچدیاں ایہ کمیٹی اک چھوٹی لسٹ تیار کردی اے ۔ ایس چھوٹی لسٹ وچوں ہی جیتو کتاباں دا اعلان ہوندا اے ۔ کمیٹی دوارا چنیاں پستکاں دی چھوٹی لسٹ نوں انعام کمیٹی دی ویب سائیٹ اتے ہور سوشل پلیٹ فارماں تے سبھ نال سانجھیاں کیتا جاندا اے ۔ ایس طرحاں ہی فیر جیتو تن پستکاں دا اعلان وی کیتا جاندا اے ۔ پچھلے سالاں وچ گپت کمیٹی دے ممبراں دے ناواں بارے وی ساری پرکریا مکمل ہو جان تے سبھ نال سانجھا کیتے جان دا عمل اپنایا گیا اے ۔ ایہ ساری پرکریا دُوروں ویکھیاں سارے کارج دے پاردرشی ہون دا پربھاو سرجدی اے ۔ پر اصل وچ زمینی دھراتل تے اجہیا ہو نہیں پا رہیا ۔ ایس کارن ہی ایہناں انعاماں بارے شروع توں ہی ساہتک حلقیاں وچ کئی طرحاں دے کنتو-پرنتو شرُوع ہو گئے سن جو 2021 تک آؤندیاں آؤندیاں اپنی سخر نوں پج گئے ہن ۔

ڈھاہاں انعاماں بارے کنتو-پرنتو – ڈھاہاں انعاماں نال پہلے سال توں ہی کنتو-پرنتو جڑنے شروع ہو گئے سن ۔ پرسدھ لیکھک جسبیر بھلر نے پہلے انعام ویلے ہی اوتار سنگھ بلنگ نوں پہلا تے اوہنوں دوجا انعام دتے جان تے اعتراض پرگٹایا سی ۔ اگلے سال انگلینڈ وسدے ہرجیت اٹوال نے کجھ ایہو جہے کارناں کرکے دوجا انعام لین توں انکار کر دتا سی ۔ اگلے سال پرگٹ سنگھ ستوج اتے نچھتر براڑ نوں ایڈے وڈے انعاماں توں چھوٹے جاندیاں کئی طرحاں دیاں چنجھ چرچاواں چلیاں سن ۔ بلدیو سنگھ سڑکناما دے ناول ‘ سورج دی اکھ’ دے انعام لئی چنے جان کرکے ایس ناول وچلی وستو-سامگری اتے خاص کر مہاراجا رنجیت سنگھ دے عکس نوں غلط ڈھنگ نال ابھارے جان بارے خاصا وادوواد کھڑا ہویا سی ۔ ایس توں بعد دے سالاں والے انعاماں بارے وی طرحاںطرحاں دیاں چرچاواں چلدیاں رہیاں ہن ۔ خاص کرکے اک گروپ یاں کمیٹی وچلے کجھ سمرتھ بندیاں نال جڑے لیکھکاں نوں گن متھّ کے پراجیکٹ کرن دی گل وی ساہتک حلقیاں وچ واروار رڑک رہی اے۔ پر ایس وار تاں کمال ہی ہو گیا ۔ انعاماں دے اعلان توں پہلاں ای کتاباں دی چھوٹی سوچی جاری ہون تے ہی کنتو-پرنتو ہونا شروع ہو گیا اے ۔ ایس سبھ نال ایس انعام دی چمک دے پھکے پین دا عمل ہور رفتار پھڑگیا اے ۔ جاپدا اے جویں ڈھاہاں انعاماں نوں ساہت دی سیاست نے ڈھاہ کے چاروں خانے چت کر دتا ہووے ۔

