رانی خاں دی جے۔۔۔۔گُرپریت سہجی دا ناول ۔ لِپی انتر: شاکرہ بی بی۔۔۔٭رویل ناول٭

رانی خان دی جے۔۔۔۔گُرپریت سہجی دا ناول ۔ لِپی انتر: شاکرہ بی بی۔۔۔٭رویل ناول٭

پرویش۔۔!!

سیال دے شروعاتی دناں وچ اجےرُت کافی نگھی سی۔اک شام دے پونے ست وجے،بابےملخی دے گھرکنبلاں دی بُکل ماری پلڑتے بیٹھےپنڈ دے مُنڈے کُڑیاں ٹی وی ویکھ رہےسی۔ویڑھے وچ لگیا بلب چاہےبند کرکےہنیراکیتا سی ،پرٹی وی دے تکھےچانن وچ ویڑھے وچ پے ،ہنےپیتے دُدھ دے جوٹھے گلاس لشکوردیندے۔

پچھے بیٹھا ہوئیا جوگی ہولی ہولی کھسکداہویا اگےآکےرانی کول بہ گیا۔دوویں جوان سی ،پر ترچھی اکھ نال دھوناں سدھیاں کر کے ویکھن لگےجویں کوئی گل کرن دی تیاری وچ ہون۔جوگی نے لت لمی کر کےرانی دے پٹ تے پیر نال چونڈھی وڈھی تاں رانی نے وی اوہدے انگوٹھے توں وال کھچ دتے۔

جوگی نے پیڑ نوں دنداں وچ گھُٹدیاں 'مار تے اوے۔۔۔۔'

"میری چونڈی دی جھال وی جھلن جوگا نہیں ہویا ،آودی ماں نوں کہہ کوئی دومن گھیوچارے تینوں ،رن سانبھنی اینی سوکھی

نہیں " رانی نے اپنی کُڑتی دا ٹچ بٹن کڑک کر کے جڑدتا۔

"اچھا۔۔!!"

"تے ہور ،باپو نے کل گنڈاسی لیاندی اےکھرے کوئی میرے پچھے ای مُنڈاوڈھنا ہووے،وڈھ کے میرے لئی اچارپاونا ہووے،تیتھوں تاں اک ٹک وی نہیں جھلیا جانا"رانی نے اوہدے ہتھ وچ پائی چھاپ نوں کھچنا شُرو کر دتا،اپنے شال دا پلا اُتےکر کے۔

"اینے پولے پیریں مرن آلا میں وی نہیں،مردامرداوی دونیانےتاں تیری جھولی کھیڈنےپا ای جاوں!اُنگل وچوں تھلےنوں سرکدی چھاپ روکن لئی مُٹھی گُھٹ لئی،'لے توں تاں جھیوراں دی بوتی وانوں ہنے پُھٹی مُڑپی،جیرارکھ ،تیری پنجاں دی پائی چھاپ تاں مینوں مار کے ای لہو۔۔۔"

رانی نے شال نوں مونہ تے بوچ کے کریا،'میرے نال گاٹی پا کے اجے وی جیوناتاں پھر تیرے چت وچ میل اے،نروانہیں۔

"کاہنوں چھیڑا چھیڑدی ایں جٹی اے،اودھرجھاک۔۔۔"

جوگی نے فلم وچ ہیروولوں ویہ ،پچی بندیاں نوں کُٹاپاچاڑدیاں ویکھن لئی اشارہ کیتا۔

"ایہنوں کیہ ویکھاں"

"مٹُھن اے۔۔۔ایہدےوانوں کُٹ میری وی بہت بھیڑی اے"اُوہنے اپنے کھبے ڈولے نوں پُھلا کے تھاپی دتی۔

سبھ توں اگے بیٹھے زورے نوں ویکھ کے اوہناں دا ہاسا نکل گیا ،جوآپ وی ہوا وچ مُکیاں مار رہیا سی۔ایوں کردے دا صافا سروں لہہ کے گل وچ آگیا سی۔

"اچھا،پھر میرے پچھے جانتلی تے رکھی پھردیں۔۔۔"

"نہیں ،ایڈی وی گل نہیں،منیاسوہنی لگدی ایں،پر اینی وی سوہنی نہیں کہ جان واری جاوے۔۔۔!"

"جے ایڈی گل نہیں سی ،پھر بُوتھاچاکے میرےپچھے کاتوں گیڑے مار مار کے موتیاں آلی جُتی تُڑا لی سی،میں اوہناں موتیاں نوں دھاگے چ پرو کے گل دی گانی بنائی پھردی آں۔۔۔،رانی نے اپنے ڈولے تے بنی موتیاں والی گانی کھچ کے توڑی تے اوہدی مُٹھی وچ رکھ دتی،'آ لے سانبھ۔۔۔"

"وڈے مہاراج دی سونہ،میں تاں آودے یارنکے نال آوندا ہندا سی،اوہ تیرے تے لٹو ہوئیا پیا سی،پر رب نوں پتا نہیں کیہ سُجھی توں میرے نال ٹانکا بھیڑ لیا۔"

جوگی نے اج پتا نہیں کہڑا جیرا کر کے اپنے دل وچ دبی ایہراز ورگی گل دس دتی۔ہن اوہدا دل پورے زور نال دھڑک رہیا سی۔جویں ہک وچوں باہر نکل کے ڈگ پوےگا۔

رانی۔۔۔!!

