دھرتی دے دُکھ سُکھ پھولن والا۔۔۔۔۔محمد طاہر نعیم 

”ریتاں ورگے چاء“ دے شاعر طاہر نعیم ہوریں نیں جہناں نے بطور شاعر اپنے دو ہور شعری پراگیاں نال اپنی اک وکھری پچھان بنا چُکے نیں۔محمد طاہر نعیم ہوریں اجہے شاعر نیں جہناں نے اپنے زمانے دی اپنے وطن دی تے اپنی ہوند دی گل کیتی اے۔ایہ اودوں ای ممکن اے جدوں انسان سوچن تے احساس کرن دی منزل توں اگانہ نکل جاوے تے اپنے اندر حب الوطنی دے جذبے نوں سدھے تے ساہویں انداز نال بیان کر سکے۔ایس نظماں دے پراگے وچ مُڈھ توں لے کے اخیر تیکر سنجیدگی دا راج اے تے سطحی قسم دی کوئی وی گل محمد طاہر نعیم ہوراں نوں کسے صورت وی وارا نہیں کھاندی اے۔ایسے لئی تاں اوہ جتھے انفرادی اوکڑاں دا ذکر کردے نیں اوتھے اوہ انسان دیاں اجتماعی اوکڑاں تے فکراں دی فکر وی کردے نیں۔ایس شاعر نے اپنے آل دوال توں کدے اکھ نہیں میٹی اے سگوں ہر ویلے اندر اپنے ویلے دی ای گل کیتی اے اوہ گل جو ویلے دا سچ وی اے تے لوکاں دے اندر دا مچ وی اے۔ایہ سچ تاں صدیاں توں ایس سماج اندر کھلریا ہویا اے پر لکھدا اوہو ای اے جو سوچدا اے تے جو سوچدا اے اوہ تبدیلی تے بہتری دی ضرور منگ کرے گا۔اوہدے کول اجہیا دِل ہووے گا جہدے وچ لوکاں دے درد ہوون گے تے اوہ ایہناں لوکاں دے معاشرے نوں اجہیا معاشرا بنانا چاہندا اے جس نال اوس نوں انسانیت دی معراج نظر آندی اے۔ایس سبھ واسطے اپنے معاشرے دیاں سبھ کوجھاں بارے جاننا تاں ات ضروری ہو جاندا اے محمد طاہر نعیم ہوراں نے اک سلجھے ہوئے فرد وانگ جس معاشرے دے اندر اک انقلاب دی منگ کیتی اے اوہ اوتھوں دے کوجھاں توں چنگے طرحاں نال واقف نیں۔اوہ درد مندی دے نال نال اجہیا نگھا نگھا احساس رکھدے نیں جس نال بہتری دی آس کیتی جا سکدی اے۔اوہناں نے اپنے کلام وچ معاشرے نوں چنگا بناون واسطے سدھ پدھرے اصول وی دسے نیں تے اوہ اصول اک ترقی پسند سوچ رکھن والے لگدے نیں جس نال معاشرا ترقی دی راہ اُتے ٹردا نظر آ سکدا اے۔ ڈاکٹر عباد نبیل شاد ؔ ہوراں دے بقول طبقاتی شعور آپ کول موجود اے جس نوں اوہ وکھ وکھ رنگاں تے ڈھنگاں نال بیان کردے نیں۔ڈ اکٹر یونس احقر ہوریں آپ دی شاعری بارے ایوں وچار سانجھے کردے نیں:

”عصری حسّیت اوہناں دی شاعری دا وڈا گُن اے۔اوہ اک درد مند دِل رکھن والے فنکاروانگوں آل دوال اُتے نظراں گڈی کھلوتے نیں تے اپنی قلم نال معاشرتی کوجھاں نوں سہپناں وچ ڈھالن دے مسلسل جتن تے آہر کر رہے نیں۔“ طاہر نعیم،ریتاں ورگے چاء۔لاہور،سانجھ پبلیکشنز،46\2 مزنگ روڈ،2016،فلیپ

