ماحولیاتی تبدیلیاں تے ساڈیاں ذمے داریاں

ماحولیاتی تبدیلیاں دے زمینی گولے تے ممکن اثرات دا اک جایزا لیا جاوے تاں حیران کن انکشافات ہون گے۔ مثلن بنگلا دیش وچ سطح سمندر جے اک میٹر ہور بلند ہوجاوے تاں تقریبن 17.5فیصد حصّا سمندروچ ڈُب جاوے گا انجے ای نائجیریا وچ سطح سمندر بلند ہوجان نال 30 لکھ افراد جان دی بازی ہار جاون گے۔ انسانی جان دے نال نال قدرتی مناظر، قدرتی وسائل تے جنگلی حیات وی ناپید ہو جاوے گی۔ زمینی گولے اتے تیزی نال رونما ہون والیاں تبدیلیاں دے حوالے نال امریکی مصنف می کین دا کہنااے کہ 2050 تک امریکی ریاست کیلیفورنیا جہنوں جنت نال تلنا دتی جاندی اے‘ جہنم وچ تبدیل ہوجاوے گی تے سیلیکون ویلی وچ لگن والی اگ دا دھواں ہر امریکی دے ساہ دا لازمی جز ہوگا۔ اس وقت انسان 2050 وچ محض پچھتاوے دا شکار ہووے گا کہ 2020 وچ توانائی دے قابل تجدید ذرائع (renewable energy resources) دا استعمال عمل وچ لیاندا گیا ہوتا تاں انسان نوں ایس عذاب توں چھٹکارا مل گیا ہوندا۔ سائنسداناں نے ایس خطرے دا ادراک تے ایس تشویش توں مطلع 1995وچ ہون والی پہلی کانفرنس آف پارٹیز (COP) وچ تمام ممالک نوں کر دتا سی تاں جے کاربن دے اخراج نوں گھٹ کرن تے ایہنوں اک یاں ڈیڈھ فیصد تک لیاون وچ سارے ممالک سانجھا حیلا اپناون پر انسانی فطرت اے کہا وہ سہل پسنداے۔ سائنسداناں دے مطلع کیتے جان دے باوجود کہ قدرتی گیس وچ میتھین گیس دا اخراج ہوندا اے‘ جو انسانی زندگی لئی خطرے تے ساہ دیاں بیماریاں دا باعث اے‘ایس دے قطع نظر قدرتی گیس نوں ورتوں وچ رکھیا گیا تے ایتھے نوبت آ گئی کہ گیس دے ذخائر وی ختم ہون لگے تے آب و ہوا وچ منفی تبدیلیاں وی رونما ہوگئیاں۔ انے کوپ کانفر نسز منعقد ہوندیاں رہیاں۔ ہر واراوہی وعدے‘ اوہی امیداں پر عملی سطح اتے کاربن دے اخراج نوں اک یاں ڈیڈھ فیصد تک لیاون وچ سارے دیس عملی طور اتے ناکام رہے۔ ہر وار ایہی عہد و پیما ہوندا رہیا کہ ترقی یافتا ممالک کاربن دے اخراج نوں گھٹ کرن لئی بجٹ مختص کرن گے تا ں جے ترقی پذیر ممالک جو ترقی یافتا ممالک دی وجھا توں ای ماحولیاتی تبدیلیاں دے اثرات دا شکار نیں‘ اوہناں وچ ماحولیاتی آلودگی دے اثرات نوں گھٹ کیتا جا سکے۔

یاس سال کوپ27 دا انعقاد مصر دے شہر شرم الشیخ وچ ہویا جس وچ صدر مصر دا دعوا سی کہ شرم الشیخ نوں اوہناں نے اک گرین سٹی بنا دتا ہے۔ 2018 وچ پنج ملین امریکی ڈالر نال ایہ پراجیکٹ شروع ہویا تے ایس پراجیکٹ دے تحت ویسٹ ری سائیکلنگ دا استعمال ہویا، پلاسٹک مصنوعات اتے پابندی تے قابل تجدید ذرائع دا استعمال عمل وچ لیاندا گیا۔نتیجا ایہ نکلا کہ ایتھے آلودگی دی شرح گھٹ گئی۔