رانی جہدی عمر قریب چوی کو سال سی۔چاہے قد اوہدا مدھراسی،پر تکھانک ،والاں دے بندے چھلے ،اکھاں وچلی عام بندے نالوں زیادہ چمک،جانی چہرے دا سہپن اوہدے وچ کوئی کھوٹ رہن ہی نہیں سی دیندا۔

اوہدے پتلے بلھ ہمیشاں ای کسے نا کسےتکھی مُسکنی نال بند ہوندے۔

سو ہُن۔۔۔!!

رانی اوہدےول پٹھ کر کے ٹی وی ویکھن لگ پئی۔

"نی گھرے چلیئے بہت فلم ویکھ لئی،باقی دی میں آپے دسدوں ایدے چ کی ہونا۔۔۔چلیئے۔۔۔"رانی نے کول بیٹھی دیپو نمو نوں ،جہدے دو گُتاں گُندھ کے پراندی پائی سی،باہوں پھڑ کے کھڑا کرن دی کوشش کیتی۔

"نا نہیں ۔۔۔میں تاں ایناں دا ویاہ ہوندا ویکھ کےجاؤں گی'دیپو نے جھٹکے نال بانہ چُھڈالئی تے ٹی وی وچ اکھاں گڈلئیاں۔

"ویاہ نا کتے جاگو کڈ ھ کے جائے گی۔۔۔"

کاتوں۔میں تاں ایویںچوڑ کردا سی،توں پنسیری پکے دا مونہ بنا کے بہ گئی ایں،جوگی نے پھر کنبل دا پلا لما کرکے اوہداہتھ گُھٹ کے پھڑ لیا،'تیرے بنا نہیں سورنا میرا ،جتھے مرضی ویاہی جاویں،بھاویں میری ہوویں جاں نا،پر جٹ سڑا رہو،تیری چُنی چبن آ جیا کروں ساورے تیرے ۔۔۔؟

رانی اپنا ہتھ چھڈاون لگ پئی،چاہے اندروں اوہداغُصا ڈھیلا پے گیا سی۔

ہتھ چھڈاون دی دوواں وچ زورازمائی ہو گئی۔۔۔!!

اننے ای بابا ملخی ہرکھ نال دندیاں پینہدا ہوئیاں گالھا ں کڈھن لگ پیا۔اوہدی چٹی اُلجھی داڑی اکھاں دے کویاں ول چڑھدی جان لگی ۔چاچی نے بیٹری دے چانن نال برانڈے وچ لگے بلب دی سوئچ چھڈ دتی ۔سارا ویڑھا پیلے جرد(زرد)چانن نال بھر گیا۔

زد نال ٹی وی ویکھن آئے نکے جواک ،جو کدوں دے سوں چُکے سی ،اُبڑواہے اُٹھ کے آسے پاسے جھاکن لگ پئے۔چھیتی سمجھن دی کوشش کرن لگے ،گل کیہ ہوئی اے۔

ٹی وی بند کر دتا !!

"کیہ گل ہو گئی۔۔۔!!کاتوں ڈاٹ پائی جانیوں۔۔۔!چاچی اوہدے اگے ڈھاک 'تے ہتھ رکھ کے کھڑگئی ،'بولدا نہیں"

"ہجے کُچھ ہوئیا ہی نہیں ،ہجے وی کسر رہ گئی،اوہ وی کڈھ لوو،مرجو شرم نال ،کیہ لچھن پھڑیا اینہاں نے"

بابے دیاں گا لھاں سُن کے جوگی نے پھٹ دنے ہتھ چھڈ دتا۔

رانی وی شال دی بُکل مار کے پاسے نوں بہ گئی۔

"لے آپاں پھڑے گئے۔۔۔!!"

"سارے ملک نوں میرے ویہندیاں ویہندیاں کنجر بنا کے رکھ دینا"

آہ وی دھیاں بھیناں وچ گل دسن آلی ہوندی اے'باپو نے مُچھاں نوں پلوس کے اُتانہ کیتا،'میں تاں آہ کڑی نوں سیانی مندا ساں ،ایہنے تاں پیو دی پگ چ سواہ پا دتی اے'

رانی تے جوگی نے ایتھوں جان لئی پیراں وچ چپلاں پا لئیاں سی۔

"گل وی دس۔۔۔!"

"آہ کاڈم آلی مشہوری وی کوئی دسن آلی ہوندی اے،جے ایدوں بعد آہ تیویں اپنے ٹی وی چ میں ویکھ لئی نا،پھر میتھوں نا بھلاوچارو،میں آہ بھن دینا ڈبا جہیا۔۔۔ابلی تاں مینوں ہُنی پھڑاکھاں ڈانگ۔۔۔"

بابا ملخی برابھلا کہندا ہویا بیٹھک وچ پے بسترے نوں وچھا کے سون دی تیاری کرن لگ پیا۔

رانی تے جوگی دا ڈر مُک گیا۔۔۔!!

پر اپنے گھراں ول آوندےمُنڈےکُڑیاں نوں بابے دیاں گالھاں ٹکی رات وچ صاف سُنائی دیندیاں رہیاں۔دُھندکافی تھلے اُتر چُکی سی ۔پر چند دے چانن وچ گلیاں دا ککا ریتا شیشے وانگ لشکن لگ پیا۔

چڑھت سنگھ چیپی والا

گھراں دے کم دھندے مکا کے پنڈ دے بندے پپل تھلے بنے کچی اٹ دےتھڑے،تے بیٹھے ہوئے ،جوگی توں اخبار دیاں سُرخیاں سُن رہے سی۔اخبار پڑھدے جوگی دی نگاہ مٹی پوچا پھیر کے بنائے مور ،تے ٹکی ہوئی سی۔ایہ مور ایس سنگراندنوں رانی آپ بنائیا سی۔