کیوں ہو جاندی اے گڑبڑ ؟ – سبھ توں وڈا سوال تاں ایہی اے کہ ڈھاہاں پریوار دی شبھ اچھا دے باوجود آخر گڑبڑ واپر کیوں جاندی اے ؟ میں جد ایس گلّ دی تہہ وچ گیا تاں کجھ گلاں واضح ہوئیاں ہن ۔ اصل وچ ایڈا وڈا تانم-جھامم کرکے انعام دے وقار نوں بنائی رکھن دا سبھ توں وڈا بھار ایس کمیٹی سر آ پیندا اے جس نے انعاماں لئی کتاباں دی چون کرنی ہوندی اے ۔ سینٹرل باڈی لئی سبھ توں وڈی پرکھ دی گھڑی اوس کمیٹی لئی سبھ توں ڈھکویں بندیاں دی چون ویلے ہوندی اے ۔ ایہ مشکل کارج اے ۔ وڈی سمجھداری دی منگ کردا اے ۔ جے ایہ گڑبڑ واپر رہی اے تاں واضح اے کہ جو ہونا بندا اے اوہ ہو نہیں پا رہیا ۔ ساری پرکریا کویں واپر رہی اے ایہ تاں سینٹرل کمیٹی ممبر ہی جاندے ہون گے پر اوہناں دا کیتا جد انتم روپ وچ سبھ دے ساہمنے آؤندا اے تاں اکثر بہت وڈی گڑبڑ ہوئی جاپدی اے ۔

انعاماں لئی صحیح کتاباں دی چون کرنی اک وڈا ، محنت بھریا ، بہت وڈی گلپی سمجھ،سمرتھا اتے ساہتک ایمان داری دی منگ کرن والا کارج اے ۔ جے 30 کتاباں وی ڈھاہاں والیاں کول پجیاں ہون تاں گلپ دیاں اینیاں کتاباں نوں نٹھّ کے پڑھنا، اوہناں دی درجابندی لئی ڈھکویں نوٹس لینے اتے پھر اوہدے آدھار تے ایمان داری نال نمبر دینے اپنے آپ وچ سر سٹ کے گھٹو گھٹ چھے مہینیاں دا کارج اے ۔ سارے کمیٹی ممبر اجہیا کردے ہون گے ایہ گلّ وڈی شکّ والی اے ۔ اجوکے سمیں جدوں بہتے وڈے ودواناں اندر سارے ساہت سنسار نوں اپنے کلاوے وچ لین دا یُدھ چھڑیا پیا اے اوس سمیں ٹکاء برتی نال نٹھّ کے کم کرن والے اچ پائے دے گلپ سمیکھئک لبھنے، سبھ توں وڈی چنوتی والی گل اے ۔ ادھیاپن کارج نال جڑے ہون کارن میں ساتھی پرائدھیاپکاں نوں ودیارتھیاں دے پیپر چیکّ کردے ویکھیا اے ۔ ست اٹھ گھنٹیاں وچ ہون والا کارج اوہ اپنی ‘غیبی شکتی’ نال تنّ کو گھنٹیاں وچ کر لیندے ہن ۔ اوہ وی اوہناں پیپراں وچ جتھے ودیارتھیاں نوں دُبارا چیکنگ یاں اپنی اتر پتری ویکھن دی سہولت اے اتے ایس لاپرواہی لئی سجاتکّ دی ووستھا وی اے ۔ پر پنجابی دے مہانرتھی فیر وی ٹلدے نہیں ہن ۔ ایہ سبھ اکھیں ویکھن دا ورتارا اے ۔ ساڈے کمیٹی ممبر وی ایسے بھائی چارے دے لوک ہن ۔ ایتھے تاں اوہناں دے کیتے کرائے نوں پورن گپت رکھیا جاندا اے اتے صرف نتیجا ای دسنا ہوندا اے ۔ پنجابیاں دی داء مارو مانسکتا کارن ایس سہولت دا فایدا اٹھاؤن دیاں پوریاں سمبھاوناواں ہن ۔

