kraamaat@gmail.com
+ +92 333-430-6384
پرگٹ سنگھ ستوج
December 20, 2021
میرا ایہ ناول اوہناں پاٹھکاں(پڑھنہاراں) لئی اے جہناں نے اجے ساہت نال یاری لاؤنی اے۔ ایہ سکولاں، کالجاں وچ پڑھدی اس پیڑھی لئی اے جہڑی ساہت وچ اپنی گل سننا چاہندی اے ۔ ایہ ناول ساہت توں انجان، انبھج پاٹھکاں دی اُنگل پھڑ کے اگے ساہت دے خوبصورت راہ تورن دی اک کوشش اے۔ ایہ ناول اوہناں دے الاہمے نوں سرمتھے مندیاں لکھیا اے جس وچ اوہ ‘ساڈی گل ساہت وچ نہیں ہوندی’ ورگا الاہما دندے ہن ۔ ایہ ناول میرے اتے میرے دوستاں دے فزیکل کالج دے تازے انوبھوَ (احساس) وچوں نکلیا اے۔
میں اپنے مقصد وچ کِنا کو سپھل(کامیاب) ہویا ہاں ایہ تاں وقت دسے گاپر ہر کم دی شروعات اک آس نال ہوندی اے ۔ ایسے آس نال ....
پرگٹ سنگھ ستوج
1
دھرم شالا دے ویڑھے وچلے وڈے پپل دے پتیاں نال کھہندا سورج ڈُبدا جا رہیا سی۔ اس دیاں کرناں ہن لال بھاں مارن لگیاں سن۔ اسمان وچ گھر واپسی کردے پنچھیاں دی چہل پہل ودھ گئی سی۔ بابے موہن داس دے گورو گھر ولوں رہراس دے پاٹھ دی آ رہی مٹھی مٹھی آواز کناں وچ رس گھول رہی سی۔ کوٹھے اُپر کھڑے ترن نے ساہمنے چُبارے ول ویکھیا۔ نمر بناں اسنوں چُبارا بےرونقا جہیا لگا۔
‘اجے تک چڑھی کیوں نیں؟’ لال سورج ول ویکھدیاں اس نے اپنے ہی من نوں سوال پایا۔
‘اجے تاں سورج وی چج نال نہیں ڈبیا۔ میرا تاں اوئیں من کالھاپیا ہوئٔے۔’ اس نے خد ہی اپنےاپنے نوں جواب وی دے لیا۔
اوہ نسچنت (بے فکر) ہو کے منجے ’تے بیٹھ گیا۔ ساہمنے چُبارے دے بنیرے ’تے دو مورنیاں مڑک نال تردیاں کلول کر رہیاں سن۔ اس دی نظر کجھ دیر لئی مورنیاں اتے کیندرت(مرکوز) ہو گئی۔ اچانک اسدی جیب وچ موبائیل کنبیا۔ اس نے کڈھ کے ویکھیا۔ پنڈوں آصف دا فون سی۔
“ہاں بائی؟” اوہ منجے توں کھڑا ہو گیا اتے نمر کے چُبارے ول پھر نظراں گڈّ لئیاں۔
“پنڈ کدوں آؤنے؟”
“کل نوں آماں گے۔”
“پھیر کل نوں پکا آ جیؤں۔ ناٹک کرواؤن بارے فنڈ-پھنڈ کٹن دی صلاح کریئے۔” آصف نے اک طرحاں نال حکم سنا دتا۔
“اسیں کل نوں پکا آجا ں گے۔ توں ساریاں نوں کل شام دی میٹنگ دا سنیہا لا دیں۔”
“ناٹک کار کہڑا بلاؤنے؟” آصف نے پچھیا۔
“اوہ وی آ کے صلاح کرلاں گے ساریاں نال۔”
“چنگا پھیر۔”
“چنگا اوکے۔” ترن نے موبائیل کٹّ کے جیب وچ پا لیا تے منجے اتے لمبا پے گیا۔ اسمان ول نظر گئی تاں ویکھیا، گوانڈھی منڈے دے چینے کبوتر تاریاں لا رہے سن۔ اوہ، اوہناں نوں اتارن لئی آوازاں مار رہیا سی۔ ترن دی نظر وی کبوتراں دے نال نال کھلھے اسمان وچ تاریاں لاؤن لگی۔