کنے گھراں وچ ایس پپل دی رب وانگوں مانتا سی۔

"ہن جٹاں نے وی دھرنے لگا کے ورودھ کرنا شروع کر دتا ہےکہ اوہناں نوں وی ہر کھیتر وچ راکھواں کوٹا دتا جاوے،جویں ہور پچھڑیاں جاتاں نوں خاص موقے دتے جاندے نے،اویں سانوں وی وشیش ادھکار دتے جان۔۔۔"

جوگی نے ایہ سُرخی پڑھ کے اخبار نوں بند کر دتا تے کول بیٹھے بابیاں ول کسے نیجھ نال جھاکن لگ پیا۔

"کل جُگ اے۔۔۔"

"کاہدا کل جُگ اے بائی شیرے ،اوں تاں جٹ اپنے گھرے آئے ساڈے ارگے بندیاں نوں بھانڈے نوں ہتھ نی لاون دیندے ،بائی ایہ بھٹیا جاو،ہُن بھُکے مردے آہندے آں،سانوں وی ایناں سگ رلاؤ۔۔۔ہُن جٹ پنا کتھے بھٹھ چ جاندے۔۔۔بھُک وی نا بندے نوں عین منا کے جدوں سالا بناوندی اے نا پھر ایں ای ہوندا۔۔۔"جوگی نے شیرے نوں عین پوری چوبھویں گل آکھی تے ویکھیا،ایتھے بیٹھے زمیداراں تے کیہ اثر ہوئیا۔

"جٹ وی مُنڈیاپھسلاں نال ای ہوندےاے،جے کھیت چنگی کنک اےتاں انکھ اے۔۔۔'شیرے نے دلیل دیندیاں ساریاں دے مونہاں ول ویکھیا،'کہ نہیں ،جھوٹ اے۔۔۔؟''

"جٹ ہوندے کہ نہیں 'سچ پُچھے تاں جٹ جُٹ کوئی نہیں ہُوندا،جیہدے کول چار چھلڑ بوجھے وچ ہیگے،بینک وچ ہے تاں اوہی جٹ اے،پیسے دیاں دوجاتاں ،اک امیر ،دوجی غریب۔۔۔"

"چاچا پھر جیہڑے وچالے جہے رہ گئے اوہ کیہڑے خاتے پاویں گا۔۔۔"

"اوہی تاں جٹ ایں،نا رجے نابھکے ۔۔۔'پھر بچن نےطریقے نال سہندی چوبھ کس دتی،'جدوں تیری بےبے دے توں ہون آلا سی نا ،میں ای آودے گھڑکے ،تے لدھ کے لگیا سیں گا،اجے وی تیل دے رپیئے سوڈے ونی کھڑے اے ایس جٹ دے"

"آپاں تاں نت کما کے کھان آلے بندے ایں،اپنا تاں رل مل کے ای تورا تُرو گا۔۔۔"

جوگی دے ہتھ وچ پھڑے اخبار وچوں اک اشتہار نکل کے تھلے ڈگ پیا تے ہوا نال گلی دے ریتے نال کھہنداہوئیا،چڑھت سنگھ دے پیراں نال جا لگیا ۔اُوہنے ایہنوں چکیا تے ویکھن لگیا۔

پوری نرخ نال ویہندیا ں لیا کے جوگی نوں پھڑایا ،'آہ پڑھ کھا کیہ آہندا اے،کہ ایویں ٹُک ،تے ڈیلا ای اے۔۔۔!!

جوگی نے اشتہار بول کے پڑھیا،"اپنے شہر آلے بنک وچ بندے دی لوڑ اے،جہڑا راکھی کرلے،ہتھیارہونا چاہیدا کول ۔۔۔"

چڑھت سنگھ اوتھے اک پل وی نہیں کھڑیا تے گھر آ کے نہاون لگ پیا۔نہا کے اپنے نال پونے وچ رانی توں دو روٹیاں بنھواکے گیئے وچ پا لئیاں۔ساری پگ اوہنے ایویں ہی بنی،جُتی بھالدیاں،پرآخری لڑ اپنی پک چُکی عادت انوسارشیشے وچ ویکھ کے ہی لائیا۔

چڑھت سنگھ نے جاندیاں اپنے گھر ول چنگی طرحاں ویکھیا ،پر رانی دیاں سنیاں باہاں ویکھ کے دل بھر لیا،پہلی تنخاہ تے ایہنوں چوڑیاں ای لیا کے دینیاں۔ایہی تاں عمر ہوندی سجن پھبن دی،اووی ایس گھر وچ کندھاں دے لوڑاںوانگ کر جاو۔

سبات وچ وڑ کے کندھ دے آلے وچ پیا داتر چک کے چادر ےدے نیفے وچ ٹنگ لیا۔

کندھ نال کھڑے سائیکل دے ٹائراں نوں انگوٹھے نال دب کے ہوا چک کیتی تے اوہدے اُپر بیٹھ کے دوویں ہتھ جوڑ، اکھاں بند کرکے لمی ارداس کیتی۔ٹلی مار کے پیڈل ماردا گلیاں وچ ٹائر دی دوسانگی لکیر واہندا شہر ول نوں چل پیا۔