دوجا وڈا اہم کارج کمیٹی ممبراں دے نجی پسند نہ پسند ،ذاتی رنجشاں اتے دھڑیاں دی مانسکتا والی برتی وچ چھپیا ہویا اے ۔ مثال لئی کسے اجہے لیکھک دی کتاب دا ساہمنے آ جانا جس دی کمیٹی ممبر/ممبراں نال کوئی پرانی رنجش چل رہی ہووے تاں گڑ دا گوبر بن جان دی پوری سنبھاونا بن جاندی اے ۔ گلپی کرت دی اتمتا جاوے کھوہ وچ اگلا تاں اوس کتاب نوں چمٹے نال وی چھوہن لئی تیار نہیں ہوندا ۔ پنجابی ساہت دے چھوٹے کھیتر ہون کرکے اجہیا واپرن دیاں بے انت سنبھاوناواں بنیاں رہندیاں ہن ۔ اجہے حالاتاں وچ اوہ سبھ واپرن دی گنجائش بنی رہندی اے جس دی شاید ڈھاہاں پریوار یاں سہرد ممبراں نے کلپنا وی نہ کیتی ہووے ۔ ایہو جہے موقعے جگاڑو ودواناں/ لیکھکاں نوں مولن لئی زرخیز دھراتل دے جاندے ہن ۔ ایہ لوک اپنی کھیڈ چالو رکھن لئی میدان وچ آ جاندے ہن ۔ کھیڈ رل کے کھیڈی جاندی اے ۔ اک دوجے دی پٹھّ تھاپڑدیاں ایہ لوک بھرم دا پردہ تانی رکھن وچ کامیاب ہوئے رہندے ہن تے ایہ گندی کھیڈ نرنتر چلدی رہندی اے ۔ ودھیا گلپ کرتاں نوں اتشاہت کرن دی بجائے گلپ نوں دوشت کرن دا کارج کد شروع ہو گیا، پربندھکاں نوں بھنک تک وی نہیں لگدی ۔ سیانے لوکاں وچ گھسر-مسر ضرور چلدی اے پر اپنے-اپنے لالچاں دے ٹھوٹھے نال ٹکرا کے واپس پرت آؤندی اے ۔

کریئے کیہ ؟ سوالاں دا سوال تاں فیر ایہی اے کہ ایس گلّ نوں نجٹھیا کویں جاوے ؟ وچرنا تاں ایسے بھائی چارے وچ ہی اے تے اوہدیاں ماڑیاں چنگیاں عادتاں نال وی دو چار ہونا ہی پیناں اے ۔ ایس سنبندھ وچ میرے کجھ سجھاء ہن ۔ پہلی گلّ ایہ کہ انعام لئی کتاباں چنن والی کمیٹی ممبراں دے آسرے ہی ساری گلّ نہیں چھڈنی چاہیدی ۔ اوہناں تے چیکّ بیلینس رکھے جان دی ضرورت اے ۔ ایس نال اوہ اپنی من مرضی نہیں کر سکن گے تے صحیح گلپی کرتاں نوں چنن ولّ ودھن گے ۔ ایہ چیکّ بیلیس ایس پرکریا وچ سموہک سمجھ رلا کے کیتا جا سکدا اے ۔ مثال وجوں ایس سال جے بہت سارے سیانے لوکاں نے ‘ ہاریں نہ بچنیا ’ اتے ‘پھلاں دی فصل’ نوں چھوٹی سوچی وچ نہ رکھے جان لئی اعتراض پرگٹایا اے تاں ایہ ایویں سٹّ پاؤن والی گل نہیں اے ۔ ایس دی اندرلی دھنی نوں سمجھن دی ضرورت اے ۔ ممکن اے کہ ایہناں کتاباں نال وی ایہ ‘بھانا’ اوہناں کجھ گلاں کارن واپر گیا ہووے جو میں اپر گنائیاں ہن ۔ جے واقعی ایمان داری اے تاں کیہ جے اجہیا واپریا اے تاں اوس نوں سمے رہندیاں ٹھیک کرن دی ضرورت نہیں ؟ میرا مننا اے کہ بلکل ضرورت اے ۔

سمے دے بدلن نال بہت ساریاں کھیڈاں وچ صحیح نتیجیاں لئی گراؤنڈ وچلے امپائراں دے نال-نال اک تھرڈ امپائر دی ورتوں ہون لگّ پئی اے ۔ اوہ امپائر جہڑا ووادت فیصلیاں نوں نویں تکنیک آسرے ویڈیو ویکھ کے ٹھیک کرن وچ مدد کردا اے ۔ اوہدے دخل نال کھیڈاں وچ ہون والیاں بے انصافیاں نوں بہت وڈے پدھر تے نجٹھن وچ مدد ملی اے ۔ سماں آ گیا اے جدوں ساہتک کرتاں بارے فیصلے کردیاں اوس تھرڈ امپائر دی مدد لینی ضروری ہو گئی اے ۔ کھیڈاں وچ تاں نجی پسند نہ پسند لئی بہتی تھاں نہیں ہوندی پر ساہت وچ تاں ایس کارن بہت گڑبڑ گھٹالا واپردا اے ۔ میرا تاں منناں اے کہ ایس تھرڈ امپائر دی ضرورت ساہت وچ کھیڈاں نالوں کتِے زیادا اے ۔