حیاتی دی کڑتن دا سواد اوس نوں ای پتا ہوندا اے جس نے ایس سواد نوں چکھیا ہووے گا نہیں تاں اوس نوں ایس گل دا احساس تیکر نہیں ہو سکدا اے۔محمدطاہر نعیم ایس معاشرے دا وسنیک اے جتھے سیاسی ظلم وی اے معاشرا ونڈیا ہویا اے،ہر پاسے بے انصافی دا وکھالا اے حق دار کولوں حق اونا دُور اے جنا مشرک کولوں جنت۔محمدطاہر نعیم ایس سبھ نوں اپنے اُتے ہنڈاندیاں ہویاں اپنے آپ نوں ہور مضبوط بنا چُکیا اے۔ایہ مضبوطی اینی کوُ ودھ چُکی اے کہ آپ دے کلام وچ بھاری ہوندی وکھائی دیندی اے۔ جدوں رب دا بندا اپنی شان بھُل جاندا اے تاں محمدطاہر نعیم ہوریں اپنی نظم ”توں حالے انجان“ وچ ایوں آکھدے نیں: ؔرب دے بندیا بھُلیا پھرنا ایں اپنی کر پہچان تُوں افضل مخلوق دے وچوں تیری اُچی شان

پروفیسر ڈاکٹر نوید شہزاد ہوریں آپ دے کلام وچ سہپن نوں ویکھ کے طاہر نعیم ہوراں نوں ” پُھلاں دا ونجارا‘‘ لکھدے نیں:

”اوہناں دی پوترتا وچ پُرچی فکر چار چفیریوں سُولاں چُگدی تے پھل بیجدی نظر آندی اے۔جے آکھیا جاوے طاہر نعیم خشبوواں دا ونجارا اے تاں غلط نہیں ہووے گا۔“(فلیپ)

محمدطاہر نعیم ہوراں کول فکراں تے گوڑھیاں سوچاں موجود نیں ایہ فکراں تے ایہ سوچاں دا رنگ نویکلا اے۔ایس دے نال نال اوہناں نے حیاتی دیاں کوڑے سچاں نوں وی بیان کیتا اے۔ایہ کوڑے سچ اوہ ای نیں جو اک سوچن تے فکر کرن والے انسان نوں نظر آندے نیں کہ انسان دُکھی کیوں اے تے محمدطاہر نعیم ہوراں نوں اوس ویلے ڈاڈھا دُکھ ہوندا اے جدوں اوہناں نوں نظر آندا اے کہ ایہ دُکھ انسان دی نسل توں ای ودھدا لگا آندا اے، اک انسان ای دوجے انسان نوں دُکھی کر رہیا اے۔ایسے لئی تاں اوہ ماڑے تے تگڑے دیاں وکھو وکھ شکلاں اپنے کلام وچ وار وار وکھاندے نیں۔پروفیسر ڈاکٹر عباد نبیل شادؔ ہوریں آپ دی شاعری بارے ایوں لکھدے نیں:

”طاہر نعیم اک انکھّی جی اے۔پھٹو پھٹ دھرتی ماں دے دُکھ اوہنوں اندروں ہمیش دُکھی کیتی رکھدے نیں ایہو وجھا اے جے اوہدی شاعری اندر طبقاتی شعور وی موجود اے تے سیاسی دھرو دی جانکاری وی۔“ طاہر نعیم،ریتاں ورگے چاء۔لاہور،سانجھ پبلیکشنز،46\2 مزنگ روڈ،2016ء،ص۔11

اوہناں نوں لگدا اے ’میری جندڑی دُکھاں گھیری‘ کیوں جے اج دے انسان نوں بے اتبار آکھدیاں ہویاں اوہ ظلم نال شریکا لائی کھلوتے نیں۔اوہ وار وار ایہ سوال اپنی نظم”پچھتاوا“ وچ کردے نیں کہ آخر ایہ لوک ’بے اتبارے‘ کیوں نیں۔ پروفیسر ڈاکٹر نبیلہ رحمٰن ہوراں نے ایوں آپ دیاں نظماں بارے وچار سانجھے کیتے نیں:

”طاہر نعیم سِدھیاں ساہویاں سُچیاں سوچاں دا شاعر اے۔حیاتی دے گنجھلک راہواں وچوں اوہ اپنے راہ بھالدا ٹردا جاندا اے۔اوہدی سدھر اے کہ زمانے وچ کوئی دُکھی نہ ہووے۔کسے نوں کوئی اوکڑ نہ آوے۔اوہ دردمند دِل تے نگھے احساس دا مالک اے۔ایس لئی اوس نوں اپنے آل دوال دے وسنیکاں دے درد ٹُنبدے نیں۔“(فلیپ)

انسان دے اندروں موہ پیار دیاں جڑھاں کس نے وڈھیاں نیں شاعر ایہ سوال سبھ سوچن والیاں کولوں کردا نظر آندا اے۔اوہناں دی اک نظم ”کوکاں“ اے جہدے اوہ ہور وی بولڈ ہو کے ویلے دی گل کردے ہوئے نظر آندے نیں۔اوہناں نوں منصف بَولے لگدے نیں جو انصاف نہیں کر رہے نیں۔اپنی بولی نال پیار دا ظہار محمدطاہر نعیم ہوراں نے ”پنجابی“ نظم لکھ کے کیتا اے:

ماں دی بولی جہڑے کڑمے بھُل جاندے نیں

اوہیو دَر دَر دھکے کھاندے نیں

جہڑا آڈھا نال پنجابی لاوے گا

اوہ واسی پنجاب دا کیہ اکھواوے گا

(ص۔67)

پروفیسر ڈاکٹر نبیلہ رحمٰن ہوراں نے آپ دے کلام اندر دُکھاں دی ترجمانی ویکھی تاں ایوں لکھیا اے:

”اپنے وسیب،اپنی بولی،اپنے دیس نال اوس نوں بے حد موہ ہے۔ایسے لئی اوہ ایہناں دی چنگیائی دے سوہلے تے جَس گاندا اے پر جے کدھرے اوہ اوکڑ ویکھدا اے تے روندا،کلپدا،وین کردا نظر آندا اے۔ہنجووں دا وین اوہدے مَن اندر کلّراں جہیاں لیکاں واہندا جاندا اے۔“ (فلیپ)

اک چنگا سوجھوان تے تخلیق کار اوہ ای ہو سکدا اے جو ایس دھرتی نال جُڑے رہ کے ایس دے سُکھ دے نال نال دُکھاں نوں وی بیان کرے۔محمد طاہر نعیم ہوراں دے کلام وچ اوہناں دی اواز اینی طاقت والی اے کہ اوہ پڑھن والیاں نوں جتھے اوہناں دے اک چنگے فنکار ہوون دی دس پاندی اے اوتھے اوہ اوہناں دے فکری نظام دی سلاہنا وی کردے نیں،نویں سوچ تے نویں فکر دا اک رنگ ویکھنے آں۔ اپنی نظم ”انکھاں دی مجبوری“ وچ لکھدے نیں:

؎ اوہنوں تے بس چاہیدی سی جگ دے وچ مشہوری

ساڈی اوس نہ جھلّے ویکھی انکھاں دی مجبوری

محمد طاہر نعیم ہوراں نے جتھے سماج دیاں کئی کوجھاں نوں بیان کیتا اے اوتھے اوہناں نے محبت تے چاہ دے مُک جاون دے کئی کارن وی دسے نیں۔اج دا انسان مشین ورگی حیاتی بتا رہیا اے اوہ انگاں ساکاں نال اپنا رشتا مُکا بیٹھا اے جس نال اک خاندانی نظام خطرے وچ جاندا ویکھدیاں ہویاں اج دا اوہ شاعر جو ویلے دی رفتار نال ل رہیا اے اوہ اج دے انسان دی ایس حالت توں وی واقف اے۔انگاں ساکاں دے بارے اوہناں دے وچارنظم ”ماپے“ وچ ویکھو:

”ماواں ہر دَم دین دعاواں پیو شفقت ورتاندا اے

پُتراں دے بانہ بیلی ہوندے ماپے لاج نبھاندے نیں

خدمت ماں پیو دی جو کردے اوہ ای سُکھی وسدے نیں

جو ماں پیو نوں جھڑکن طاہرؔ رو رو کے پچھتاندے نیں“

(ص۔115)

۔۔۔۔۔۔۔۔۔