کافی،چاکلیٹ تے پرفیوم ……٭رویل کالم٭

کافی،چاکلیٹ تے پرفیوم ……٭رویل کالم٭

”کافی،چاکلیٹ تے پرفیوم “ پنجابی زبان دا نویکلا سفرناما اے جو فرانس دیس دے حوالے نال اے ایس دے سفرناما نگار ڈاکٹر عامر ظہیر بھٹی نیں جہناں نے اوتھوں فرانسیسی وچ پی ایچ ڈی کیتی تے کھوج دے کم لئی وی اوتھے پھیریاں رہیاں نیں۔ایس وچ ڈاکٹر عامر ظہیر بھٹی نے فرانس دیاں تِن پندھاں نوں موضوع بناون دے نال نال اپنیاں کھوج پھیریاں دے حوالے نوں وی ایس سفرنامے وچ بیانیا اے پہلا سفر بزانسوں دے بارے اے۔ڈاکٹر عامر ظہیر بھٹی دا ناں پنجابی لکھاری وجوں جانیا پچھانیا اے پنجابی لسانیات تے ایرانی کھانیاں بارے سوشل میڈیا اُتے اوہناں دے وچار پڑھن نوں ملے تے اِک ودھیا لکھاری دیاں سبھے خوبیاں اوہناں وچ ویکھن نوں ملیاں۔ایران وچ اوہناں نے اپنی یاترا دے دوران اوتھوں دے کھانیاں،بانے تے رہتل دے جہڑے پکھاں بارے اپنے وچار چھوہے سن اوہناں اندر اِک چنگے سفر ناما نگار والے سبھے رنگ نظر آئے سن تے سانوں اُڈیک سی کہ اوہ اِک بھرواں جہیا سفرناما پنجابی وچ لکھن،ایران دیس دی تھاں اوہناں نے فرانس وچ اپنیاں پھیریاں نوں قلم راہیں بیان کیتا تے چاکلیٹ دے سواد توں گل شروع کر دتی۔ایس سفرنامے وچ اوہناں دا انداز اُکا ای بدلیاہویا اے ایہدے وچ اوہناں دی قلم راہیں جو گلاں پڑھن نوں ملدیاں نیں اوہ پنجابی ساہت دے سفرنامے دے کھیتر وچ اِک ودھیا وادھا اے۔منے پرمنے کہانیکارتے شاعر توقیر چغتائی لکھدے نیں:

” ڈاکٹر عامر ظہیر بھٹی دی پندھ ورتی پنجابی ساہتک کھیتر وچ اِک انملا وادھا تے اسکولاں کالجاں وچ پنجابی زبان پڑھن آلے مُنڈیاں کُڑیاں لئی کسے تحفے توں گھٹ نہیں۔کتاب وچ جو زبان ورتی گئی اے اوہ وی بڑی نرول تے مِٹھی اے“ص15

سفرنامے دا مُڈھ فرانس دے وچ سکالر شپ دے آفر توں شروع ہوندا اے تے فیر جدوں ساڈے لکھاری دا ناں ایس سکالرشپ واسطے چُنیا جاندا اے پاسپورٹ توں لے کے ہرتیاری ول لکھاری نے جھات ماری اے۔ایس کتاب نوں پڑھدیاں ہوئیاں پڑھنہاراں نوں مُڈھ وچ ای ایہ جانکاری مل جاندی اے کہ فرانس وچ جاون دا اصل مقصد پی ایچ ڈی دی پڑھائی سی سفرناما لکھنا یاں سیراں کرن نہیں۔اوہ اِک کہانی سناون دے انداز وچ اپنے سفرنوں بیانن لگدے نیں تے اپنے محسوسات نوں پڑھنہاراں دے ساہمنے رکھنوں ذرا نہیں جھکدے نیں جو آپ نوں شیواں نوں اصل شکل وچ وکھاون لئی ضروری سن۔ عامر ظہیر بھٹی بزانسوں ول جاندے نیں تاں وکھ وکھ دیساں تے زباناں بولن والیاں لوکاں دے رنگ ویکھن نوں ملدے نیں اوہناں دی رہتل بہتل تے وچاراں دی جانکاری ملدی اے۔

الیاس بابر اعوان کہندے نیں "پندھ ورتی دے وچ دھکے نال غیر حقیقی معاشقے تے پردیس دی مافوق الفطرت بجھارت گنڈھنا اصل دے وچ کمرشل روایت رہی اے۔پر کجھ پندھ ورتیاں ”کافی،چاکلیٹ تے پرفیوم“ ورگیاں وی ہوندیاں نیں،جہناں دا لیکھک آپ دے علمی سفر دی کہانی ایویں سُناندا اے جیوں تُسیں اوہدے نال تُردے پئے ہوو۔اِس پندھ ورتی دی بُنت،واقعات دی حقیقت تے لیکھک دی اپنے چار چفیرے نویکلے سماج دی رنگ رنگیلی ثقافتی زندگی دا اِک ہیومنسٹ تبصرا اے۔"ص13