ترن نے کدے سوچیا وی نہیں سی کہ اوہ اینی دور، اس پنڈ وچ آویگا۔ جدوں اوہناں نے بی. پی. ایڈ. کرن دی صلاح بنائی سی، پھر ہی لبھدےلبھاؤندے ایہ پنڈ ساہمنے آیا سی۔ باقی سارے کالجاں نالوں اوہناں نوں ایہ سبھ توں بہتر لگیا سی تے اوہناں دوواں نے ایتھے ہی داخلالے لیا سی۔ اس کرائے دے مکان وچ پہلاں-پہلاں ترن تے سکیمی ہی آئے سن۔ ایہناں نے گلی نال لگدا کمرا پسند کر کے اپنا سامان اس وچ ٹکا لیا سی۔ شروع-شروع وچ اوہناں دا اس اوپرے اتے سنے گھر وچ جی نہیں لگیا سی۔ کجھ دناں بعد اپرلا چُبارا ایہناں دے کلاسمیٹ ہرندر گریوال اتے ہیٹھ خالی پیا دوسرا کمرا لالی نے لے لیا سی۔ گھر وچ رونق ودھ گئی سی۔ ہاسا گونجن لگیا سی۔ دوستیاں گوڑھیاں ہوئیاں سن۔ کرائے ’تے لیا بیگاناگھر اپنااپنا لگن لگ پیا سی۔
اج شام دی ایکٹیوٹی نہ لگن کرکے سارے منڈےکڑیاں دھون والے کپڑیاں دے بیگ لے کے گھراں نوں چلے گئے سن۔ ترن نے سکیمی نوں اک رات لئی رکھ لیا سی۔ سکیمی نے وی جان دی بہتی ضد نہیں کیتی، کیونکہ دوویں اکو پنڈ دے سن تے اکٹھے ہی اکو موٹرسائیکل ’تے آؤندے-جاندے سن۔ ہن سکیمی موٹرسائیکل لے کے لوہگڑھ چونک والی ڈائری ’تے دُدھ لین لئی چلا گیا سی تے ترن نے اپنی ڈیوٹی سانبھ لئی سی۔
بیہی وچ موٹرسائیکل دی اَواز سن کے اوہ اس طرحاں تربھک کے اٹھیا جویں اس نوں ایتھے پیاں کئی گھنٹے بیت گئے ہون تے اس نے اپنا سنہری موقع کدوں دا کھنجھا دتا ہووے۔ اوہ پھرتی نال اٹھیا تے نمر کے چُبارے ول للچائیاں اکھاں نال ویکھیا۔ خالی چُبارا اجے وی ‘ڈوڈو’ کر رہیا سی۔ تھوڑی دیر بعد پوڑیاں ’چ تھپّ-تھپّ کردا سکیمی، دُدھ والی کینی اتے دو گلاس لے کے اپر آ چڑھیا۔
“ہوئے درشن کبوتری دے؟” سکیمی نے دُدھ والی کینی اتے گلاس منجے کول رکھدیاں پچھیا۔
“نہ یار! ہلے تاں چڑھی نی۔” اداسی ’چ ڈبے ترن نے جواب دتا۔
“کوئی نہ صبر رکھ۔ صبر دا پھل مٹھا ہونداے۔” سکیمی نے بزرگاں والی نصیحت دتی۔
“ہاں....ا، صبر ای اے۔” ترن نے ڈھلے جہے بلھ کردیاں کہیا ۔
“لے چکّ پھیر۔ کل نوں تیتھوں گھینٹ جہی پارٹی لینی اے۔” سکیمی نے دوویں گلاساں وچ دُدھ پا لیا۔
“کم تاں بن جان دے سالیا، پارٹی تاں جہڑی مرضی لے لیں۔”
“جد بابیاں نے بچن کرتے، کم تیرا پکا بنوگا کاکا۔” سکیمی نے پورے وشواس وچ ہکّ تھاپڑی۔
اوہ دُدھ پی کے پھر گلاں کرن لگّ پئے۔ ہن منہ انھیرا ہون لگیا سی۔ کھیتاں ’چ ہراچارالین گئے لوک گھراں نوں پرت آئے سن۔ سورج وی پچھم دی گود وچ کدوں دا جا سُتا سی۔ اسمان وچ کوئی اجہیا ٹاواں-ٹاواں پنچھی نظر پیندا سی جہڑا کویلے چلیا ہن اپنے آلھنیاں ول پرت رہیا سی۔ اچانک ترن نوں چُبارے دے ساہمنے کھڑی نمر نظر پے گئی۔ اس نے پہلاں آلےدوآلے سنے کوٹھیاں ول ویکھیا تے پھر نمر ول ہتھ ہلا دتا۔ نمر نے تیر وانگ بانہ اسمان ول کردیاں ہری جھنڈی دے دتی۔ ایہ ویکھدیاں ترن دے اداسے چہرے ’تے انجھ رونق پرت آئی جویں ریتلے ٹبیاں ’تے اچانک پھل کھڑ گئے ہون۔ کجھ دیر اوہ اپر کھڑے رہے تے پھر ہیٹھاں اتر آئے۔