کویں لیے تھرڈ امپائر دی مدد ؟ – گپت کمیٹی ممبراں ولوں چھوٹی لسٹ سوپے جان تے ایہ لسٹ جنتک کرن دے نال ہی انعام لئی آئیاں سمچیاں کتاباں دی لسٹ وی جنتک کیتی جاوے ۔ سوشل میڈیئے دے وکھ وکھ منچاں تے ایس سبھ بارے جنتک پرتیکریا نوں ویکھن لئی گھٹو گھٹ پندرھاں دن دا سماں دتا جاوے ۔ اوس پرتیکریا وچوں نتیجے بناؤن وچ رہِ گئیاں اونتائیاں نوں پچھانیا جا سکدا اے ۔ کمیٹی ممبراں ولوں ایس گل نوں جاندیاں کہ اوہناں دے کم دا ہور سیانے لوکاں نے ملانکن کرنا اے ، اوہناں دے اپنا کارج ودھیرے سہردتا نال کرن دی سمبھاونا بنے گی ۔ ایہ وی ممکن اے کہ کسے سال ایہ کارج اینے ودھیا ڈھنگ نال کمیٹی نے نیپرے چاڑھیا ہووے کہ کجھ خاص انتائیاں ساہمنے نہ آؤن ۔ پر جے خاص گولن یوگ آؤندیاں ہن تاں اوس نوں ویلے سر سدھارن دی ضرورت اے ۔ ایہ وڈا ذمے واری والا کارج کمیٹی چیئر اتے اوہدی پسند دے گھٹو گھٹّ دو سہیوگیاں ولوں کیتا جانا چاہیدا اے ۔ ایہناں نویاں جڑیاں کتاباں دا ملانکن وی اوہ ہی کرن ۔ فیر گپت کمیٹی اتے چیئر کمیٹی، دوناں دے نتیجیاں دے آدھار تے آخری نتیجا تیار ہونا چاہیدا اے ۔ نتیجیاں ویلے گپت کمیٹی ممبراں اتے چیئر کمیٹی ممبراں دے نام اتے اوہناں دے دتے نمبراں دی لسٹ نوں جنتک کرن نال ایس انعام دی پاردرشتا نوں سخر تے پہنچایا جا سکدا اے ۔ ایس نال اوہ کارج ممکن ہو سکدا اے جو سچ مچ معیاری اتے پختا گلپ نوں اتشاہت کرن والا ہووےگا ۔ جے اجہیا ہو سکے گا تاں ڈھاہاں انعام دی پھکی پے رہی چمک اک وار فیر نویں نکور ہو کے نویں آبھا نال لشک اٹھے گی ۔ ایس نوں پیا ساہتک سیاست دا ناگول ضرور ڈھلا ہو جاوے گا ۔

کلّ کرے سو آج کر – جے میریاں کہیاں/سجھائیاں گلاں وچ دم جاپدا اے تاں فیر چنگے کارج نوں کرن ول ودھنا چاہیدا اے ۔ ہو سکدا اے ایس نال کجھ بندیاں دی ایگو نوں سٹ وجدی ہووے ۔ ایہ ہن ڈھاہاں والیاں ہتھ اے کہ اوہناں کجھ بندیاں دی ایگو نوں تھاں دینی اے یاں چنگیاں گلپ رچناواں نوں ۔ اوہناں صرف کجھ بندیاں دی سمجھ نوں ہی آخری سچ مننا اے یاں سموہک سمجھ وچوں اٹھدی روشنی نوں اپنے انگ سنگ کرنا اے ۔ ایس فیصلے تے ہی ڈھاہاں انعام دی آبھا دا مستقبلٹکیا ہویا اے ۔ ایس مستقبل نوں سانبھنا اوہدے وارثاں دے ہتھ اے ۔

امید اے وارث صحیح وارث ہون دا ثبوت دین گے۔

٭٭٭٭٭