ایس نوں پڑھدیاں ای لکھاری دی اپنی شخصیت وی ساہمنے آ جاندی اے۔کسے نوں تکلیف دیونا اوہناں نوں پسند نہیں اے،انسانی روّیاں نوں وی موضوع بنایا اے دیسی تے بدیسی بندیاں دے روّیے وی دکھائے نیں،بہت سارے فرانسیسی زبان دے لفظ تے اوہناں دا ترجما وی سکھن نوں ملدا اے۔اوہ دسدے نیں کہ کھواساں اک اجہی مٹھائی اے جو تُرکاں دے ورودھ جنگ جتن وچ فتح دے جشن ویلے کڈھی گئی تے اوس نوں فرانس دے واسی اج وی جوش نال خُش ہو کے کھاندے نیں۔

زبان دان ہوون دے ناتے اوہ اپنے وچار وی نال نال دسدے نیں تے زباناں دی اُچیچتا بارے ضرور پڑھیاراں نوں دسدے نیں:

”کالونی گیر ملکاں وچوں شاید صرف الجزائر ہی اوہ ملک ہے جس نے آزادی مگروں سامراج وی بولی نوں ٹھکرا دتا۔الجزائر وچ فرانسیسی راج ویلے سرکاری بولی فرانسیسی ہی ہائی پر آزادی توں بعد فرانسیسی پڑھن پڑھاون اُتے ہٹک لا دتی گئی۔۔اوہناں دا سارا کم اوہناں دی ماں بولی عربی وچ ہوون لگ پیا“ص46

اوہ پنجابی زبان دے حوالے نال کم کرن لئی جُٹے رہندے نیں کدھرے اوہ پنجاب دے واسی دُنیا دے مُڈھلے گرامیرین پاننی دی کھوج وچ اوس دے پِنڈ جا اپڑدے نیں کدھرے اوہ میزڑی تے سکھاندرو ورگے لفظاں نال اپنے بیانیے وچ چَس پیدا کردے نیں۔”بولی دا جیون تے مرن“یونیسیکودی مادری زبان دے حوالے نال رپورٹ نوں اوہناں نے پنجابی وچ ترجما کیتا تاں پنجابی سیوک دے پکھوں اوہناں دی پچھان دا چرچا ہر پاسے ہوون لگا۔اوہ کئی اوہناں پنجابی لکھاریاں توں بہت اگانہ چلے جاندے نیں جو عملی کم دی تھاں صرف نعرے تے خُد نمائی نوں ای سبھ کجھ سمجھدے نیں۔پنجابی دے وچ واجکاری اُتے اوہناں دا کم سلاہن جوگ اے اوہ پنجابی نوں مشین لرننگ نال وی جوڑ کے ایس دی سیوا قومانتری پدھر تے کر رہے نیں۔

زبان سکھن دے حوالے نال گل کردیاں اوہ اپنے وچار وی نال نال سانجھے کردے رہندے نیں جیوں اوہ لکھدے نیں:

”پر نرا گرامر تے اَدب پڑھن نال کسے قوم دی بولی تے رہتل نوں نہیں سمجھیا جا سکدا۔ اس توں پہلے وی سکھن والیاں ڈھیر ساریاں شیواں ہوندیاں نیں۔اوہناں شیواں دی اہمیت اوس زمانے وچ انسان نوں اجے پتا ناہی لگی۔اوہ شیواں کہڑیاں نیں۔اوہ نیں لفظ بولن،بولی بولن والیاں جہیا محاورہ سکھن تے ٹھیک اُچارن کرن،کسے نال ملنی ہووے تاں گل بات کر سکن۔کسے کولوں راہ پُچھ سکن۔کسے دُکان توں کوئی شے خرید سکن۔“ص74

ناشتا کرن ویلے جدوں لکھاری کول ٹوکن نہیں ہوندا تاں "مادام" کہندے نیں "کوئی گل نہیں۔اج ناشتا کر گھنو۔کل مینوں دو ٹوکن دے دیویائے" ایس نال اوس سماج اندر دی اخلاقیات دی جھلک ملدی اے۔ایسے طرحاں اُستانی دا ہس مُکھ ہونا تے ”تہاڈی ای کمی رہ گئی“ پکار کے کلاس وچ ہاسے کھلارن دے ماحول نوں بڑے ہلکے پھلکے انداز نال بیانیا اے۔