چاہے اجے اونی ٹھنڈ سی نہیں،پر سائیکل تے سوار ہوئیا لگدی۔

زور لگن کرکے گوڈھیاں وچوں کڑاکے نکلے۔

پچھلے مہینے جدوں اوہ شہر وچ آئیا سی تاں کندھاں تے داتی تے کامریڈی جھنڈیاں دیاں نشان نہیں سی اُکرے ہوئے ۔اوہدے کول دی روڈویش بس لنگھی ،جیہدے پچھلے پاسے 'ہم دو ہمارے دو'دا اشتہار لگیا سی۔میاں بیوی جپھی پا کے بیٹھے سی۔کُڑی نے اپنے باپ نوں جپھی پا ئی سی تے مُنڈے نے اپنی ماں نوں ۔اُوہدے اندر پُت والی کسیس اُٹھی۔بھاویں رانی دے جنمے دا چاء کیتا ،پر مُنڈا نا ہون دا دُکھ وی اپنے آپ توں لُکاء نہیں سکیا۔

پھر گیجے ول ویکھ کے دل نوں تسلی دتی ،اوہدے تاں وچارے دے دھی وی کرماں وچ نہیں سی لکھی ۔۔۔اُوہدے نالوں تاں رب نے پیراں سر ہی سُٹیا۔۔۔!!

اینہاں جکاں تکاں وچ چڑھت سنگھ نے پیڈل مارنے بند کیتے تے مڈگارڈ نوں پیر نال دب کے بریک لاندیاں سائیکل نوں روک لیا۔اوہنے سڑک توں قریب ڈھائی فُٹ نیویں بینک ول نیجھ نال ویکھیا۔جیہدے متھے تے نیلے رنگ نال لکھے 'پنجاب اینڈ سندھ بینک'دے ناؤں دیاں پرتاں اُکریاں سی۔

سائیکل نوں بینک دی کندھ نال ٹیڈھا کھلاردتا تے گوڈے تک چاڑے پجامے نوں تھلے کردا اندر چلا گیا۔اوہنوں پوڑیاں اُتردیاں عام لوکاں نالوں وی زیادہ جھُکیا ویکھ کے بینک وچ کیشیر دا کم کردے رُوپ سنگھ دا ہاسا نکل گیا۔کیوں کہ قد دا مدھرا ہون کر کے اوہ تاں پباں بھار چھاتی تان کے وی اندر باہر آ سکدا سی۔

چڑھت سنگھ نے اگے آکے روپ سنگھ نوں دسنا شروکر دتا "میں چڑھت سنگھ آں جی'میری وریس پنجاہاں ورھیاں دی داوی نوں ہتھ لاوندی اےجی۔۔۔میں ایتھے گارڈ دی بھرتی لئی آیاں"

'اندر جا کے ملو جی'رُوپ سنگھ نے تُھک لا کے نوٹاں دی گنتی کردیاں کہیا،'پورے اے۔۔۔'گاہک دی کیش بُک پھڑ کے دو تن مہراں چھاپ کے سائن کر دتے۔

"میں پنج جماتاں پڑھیاں،میرے تے کوئی دُروھار،چوری چپےدا کیس نہیں"چڑھت سنگھ نے جننا چر اپنی رہندی گل پوری نہیں کیتی ،اونا چر اوتھے کھڑا رہیا۔

اپنی گل پوری کر کے شیشے دے بنے کیبن وچوں ،اوہنے مینیجر رنوجےسنگھ نوں پتلی جہی کُڑی نال ہس ہس گلاں کردے ویکھیا،

جو ایتھے بینک وچ کم کردے ملازماں نوں پانی پیاون دا کم کردی سی۔اوہدی کُڑتی وچوں دی کالے رنگ دا بلاوزصاف وکھائی دینداپیا سی۔لائن وچ لگ کے اپنی واری دی اُڈیک کردے گاہکاں دی اوہدے تے نظر گڈی ہوئی سی۔

چڑھت سنگھ نے کچ دے بوہے وچوں دی رنوجے نال نظر ملا کے ،دھون گُٹکا''سا سری کال''بلائی تے اشارے نال ہی اندر آون دی ازاجت (اجازت )لے لئی۔رنوجے دے چہرے تے فوکی مُسکان سی،پر چڑھت سنگھ اگے نالوں وی گنبھیرہو گیا۔ایس گنبھیرتا کرکے اوہدے انگاں پیراں وچ اکڑیواں چڑھ گیا۔

چڑھت سنگھ نے جد کیبن وچ پیر رکھیاتاں چلدے پکھے دی ٹھنڈک نال کانباںچھڑ گیا۔حیرانی ہوئی ایس رُت وچ ایہناں کیہڑے چھُہارے کھادے ہن کہ پکھا چھڈی بیٹھے نے۔

"جی۔۔۔"

"جی میں ایس بنک وچ گارڈ دی بھرتی لئی آیا،سوڈے اکوار (اخبار)نے دس پائی سی "اوہنے جیب وچوں اشتہار کڈھ کے وکھادتا۔رنوجے متھے تیوری پا کے ''ہوں''نوں اینا لمکا کے بولیا کہ سرسری نظر نال اوہنوں سروں لے کے پیراں تیک جھاک گیا۔جد پیراں ول ویکھیا تاں چڑھت سنگھ نے ٹُٹی جُتی وچوں باہر نکلے انگوٹھے نوں گُھٹ کے پچھانہ کر لیا۔پیراں دا رنگ اوہدی بُھوری جُتی نال میل کھاندا سی ۔پتا نہیں لگیا،جُتی ٹُٹی ہے جاں نہیں۔

رنوجے نے اپنی عقل نال پرکھیا کہ ایہ مدھرے قد دا چالی سالاں دا بندا بنک وچ کسے نوں بتمیزی کردے ہوئے نوں دھکامار کے،جاں کسے وی حیل حُجت نال باہر کڈھ سکدا ہے کہ نہیں ۔اوہدی کھودی داڑی ٹھوڈی کولوں چٹی سی تے پُڑ پڑیاں کولوں سر وی بگا سی۔

"ہتھیار ہے تیرے کول۔۔۔!!"