“یر اوہدی ماسی گھریں ایں۔ پھیر اوہناں دے گھر وچدی لنگھ کے چُبارے ’تے جانا مینوں تاں رسکی جا لگدی۔” ترن دے اندرلا ڈر بولیا۔
“رسکی تاں ہیگا۔ جے ہن اکھلی ’چ سر دے ای لیا پھیر موہلیاں توں کاہدا ڈر پترا۔”
“اپنے پتں گے سر دے کہن جوں جوش نال ہوش وی زروری اے۔”
“تینوں اک سکیم دساں؟” سکیمی اس طرحاں بولیا جویں اس نوں کوئی خزانا لبھ گیا ہووے تے اوہ سارے دا سارا ترن نوں لے لین دی آپھر کر رہیا ہووے۔
“کیہ؟” ترن دیاں امیداں وی جاگ پئیاں۔
“اوہناں دے گھر اندر دی جان دا تاں رسک اے۔ توں ایں کریں، جہڑیاں اوہناں دے گھر دے ساہمنے گلی ’تے سیمنٹڈ چادراں پائیاں ہوئیاں نے توں اوہناں اپر دی جائیں۔ جہڑا ساہمنے سنا گھر پئی، اوہدی کندھ اتوں دی چادراں ’تے چڑھ جیں۔ پھیر چادراں اتوں دی ایتھوں سدھا چُبارے۔” سکیمی نے چٹکی ماری۔
“ہاں.... اوئے! ایہ سکیم ٹھیک اے تیری۔” ترن وی خش ہو گیا۔ اوہ دوویں روٹی کھان لئی کالج ول تر پئے۔
واپس آؤندیاں اوہناں نوں ساڈھے اٹھ دا سماں ہو گیا۔ کمرے ’چ آ کے سکیمی فیسبکّ کھولھ کے بیٹھ گیا۔ ترن، لائبریری وچوں کڈھوایا موہن کاہلوں دا ناول ‘مچھلی اک دریا دی’ پڑھن لگّ پیا۔ ترن دا دھیان پہلاں وانگ ناول اپر کیندرت نہیں ہو رہیا سی۔ واروار اسدا دھیان اکھڑ کے نمر اپر جا ٹکدا۔ اسدی نظر کتاب اپر دوڑ رہی سی پر دماغ کجھ ہور پڑھ رہیا سی۔ اخیر اس نے ناول بند کر دتا تے اکھاں میٹ کے لمبا پے گیا۔ اوہ ہن اپنی ہی کلپنا راہیں بھوکھ وچ جی رہیا سی۔ نمر دے چُبارے جانا، اسنوں ملنا، ترن نوں وکھ وکھ رنگاں وچ دکھائی دے رہیا سی۔ کدے اسنوں پئےپئے نوں اچانک سماں یاد آؤندا۔ اسنوں جاپدا جویں کئی گھنٹے بیت گئے ہون۔ اوہ کالھی نال موبائیل اپر سماں ویکھدا تاں کجھ ہی منٹ بیتے ہوندے۔
زخمی سپّ وانگ سرکدا سماں ساڈھے دس ’تے پہنچ گیا۔ ترن نے پانی دا گلاس پیتا تے جان لئی تیار ہو گیا۔ اس نے ستے پئے سکیمی نوں گھوتھل کے اٹھایا، “سکیمی! چنگا میں جاناں بار بند کر لیں۔ کنڈا اندروں کھلھا رکھیں کِتے سوں نہ جائیں کنڈا لا کے۔”
“اوں.... اوں.... چنگا..... آل دا بیسٹ۔” سکیمی نیند دا دبیا اوکھا جہیا ہندا بولیا تے مڑ اکھاں میٹ لئیاں۔