ایس سفرنامے وچ ایہ خوبی وی ودھیا اے کہ اوہ اپنے آل دوالے اُتے چوکھی نظر رکھدے ای نہیں سگوں اوہ منظر ساڈیاں اَکھیاں ساہویں لیاون دا وی چارا کردے نیں اوہناں نے منظر نگاری ول جتھے دھیان دتا اے اوتھے بھٹی ہوراں دا سفرنامے دے حالات کہانی سناون دا انداز کہانی تے ناول وانگوں دلچسپ تے من کھچواں اے جو حدوں ودھ دلچسپی مُڈھ توں ای شروع ہوندی اے تے اخیرلے اکھر تک برقرار رہندی اے۔ جد حدوں ودھ جدوں گلاں نوں دسن دا چارا کیتا جاندا اے تاں غیر ضروری گلاں دی بھرمار ہوسکدی اے پہلے کجھ صفحیاں تیکر تاں ایہ گلاں ں ٹھیک تے دلچسپ لگدیاں نیں پر جدوں وار وار ایہ گلاں آون لگدیاں نیں تاں اُکتاہٹ ہوون لگ جاندی اے جو ایس پندھ بارے پڑھدیاں ہویاں محسوس ہوندا اے۔غیر ضروری کرداراں بارے تے ہور گلاں دی تفصیل دیون توں بچن دی لوڑ سی کیوں جے ایس طرحاں اِک تاں دلچسپی نہیں مُکدی اے دوجا ضروری تے خاص گلاں نال سفرناما ہور شنگاریا جاندا اے رہی گل دلچسپی دی تاں ایس سفرناما نگار نے اوہ نہیں مُکن دِتی اے۔ ناول وچ جزئیات نگاری وانگ اوہناں نے ایس سفرنامے وچ وی ہر گل نوں تفصیل نال بیان وی کیتا اے تے اپنیاں گلاں وچ تجسس وی کسے حد تک لے آندے نیں۔ایس سفرنامے وچ فوٹوواں دی گھاٹ محسوس کیتی گئی اے جو آس کردے آں کہ بھٹی ہوریں اپنے نویں سفرنامے وچ ایس ول اُچیچا دِھیان دیون گے۔

دوجا پندھ 2009وچ کیتا گیا تے اوہ دو ہفتیاں لئی فرانس ٹیچر ٹریننگ لئی اپڑے۔ بھٹی ہوریں دسدے نیں کہ پاکستان وچ جہڑی فرانسیسی زبان سکھائی جاندی اے اوہدا لہجا ٹیکسالی پیرس ولا اے۔

فرانس وچ کھانیاں دے حوالیاں نال گل کردیاں اوہ کہندے نیں:

”مسیحی مقدس تکون وچ روٹی تے شراب توں بعد تریجی شے پنیر اے۔فرانس وچ تاں پنیر کھانے دا ضروری انگ اے"ص139

ایس پندھ وچ پنجابی پڑھائی سکھلائی دے حوالے نال ڈھیر جانکاری ملدی اے پر نال نال شہر وچ گھمنا پھرنا،کافی پینا تے پہاڑ دی سیر دا وی ذکر ملدا اے۔

تریجا پندھ2011وچ وی ٹیچر ٹریننگ لئی فرانس ول رُخ ہویا۔ ایس پندھ وچ اوہ وچار سانجھے کردیاں ہویاں نڈر ہو جاندے نیں تے آفاق نال ہوئی گل بات نوں وی پندھ ورتی وچ لے آندے نیں پہلے دو پندھ اجہے وچاراں توں سَکھنے نیں۔2012توں 2019تک "کھوج پھیریاں" نیں۔ ایس سفرنامے وچ جے فوٹوواں ہوندیاں تے تاثر ہور گُوڑھا ہو جانا سی۔

ڈاکٹر عامر ظہیر بھٹی اِک یونیورسٹی وچ فرانسیسی زبان دے اُستاد وجوں کم کر رہے نیں فرانسیسی زبان تے ادب دے حوالے نال اوہناں دے کم نوں وی مانتا مل چکی اے۔فرانس وچ اوہناں دی زبان سکھن جدوں اوہ اوتھوں دے اُستاداں دا لوکاں دا روّیا اپنی زبان بارے دسدے نیں تاں زبان دے حوالے نال ڈھیر جانکاری دیندے نیں ایہ ایس گلوں وی اے کہ اوہ آپ وی کئی زباناں بول،پڑھ تے لکھ سکدے نیں پر اوہ ہمیشا اپنی مادری زبان دی سیوا کرن وچ رُجھے رہندے نیں تے ایسے ای موہ نال اوہناں نے اپنی ماں بولی وچ سفرناما لکھیا اے جو ودھیا سفرنامیاں وچ ہمیش یاد رکھیا جائے گا۔

ایس کتاب دے کُل صفحے286نیں تے مُل اَٹھ سو روپے نیں، ایس کتاب نوں سانجھ پبلیشنز مزنگ روڈ لاہور توں بڑے سوہنے انداز نال چھاپیا اے۔

*****