''ہاں جی ۔۔۔ہے۔۔۔!!'اوہنے چادرے دے ڈب وچ ڈیڈھ فٹاداتر کڈھ کےوکھایا،'ایہ ہے۔۔۔!'تسیں جھورا نا کروجی میں اینوں سان تے لوا کے تکھا کرا لواں گاجی،ویکھن وچ مارا لگدا اوں لوہا ایہدا بہت نروا ،ایہدے نال میں بتی بکرے وڈھے اے۔۔۔اکی کلے کماد دے ۔۔۔کنے ورھے ہو گےساڈےپنڈاں ونی کہے نے ہُن کماد نہیں لائیا ،تائیں ایہنوں جنگال (زنگال )پےگئی اے۔۔۔لاون وی کیہڑے جیرے نال ،ہلے تیک ملاں نے پیسے نہیں دتے۔۔۔"

"دلیر اے پھرتاں۔۔۔"

' 'دلیر آکھیا جی کیہ آکھیا،ساڈے جٹاں آلے گُروگھر دے نشان صاب تے وی میں ای چولا چڑھاونا ہوناں۔۔۔لاقے(علاقے)

چ کہے دی ہمت نی پیندی تھلے ویکھن دی۔۔۔میں اوتھوں انبر تے کھڑو(کھلو) کے تھلے پئیاں چیزاں بُجھ لینا۔۔۔''

رنوجے نوں اوہدی ایس نادانی اتے بے وقوفی تے ہرکھ وی آئیا،پر پھر سوچیا،جدتک کوئی ڈھنگ دا بندا نہیں مل جاندا ،ا ُدوں تک ایس بُوجھر جٹ نال ہی ڈنگ سارنا پینا۔

"ایہدے نال نہیں بندوق نال نوکری وجاونی ایں،ایہنوں پاسے ای رکھ۔۔۔بندوق اسیں دیندے آں،اوہ پئی اے،میڈم جی ایہنوں رکارڈروم چوں اصلا چکا دو۔۔۔!!"

''توں چل ۔۔ میں ضروری گل کر کے آئی "جدوں اوہ کیبن وچوں باہر چلا گیا تاں میڈم نے سوال کیتا،" سر ایہنوں تاں آپاں جنے کھنے نوں رکھ نہیں سکدے ۔۔۔ایہ تاں کوئی وی شرط پوری نہیں کردا۔۔۔"

"پچھلے گارڈ نوں مریا ویہ دن ہو گئے اے ۔۔۔،اوہدی تھاں تے بھرتی ہون لئی اجے کوئی وی عارضی نہیں آئی جو ہے سو آ ہی ایں 'مینیجر نے شیشے وچ دی اوہدے ول ویکھدیا ں مُسکان سانجھی کیتی تے بولیا،'ایتھے کیہڑاچتوڑھ دا کلھا جتنا۔۔۔بندوق ہتھ چ پھڑ کے بینک اگے ای بیٹھنا۔۔۔ایہ بیٹھا رہو۔۔۔چاہ پانی وی پھرادیا کرو۔۔۔تُسیں ٹینشن نا لوو۔۔۔"

پر قانون وی تاں۔۔۔

"ایتھے کہڑا سارا کُجھ قانونی طور تے سہی ہوندا۔۔۔جو سہی ہندا اوہ لوکاں لئی سہی نہیں ہوندا۔۔۔پرسوں دیکھا،کویں اوہ منڈا گل پٹن تیک آوندا سی،جے بےعزتی کر جاندا پھر۔۔"

ہُن میڈم کول مینیجر دی ایس گل دا کوئی وی جواب نہیں سی۔چڑھت سنگھ توں میڈم نے کُجھ کاغذاں تے انگوٹھے لاون لئی پیڈاگے کیتاتاں اوہنے اپنی کیتی پڑھائی بارے دسیا ،"پُوریاں پنج جماتاں پڑھیا جی میں"

چڑھت سنگھ نے چچا لکھ کے تے نال تیتی لکھ کے اپنا نام لکھ دتا۔

پھر اوہنے آلے وچ پئی دو نالی نوں پیراں وچوں جُتی لاہ کےنمسکار کیتی تے چُک لیا۔ایتھے جمی دھوڑ نوں پگ دے لڑ نال صاف کیتا تے رونداآلا پٹا چُک کے باہر پئی لکڑی دی کُرسی تے جم کے بیٹھ گیا ۔بندوق نوں جد نیویں کریا تاں ایہدے وچوں دو تن مکڑیاں جالا چھڈ کے دوڑ گئیاں۔کنا چر اوہ بندوق دیاں نالاں وچ پھوکاں ماری گیا۔

بندوق وچ پھوک مارن کرکے وجدی سیٹی سُن کے ساریاں دی دھون پچھے مڑکے جھاکی ،پر اوہ کولےنال بیٹھا سی ،سوکسے دی نظر نہیں پئی۔

بندوق نوں صاف کرکے موڈھے وچ پائے رونداں نوں پٹے وچوں کڈھ کے کنبل دے لڑ نال پونجھیا تاں ایہناں وچوں کافی رینے نکل کے اوہدی جھولی وچ ڈگ پئے۔ریناں نوں چُک کے پھر روندا ں وچ پاون لگ پیا۔اوہنے جد بینک دےکھُلے کینچی گیٹ وچ دی جو سنگل نال اینابھیڑا کر کے بنھیا سی کہ اکو ویلے اک بندا ہی ٹیڈھا ہو لنگھدا،بینک دے کاونٹر تے اک گاہک نوں چیپی نال نوٹ جوڑدیاں ویکھیا۔چیپی لاون بعد نوٹ نوں ٹھولا مار کے پرکھدیاں ،'لے بی ہُن چلو،ہُن تاں ایہ ہک پاڑ کے وی انگلینڈ آلی رانی کول دونے بھاء چلو'