ترن بار کھولھ کے باہر آ گیا۔ اس نے بار ’چ کھڑ کے آلادوالا تاڑیا۔ گلی ’چ سناٹا پسریا سی۔ دھرم شالا والی گلی ولوں آؤندی کتیاں دے بھونکن دی آواز ٹکی رات نوں سنھ لا رہی سی۔ ترن کے گھر دے کھبے پاسے دو قدم دی دوری ’تے نمر کے گھر نوں جان والی گلی جڑدی سی۔ اس گلی ’چ پرویش کردیاں ای گلی دے دوویں پاسے سنے گھر سن جہناں دے مالک ودیساں وچ گئے کدے سال-چھماہی ہی پرتدے سن باقی سارا سال جنگالے جندرے ہی اوہناں گھراں دے پہریدار رہندے سن۔ اسے گلی وچ تیسرا گھر نمر دا سی۔ نمر کے گھر دے اگے بیہی اپروں دی سیمنٹڈ چادراں پائیاں ہوئیاں سن جہڑیاں دوسرے پاسے سنے گھر دی کندھ اپر ٹکیاں ہوئیاں سن۔ ترن ہولی-ہولی قدم پٹدا اگے تر پیا۔ اسنوں اپنے گھر توں نمر کے گھر تک کجھ قدماں دی دوری وی ست سمندر پار کرن وانگ لگدی سی۔ اچانک پنڈ دی باہرلی فرنی توں گھماراں دے گھراں ولوں گدھے دے ہنکن دی آواز آئی تاں اوہ اک پل لئی ڈر کے رک گیا۔ اس نے آلےدوالے نظر ماری۔ سنیاں گلیاں بھاں بھاں کر رہیاں سن۔
ترن نے سنے گھر دی کندھ نوں ہتھ پایا تے چوراں وانگ ہشیاری ورتدیاں پھرتی نال کندھ اپر چڑھ گیا۔ کندھ دے نال لگے درکھتاں وچوں کوئی پنچھی ‘پھر ر.... ’ کردا اڈیا تاں اس دا دل پھڑک پھڑک وجن لگیا۔ اس نے کجھ دیر رک کے آلادوالا تاڑیا تے پھر اگے ودھن لگیا۔ سیمنٹڈ چادراں کول جا کے اوہ پھر رک گیا۔ گلی دے دوویں پاسے پڑتال کیتی، چُبارے ول ویکھیا تے پھر ہولی جہے پیر ٹکاؤندا چادراں اپر چڑھ گیا۔ اوہ اجے دو قدم ہی اگے ودھیا سی کہ کڑاک کردی سیمنٹڈ چادر ٹٹّ گئی تے اوہ پلاں وچ ہی بیری توں کرے بیر وانگ ہیٹھاں پکی بیہی وچ آ ڈگیا۔ اپروں بعد ’چ ڈگیا چادر دا اک ٹکڑا اسدی گردن ’تے آ وجیا۔ کھڑکا سن کے زور-زور دی کتے بھونکن لگّ پئے۔ اک وار تاں اوہ بھمتر ای گیا سی کہ ایہ کیہ ہو گیا؟ دوجے پل اسدی سرت پرتی تاں اوہ ہنیری وانگ دوڑ کے گھر آ وڑیا۔
“سکیمی....، اوئے سکیمی سالیا۔” اسنے کمرے ’چ آ کے سکیمی نوں گھوتھلیا۔
“ہاں.... کیہ ہویا....؟ توں آ وی گیا....؟” سکیمی ستانیندا اٹھ کے بیٹھ گیا۔
“ہویا تیری ماں دا مکلاوا۔ سالیا سکیمیاں تیری بھین.... گئی اوئے! بھین....۔” ترن سکیمی نوں گالھاں کڈھن لگ پیا۔
“توں گل تاں دس کیہ ہو گی؟”
“تیری دسی سکیم دا بھٹھا بہ گیا۔ اوہناں دیاں چادراں ٹٹّ گئیاں۔”
“ہیں....! ہن اوئے!” سکیمی دیاں حیرانی اتے ڈر نال اکھاں ٹڈیاں گئیاں۔
“میرے تاں آہ ارے پتا نی کیہ لگیا؟” ترن نے اپنی گردن ’تے ہتھ لایا تاں اسدا ہتھ لہو نال لبڑ گیا۔ سکیمی لایٹ جگاؤن لگیا تاں ترن نے منع کر دتا، “رہن دے، گلی آلے سارے اُٹھ جاں گے۔ لے کوئی کپڑا دے گِلا کرکے، میں گردن ’تے بنھ لاں۔”