کرہ ارض دا ہر خِطّا ماحولیاتی تبدیلیاں دے منفی اثرات دا شکار اے۔ طوفان زلزلاتے سیلاب روز دا معمول بن گئے نیں۔ پاکستان ایہدی اک اہم مثال اے۔ موجودا حالات وچ 30سال دی اوسط شرح توں ودھ بارشاں ہوئیاں جہدے پاروں سندھ تے بلوچستان دا اک تہائی حصا ہڑ پیڑت ہو گیا۔ ایس وچ 33 لکھ لوک متاثر ہوئے جس وچ 10لکھ دے قریب بچیاں دی تعداد سی۔ سیلاب توں نقصان دا اندازا31 ارب ڈالرسی۔

(COP-27)کوپ ٹوینٹی سیون وچ وزیراعظم شہباز شریف نے مدلل انداز وچ عالمی سطح اتے پاکستان وچ ہون والے نقصانات تے ایہدے نتیجے وچ اقوام عالم ولوں امداد دا شکریا ادا کیتا تے نال ای ترقی یافتادیساں نوں چیتے کروایا کہ ماحولیات وچ تبدیلی دے منفی اثرات نوں روکن لئی مِتھے ہوئے فنڈز ریلیزکرن۔ پاکستان وچ سیلاب پاروں ہون والے نقصان دااندازا 31ملین ڈالر اے۔ انفراسٹرکچر دی بحالی لئی ازحد ضروری اے۔ جے ترقی یافتا ممالک ایس وچ اپنا کردار ادا کرن وچ ناکام رہے تاں دنیا دے سارے دیساں نوں بہت ناگہانی آفتاں دا ساہمناکرناپوے گا۔

آس بھری گل ایہ اے کہ وزیراعظم شہبازشریف دیاں کوششاں رنگ لے آئیاں، موسمیاتی نقصانات دے ازالے لئی عالمی فنڈ قایم کر دتاگیا’کاپ۔27‘ نے نویں تواریخ لکھی، سیکریٹری جنرل اقوام متحدا سمیت عالمی قائدین نے ایس وچ اہم کردار ادا کیتا۔’ڈیمیج اینڈ لاس‘ فنڈ دا قیام موسمیاتی انصاف ولے عملی ٹوراکاری اے۔وزیراعظم شہباز شریف، وزیر خارجا بلاول تے وزیر موسمیات شیری رحمان نے موسمیاتی انصاف لئی علاقائی تے عالمی سطح اتے بھرپور اواز بلند کیتی سی۔’ڈیمیج اینڈ لاس‘ فنڈ دے ذریعے سیلاب سمیت ہور موسمیاتی نقصانات دے شکار دیساں نوں مالی معاونت مل سکے گی،پاکستان وچ سیلاب متاثرین دی بحالی تے تعمیر نو وچ وڈی مدد مل سکے گی۔پیرس ایکارڈ تے گرہن مارشل پلان دے مقابلے وچ 'کاپ-27' نے عملی قدم چک کے تواریخ لکھی اے۔ موسمیاتی تبدیلیاں دے نقصانات تے اوہناں دے ازالے اتے آدھارت موسمیاتی تبدیلیاں توں لاحق خطرات نال نبڑن وچ ایہ فنڈ اک سنگ میل ثابت ہووے گا۔ پراک گل بہت اہم اے کہ سرکاری سطح اتے تبدیلیاں نوں روکن لئی جتن وی اوس وقت کارگر ہون گیاں جدوں انفرادی سطح اتے لوک اپنا کردار ادا کرن گے۔ ایہدے پاروں ملک تے آونوالیاں نسلاں دی راکھی یقینی بنائی جا سکے گی۔

٭٭٭٭٭