چڑھت سنگھ بندوق نوں موڈھے تے لٹکائی ،ہتھ وچ بندوق پھڑ کے اندر آگیا۔کاونٹرتے پئی چیپی آلی پھرکی توں کافی چیپی اُنگل تے ولیٹ کے اوہنے پیریں باہر آکے کُرسی تے بہہ گیا۔اُنگل توں چیپی اتار کے خستہ رونداں تے لاون لگ پیا،جتھوں اوہناں دا برود باہر نکلن دا ڈر بنیا سی۔چارے رؤندے تے چیپی لاؤندیاں جد آخری وٹ لایا تاں اُنگل دے وال وی پٹے گئے۔

پیڑ نال اکھاں وچوں پانی سم کے داڑی وچ ہی گواچ گیا۔بندوق وچ روند پا کے تیاری وٹ کے بہہ گیا، جویں ہُن ہی بینک نوں لُٹن لئی لُٹیرے آرہےہون ۔اوہدے اندر خیال آون لگے،جے لُٹیرا آوی گیا تاں اوس کندھ پچھےلُک کے پورا مقابلاکر سکدا۔اوہ بنے ہوئے کونے وچ جا کے نشاناسنن لگیا تاں ایتھےلوکاں دے پیشاب کر کے کافی ہواڑبن کے سر نوں چڑھن لگی۔

ایس تھاں نوں مُورچا بناون دا خیال دلوں کڈھ دتا۔

کوئی ہور تھاں لبھن دی کوشش کیتی،تاں اوہنوں سامنے اک ککر وکھائی دتی۔جیہدے پیراں وچ چکیراہا کیڑے کھا رہیا سی۔ککر اینی نروئی نہیں سی کہ جو اوہنوں اپنے پچھے لکا سکدی۔ایوں آپنے لئی مورچا بناون لئی تھاں لبھدا ہوئیا شام تک کرسی تے بیٹھا رہیا ۔روندا والا پٹا موڈھے پاون کر کے اوہ آکڑ کے بیٹھا رہیا۔جس وجا کر کے اوہدے مور وی دُکھن لگ پئے۔

"کل آئیا جے ہُن بنک بند اے اوئے۔۔۔"

رنوجے دے ایس حکم نال ہی ساریاں نے کمپیوٹر بند کر دتےتےآپوآپنے روٹی آلے ڈبے چُک کے باہر جان دی تیاری کرن لگ پئے۔

چڑھت سنگھ نے بندوق نوں پھر آلے وچ رکھیا تے پیر جوڑ کے ،سر نیوا کے متھا ٹیک کے ارداس کیتی ۔بندوق وچوں روند کڈھ کے پٹے وچ پا دتے۔

سارے ملازم جد آپواپنے موٹر سائیکلاں دیاں ککاں مار کے جارہے سی تاں چڑھت سنگھ پاجامے دے پونچے نوں گوڈے تک چاڑ کے سائیکل دے ہینڈل نوں متھا ٹیکدا پیا سی۔

چاہے چڑھت سنگھ نے گھر جا کے کجھ وی نہیں کرنا ہوندا ،پتا نہیں پھر وی کیوں اوہدے اندر کالھ سی کہ اوہداسماں خراب ہو جاؤ گا۔جویں جویں اوہ پنڈول ودھ رہیا سی،تویں تویں گلی وچ کھیڈدے جواکاں دی اوازاوہدےکناں وچ پین لگی ۔اوہنے سائیکل دی رفتار پھرنی تے آکے اینی ہولی کر لئی کہ جیکر کسے شے نال ٹکرا ہون لگیاتاں چھال مار کے کاٹھی توں بھُنجےاُتر جاوے۔

بھیڈاں دے وگ وچوں بھجے آوندےشیرے نوں ویکھن لئی اوہنے سائیکل نوں روک لیا۔اوہدے اسانی نال لنگھن لئی گھڑیس وکھی نال لا لیا۔

"اوے۔۔۔اوہنا ں نال رل گیاں۔۔!!"شیرااوہدے ول پُورے ہرکھ نال ویکھن لگ پیا۔اوہدے ول اینے زور نال اُنگل تانی کہ کڑل پے گیا۔جد چڑھت سنگھ نے اکھ جھپکی تاں پوٹا پلک نوں چھوہ گیا۔پھر اوہنے کھبی اکھ نہیں جھپکی،سجی اکھ ہی ہلائی۔اُنگل ول ویکھدیاں دوویں آنے نک دی جڑوچ آلگے۔

''میں۔۔۔میں۔۔۔وچے تینوں ویکھوں گا۔۔۔''شیرا ایہ توں اگےکُجھ بولدا،اوہنوں گلی وچ ،بھیڈا ں دے وگ اوتدی کسے دے آون دا ڈر سی۔اوہدے ویکھدے ویکھدے ہی شیرا سامنے گھر دی نیویں کندھ لگ کے وڈے سارے ٹوکرے تھلے وڑ کے بہہ گیا۔جیہدے وچ کُکڑ تاڑےجاندے سی۔

جد بھیڈاں دی اُڈائی دھوڑ تھلے بیٹھی تاں اوہنوں دو سپاہی ہتھاں وچ بینت پھڑ کے بھجے آوندے وکھائی دتے۔جناں دا ساہ چڑھیاسی۔