سکیمی نے اپنی لوئر ’چوں رُمال کڈھی اتے بھیوں کے ترن نوں پھڑا دتی۔ اوہ رُمال بنھ ہی رہیا سی کہ کجھ بندیاں دیاں آوازاں اتے اوہناں دی پیڑچال ادھر نوں آؤندی سنائی دتی۔ اوہ دوویں چپّ ہو گئے اتے ساہ کھچ کے اپنی-اپنی تھاں پے گئے۔ آوازاں بیہی دے موڑ ’تے آ کے رک گئیاں۔ کجھ دیر ایتھے ہی گھسرمسر ہوندی رہی اتے پھر اوہ واپس پرت گئے۔
ادھی کو رات توں بعد ترن دے گوڈے توں لے کے چُلھے تک درد ُدھ گیا۔ اس نے سکیمی نوں پھر اٹھا لیا، “بائی کوئی درد دی گولی دیکھیں جے پئی ہوئی۔”
سکیمی نے کمرے دی لایٹ نہیں جگائی سگوں موبائیل دی لائیٹ لا کے الماری وچوں گولی لبھن لگّ پیا، “درد دی گولی اک پئی اے، اک کروسین دی پئی اے۔”
“توں مینوں دوہیں ای دے دے۔”
سکیمی نے گولیاں اتے پانی دا گلاس ترن نوں پھڑا دتا۔ ترن نے دوویں گولیاں اکٹھیاں ہی لے لئیاں۔
“جے سویرے مینوں جاگ نہ آئی تاں اٹھا دیئیں مینوں۔ آپاں چھیتی جاماں گے پنڈ۔ جے کسے نوں میرے سٹّ لگی دا پتا لاگیا تاں سدھی شکّ اپنے اتے ہوؤگی۔” ترن نے سکیمی نوں چوکنا کیتا۔
“اے تاں کوئی گل نی۔ جے کہنے تاں ہن وگ چلدیاں۔”
“سالیا جے ہن ترے تاں جمیں مارے جاماں گے۔”
سویرے پنج کو وجے ترن نوں جاگ آ گئی۔ اس دا درد چاہے گھٹ سی پر لت آکڑی پئی سی۔ اسنے سکیمی نوں وی اٹھا لیا۔ دوویں بناں نہائے ہی ہتھ منہ دھو کے تیار ہو گئے۔ سکیمی نے ترن دی گردن والی رُمال کھولھ کے ویکھیا۔ لہو بند سی پر کسے تکھی چیز دا گردن اپر، اپر توں ہیٹھاں تک کٹ پے گیا سی۔ لہو نال لبڑی ہوئی ٹی شرٹ اوہناں نے لفافے وچ پا کے بیگ وچ پا لئی۔
“توں ایں کر، اندروں ای مینوں موٹرسائیکل ’تے چڑھا لے، جے باہر کسے نوں لنگ ماردا دکھ گیا تاں وادھو شک ہوجو۔” ترن نے کہیا ۔
“جے تینوں اندروں ای چڑھا لیا تاں باہرلے گیٹ نوں زنداتیرا باپ لاؤگا؟ میں موٹرسائیکل باہر کڈھداں۔ جدوں کوئی گلی ’چ نہ ہویا تاں میں تینوں دسو۔ توں اوسے ٹیم موٹرسائیکل کولے آ کے کھڑ جیں، میں بار نوں زندہ لادوں۔”
سکیمی نے موٹرسائیکل بیہی وچ کڈھ کے کھڑا دتا۔ گلی سنی دیکھ کے ترن لنگ ماردا موٹرسائیکل کول جا کھڑھیا۔ سکیمی نے بیگ لیا کے موٹرسائیکل اپر رکھ دتے۔ بار نوں جندرا لایا۔ موٹرسائیکل نوں ککّ ماری۔ اوہ دوویں سویر دے ہنیرے ’چ کل دی رات دا راز اپنے نال لے کے پنڈوں باہر نکل گئے۔ موٹرسائیکل پنڈ نوں پچھے چھڈدا، سڑک ’تے دوڑیا جا رہیا سی۔ جیوں-جیوں اوہ پنڈوں دور ہندے جا رہے سن، بابے موہن داس دے گردوارے دے سپیکر ’چوں سنائی دیندی گربانی دی آواز مدھم پیندی جا رہی سی۔
................