"سالاکھچ کسے تھاں دا کدھر لوپ ہو گیا،اوہدے پچھے ہی بنک دا وکیل آگیاجو آپنے ہتھ وچ دو چار پھائلاں چُکی پھردا سی،بیس اسیں تینوں کچھ نہیں آکھدے ،ایتھے گُٹھاں لا کے ساڈی جان سوکھی کر"

سپاہی اگے گئے تاں اوہناں دے اک روڑی وجی متھے وچ آکے۔روڑی چکی تاں ایہدے اُتے دو نوٹ لگے سی۔ایہناں نوٹاں دے ول کنڈھ کے جیباں وچ پاوندے،'اوہ نی تھونداہن،آپاں پندرا کُو دناں نوں ،جاں پھر آوندے سنچرنوں لُک چھپ کے چھاپا ماراں۔۔۔جی۔۔۔'

''ہاں جی آپاں چلیئے۔۔۔"پتلے جہے سپاہی نے اس لہجے نال آکھیا کہ شیرا اگلے چار دناں تیک بے فکرا ہو جاوے۔

بابے ملخی دے گھروں جوگی کُرسیاں سر تے رکھ کے لے آئیا تے رانی دے گھر کُھلے ویہڑے وچ لیا رکھیاں ۔پچھے ہی اوہدی ماں آپنے ہتھ وچ سرہانے پھڑ کے لئی آوندی اے تاں ایناں کُرسیاں تے جچا کے رکھدیاں ،''وے جوگیا'توں ہٹی توں بُھجیا تے بسکٹ لے کے آ،چنگی طرحاں نرخ لی ،کتے کیڑیاں دے ٹُک نا مارے ہون۔۔۔"

''نہیں ،کوئی لوڑ نہیں ،اوہ تاں پرسوں لےآئیا سی برفی 'چڑھت سنگھ نے انگیٹھی تے مودھے پے کونڈےوچوں برفی دے چار پنج ٹکرے کڈھ کے وکھائے'آ نے"

"ایناں خرچا کاتوں کرنا سیگا۔۔۔"

"خرچا کاہدا ۔۔۔بینک دے مینیجر دا جرم (جنم )دن سیگا،اوہنے ساریاں نوں پالٹی کیتی سی،وڈے سارے لفافے وچ کھان چیزاں لیا کے دھر دتیاں،اوہ چوں جو بچ گیا ،میرے حصے دا میں گھرے لے آئیا،بئی کسے آئے گئے دا عزت مان ہو جاؤ۔۔۔!''اوہنے بڑی اوکھ نال اپنا من ایہ برفی کھان توں روکیاسی۔دل وچ آوندا،بھورا سواد ویکھ ہی لوے۔'پر ہریکےواری ایہ برفی دا ٹکرا بُلاں تے آکے رُک جاندا،جدوں سندر نے آکے دسیا،بائی پرسوں اپنی گُڈی نوں ویکھن لئی مُنڈے آلے پھیرا پاون گے۔۔۔''

سو اوہنے اپنا من مار لیا۔

تے ہُن رانی دی ویکھا وکھائی لئی تیاری ہو رہی سی۔

"مُنڈا ایتھے پانی دا چھڑکا کردے۔۔۔دھوڑ مٹی نا اُڈو۔۔۔"

سندر ایس گھر وچ سبھ توں موہری ہو کے کم دھندے کراوندی پئی سی،کہ ایہ گھر پورا رجیا پُجیالگے۔دو مجھاں کھول کے ادھر لیا کے بنھ دتیاں سی۔اوہناں اگے ٹوکریاں وچ ہرا چارا پا کے رکھ دتا گیا۔

جوگی پانی چھڑکدا ہوئیااندر منجے تے چڑھ کے کندھ تے لگی بابے نانک دی تصویر نوں صاف کردی رانی ول رون ہاکا ہوئیاویکھدا پیا سی۔اخیر اگاپچھا ویکھ کے اوہ اندر جا کے رانی کول ہرکھ نال بولیا،''دند کڈھی جانی ایں ،بڑا چا مینوں دھوکا دے کے کسے ہور نال لاواں لین لئی۔۔۔ادھی راتیں شہروں پتاسے لیا لیاکے کھاواندا میں مر گیا۔۔۔کھلاں جنی قدر نی پائی توں۔۔۔"

''تیری بےبے آہندی سی کہ جے اوہناں نوں میں پسند آگئی تاں اوہ مینوں نواں سوٹ تے اُنگل نوں مُندری پا کے جاون گے۔۔۔'رانی نے اوہدے اندر نوں کھنگال دتا،'نالے مینوں ایں آنے کڈھ کے ویکھن دی لوڑ نہیں ،چھاپ تاں تیری ماں نوں وی پینی ایں،جہڑی بچولن بنی پھردی اے''

'آہ شکل وگاڑ لے پھر نی اوہ تینوں پسند کردے ،مونہہ تے توے دی کا لس کریم وانوں مل لے۔۔۔'اوہنے آپنے انگوٹھے دے سر نوں کالس لگی وکھائی تے اشارے نال مونہہ اگے کرن لئی آکھیا۔

''میں تاں سوچیا سی، کتے نظر لگن توں ٹکا لاون لئی ہابڑیا پھردیں 'رانی نے صاف منا کردتا،'ایہ نی لاوندی میں،چار دن ہو گےپانڈو مٹی مونہہ تے ملدی نوں،ہن کتے جا کے فکر پیا۔۔۔''

''جیہڑے واہن دی پانڈو مٹی لئی اے نا اوس واہن دیاں پھسلاں پھوک دوں۔۔۔''