نمر کتاباں اپر اکھاں ٹکائی ترن دی اڈیک وچ بیٹھی سی۔ اسنے اپنی ماسی نوں بہانا لایا سی کہ اوہ گیارھاں-بارھاں وجے تک چُبارے ’چ بیٹھ کے پڑھیگی۔ اس دی ماسی نے ہامی بھر دتی۔ کول لائیٹ جگدی ہون کرکے اسنوں وی نیند نہیں آؤندی سی۔ اسدی ماسی تاں ساڈھے کو نوں وجے ہی سوں گئی سی پر نمر عشقَ دے پیپراں دی تیاری وچ پوری طرحاں کھبھی جاگ رہی سی۔
نمر دا اپنا پنڈ وی ایتھوں نیڑے ہی سی۔ اوہ گیارویں کلاس وچ کسے پرائیویٹ سکول وچ پڑھدی سی۔ اسدے سکول دی وین دوواں پنڈاں وچوں ہی بچے لے کے جاندی سی۔ اس کرکے اسنوں سکول جان دی کوئی سمسیا نہیں سی۔ پہلاں اوہ اپنی ماسی کول اک دو دناں لئی ہی آؤندی ہوندی سی۔ اسدا ماسڑ توڑی کرن والیاں مشیناں دی فیکٹری وچ لگیا ہویا سی۔ جد کدی اوہ مشیناں لے کے باہرلے صوبیاں وچ چھڈن جاندا تاں ماسی فون کر کے نمر نوں ایتھے بلا لیندی۔ پر ہن اوہ پورے مہینے لئی آئی سی۔ اسدی ماسی نے رسولی دا اپریشن کروایا سی۔ شام سویرے کم دھندے لئی نمر نوں بلا لیا سی۔
نمر نوں آیاں ویہہ پنجھی دن ہو گئے سن۔ اودوں اس نوں آیاں اجے دس کُو دن ہی ہوئے سن جدوں کوٹھے ’تے کھڑی نمر اتے ترن دے آپس وچ ہتھ ہلن لگے سن۔ ہوا ذریعے کِسا ں بھیجیاں جان لگیاں سن۔ پھر کجھ دناں بعد نگر کیرتن والے دن ترن نے نمر نوں اپنا موبائیل نمبر وی پھڑا دتا سی تے کجھ دناں بعد اک سم کارڈ وی لے کے بھیج دتا۔ نمر نوں جدوں وی موقع ملدا اوہ اپنی ماسی والے فون وچ سِم کارڈ پا کے ترن نال گل کر لیندی۔
کل وی نمر نے ماسی دے کسے دے گھر جان ’تے موقع ویکھدیاں اسدے فون توں ترن نوں ایہ شبھ خبر سنا دتی سی کہ ماسڑ تِن دناں لئی باہر جا رہیا اے ، توں اج رات نوں چُبارے ’چ آ جاویں۔ ماسڑ دے جان دا پھائنل میں شام نوں بانہ اسمان ول کر کے دسّ دیواں گی۔ جے بانہ اسمان ول ہوئی تاں سمجھ لویں کوئی خطرا نہیں۔
پر خطرہ تاں وڈا پیدا ہو گیا سی۔ چُبارے وچ بیٹھی نمر نوں چادر ٹٹن دا اتے کسے دے بیہی وچ ڈگن دا کھڑکا سنیا تاں اوہ ڈر نال کنب گئی۔ اوہ اینی ڈر گئی سی کہ اس نے باہر آ کے وی نہ ویکھیا۔ اس نے کتاب نوں اپنے اگے رکھیا تے سون دا ناٹک کرن لگی۔
باہر کھڑکا سن کے نمر دی ماسی نوں جاگ آ گئی۔ اس نے بیہی والا بار کھولھ کے ویکھیا، چادر ٹُٹی پئی سی۔ اس نے ادھرادھرر نظر ماری پر چادر توڑن والا اس نوں کوئی نظر نہ آیا۔ اک گوانڈھی بندا اتے اک لاگلے گھر دا منڈا وی باہر آ گئے۔ گوانڈھن تیویناں اچانک واپر گئے اس بھانے ’تے اپنے باراں ’چ کھڑیاں حیرانی نال ویکھ رہیاں سن۔
“ماسی کیہ ہو گیا؟” گوانڈھی منڈے نے پہلاں ٹُٹی چادر ول اتے پھر نمر دی ماسی ول حیرانی نال ویکھدیاں پچھیا۔
“پتا نی بھائی۔ مینوں تاں آپ کھڑکا سن کے جاگ آئی اے۔”
“کُتےبلے دے وزن نال تاں ایہ ٹٹ نی سکدی۔” گوانڈھی بندے نے شکی نظراں نال ہنیرے وچ ایدھراودھر ویکھیا۔
پھر سارے گھسرمسر کردے آپواپنے اندازے لگاؤن لگ پئے۔ اک گوانڈھی ہور آ کے شامل ہو گیا۔ پھر اوہ سارے ترن کے گھر ول بیہی دے موڑ تک آئے۔ انھیرے وچ اکھاں جتھوں تک ویکھ سکدیاں سن، سبھ پاسیے سن-سراں سی۔ اک منڈے نے سنے گھر دی کندھ اپر چڑھ کے درکھتاں وچ بیٹری ماری۔ گھر دے کھل کھونجیاں وچ چانن مار کے ویکھیا پر کجھ وی ہتھ پلے نہ پیا۔ اوہ سارے اکٹھے ہوئے کجھ دیر ہور گلاں کردے رہے تے پھر آپواپنے گھر وڑ کے کنڈے اڑا لئے۔
نمر دی ماسی آؤندیاں ہی چُبارے چڑھ گئی۔ اس نے ویکھیا، نمر کھلھی کتاب کول سر رکھیں، مُودھی، ستی پئی سی۔
“نمر.... نمر....۔” اس نے نمر نوں ہلونیا۔
“اوں..... ہاں..... کیہ ہویا.....؟” اوہ ستے ہون دا ڈراماکردی، اکھاں ملدی اٹھ بیٹھی۔
“تینوں کھڑکا نی سنیا؟” نمر نے چاہے چھپاؤن دی کنی وی کوشش کیتی سی پر اسدا سہمیا چہرہ سبھ دسّ رہیا سی۔
“کاہدا کھڑکا؟” نمر نے انجان بندیاں کہیا ۔
“اپنی چادر ٹٹّ گی۔ اینا تاں کھڑکا ہویا سی۔”
“ہیں! کویں؟ میں تاں پڑھدی-پڑھدی سوں گی سی۔” نمر نے صفائی دینی چاہی۔
“پتا نی کویں ٹٹ گی۔ چل آجا ہن، سوں جا ہیٹھاں آ کے۔” نمر دی ماسی اسدے چہرے دے ہاوبھاوَ پڑھ رہی سی۔
نمر چُبارے دی لائیٹ بند کر کے ماسی نال ہیٹھ اتر آئی۔ منجے ’چ پئی نمر دا دل ڈر نال اجے وی دھڑک رہیا سی۔ اوہ کھلیاں اکھاں نال انھیرے وچ جھاکدی کنا کجھ قیاسدی رہی۔ پھر اس نے تسلی بھریا ساہ لیا، ‘شکر ہے، اوہ ایتھے بیہی ’چ لتاں تڑوائیں ڈگیا پیا جاں مریا پیا نہ مل گیا۔’ اس تسلی نے اوس دا بہت حد تک ڈر گھٹا دتا تے اوہ پاسا پرت کے سوں گئی۔