''اوہدی ماں نوں پچھ لیں،اوہنے لیا کے دتی اے۔۔۔''

''میری ماں دی دتا ۔۔۔توں اینے پہن پچر کے نا جاویں۔۔۔''جوگی گالھ کڈھدا رُک گیا۔رانی نے نوہاں نال اپنے سر دے وال تھوڑے جہے کھلار لے۔اوہدے انگوٹھے نوں لگی کالس اکھاں دے کوئیاں تھلے لا لئی۔

"ہُن ویکھ ۔۔۔"

''ہائے ربا میرے ماڑے کرم ،توں تاں اجے وی سوہنی لگی جانی ایں،تھوڑی جہی بُوتھی ونگی کر لیں ،آہ اکھ میچ کے ٹیر کڈھی لیں،تاں جو اُوہناں نوں کسے وی ہیلے جچیں نا۔۔۔''

پوری تیاری کر کے ویہڑے وچ بیٹھے ہوئے مُنڈے والیاں دی اُڈیک کرن لگ پئے۔چھیتی ہی دو سکوٹراوہناں دے بوہے اگے آرُکے۔سکوٹراں نوں چھوڑ کے اک پاسےلا دتا،پر منڈے نے سکوٹر کھچ کے اندر کر لیا سی،کتے کوئی اواراپشو ایہدے نال کھہہ نا جاوے۔کتے کوئی التی نیانا جھریٹ نا مار دیوے۔۔۔

"ساسری کال جی"

سارے اک دوجے نال ہتھ ملا کے گل لگ کے کُرسیاں تے آ کے بہہ گئے۔منڈے دی نگاہ گھر وچ چورجھات نال کُڑی نوں لبھدی پھردی سی۔بیٹھک دی باہری پچھے شست بن کے ورل وچوں دی باہر ویکھدی رانی دا ہرا دوپٹا مُنڈے نوں وکھائی دتا،جو اوہدے ہتھ وچ پھڑے رومال نال میل کھاندا پیا سی۔

''لگدا سنجوگ تاں ہون گے،رنگ ملن لگ پے اے''،ایہ چاہ اوہدے اندر لڈی پاگیا۔

منڈے دے چہڑے دی مُسکان ویکھ کے جوگی دے اندر لاوا پُھٹ گیاسی۔

"رانی پُت پانی لے آؤ۔۔۔"

رانی سٹیل دی تھالی وچ ،جہنوں رنگ کرکے وچ موراں دیاں تصویراں واہیاں سی،پانی دے چار پنج گلاس رکھ کے لے آئی۔جوگی پانی دا جگ بھر کے نال ہی آ گیا۔تھالی وچوں پانی دے گلاس چُکدیاں ساریاں نے کُڑی وچوں کوئی کھوٹ لبھن دی جاچ نال نگاہ ماری۔

'آہ مُنڈا ۔۔۔'مُنڈے دے پیو نے پُچھیا۔

''ایہ ۔۔۔'سندر نے تھوڑا جہاچُنی نال متھا پونجھدیاں،ایہدا بھرا ای اے،میراکاکا جی ،دومیں کھٹے پڑھدے رہے اے،دواں چ باھلاموہ اے،اکو قاعدے توں پڑھدے رہے اے۔۔۔"

منڈے نے مچھ نوں واٹ چاڑ کے جیجے ہون والا جوگی تے روب (رعب ) ماریا۔منڈے دا ماما ترلوچن سنگھ ،جس نے اون نال گھر وچ بُنی جیکٹ پائی سی،پانی دا خالی گلاس میز تے رکھن لئی اگے جُھکیاتاں کُرسی دیاں چارے چولاں جرک پئیاں۔کُرسیاں دیاں اگلیاں دویں لتاں تے بھار پین کر کے اوہ مٹی وچ دو اُنگلاں تیک دھس گئیاں۔ایہ ویکھدیاں چڑھت سنگھ دے ساہ کھچےگئے۔اوہدی چھاتی ہور پچک گئی۔

چڑھت سنگھ دے چہڑے تے کُرسی دے ٹُٹ جان دا ڈر اُبھر گیا،جو رانی دے رشتے توں نانہہ ہون توں وی وڈا سی ۔اوہنے پوری چنتا نال کیہا،'بھائی صاب تُسیں کرپا کرکے ،آہ کُرسی کتے تڑک نا جاوے،اسیں آہ اپنے گلی دے گوانڈھی ملخی دے گھروں منگ کے لے آوندی اے،آپ تاں ملخی بابا چنگا ،پر اوہدی بنا دنداں والی وُوہٹی جیونا حرام کر دیندی اے۔۔۔'

مامے نے کول بیٹھے سارے بندیاں دے مونہاں ول ویکھیا تے پھر گوڈیاں تے ہتھ رکھ کے اُٹھ پیا۔پر کُرسی اوہدے نال ادھا فٹ اُپر چُکی گئی سی تے پھر پٹک دنے تھلے ڈگ پئی۔

"جی ۔۔۔کوئی گل نہیں"

''اوہ تاں اینی کوڑی تیویں اے،جہڑی وی چیز نوں ہتھ لاؤ اوہدا ریٹ دس دیندی اے،کُرسی نوں ہتھ لائیا تاں بولی پندرا سو کا جوڑا اے۔۔۔اجے میری تاں تنخواہ وی نہیں ملی ،سو دو مہینے توں صرفےنال گُزارا کر رہے آں،جے کُرسی ٹُٹ گئی تاں ہو سکدا سانوں چودھری دی حویلی بُلا کے پنچیت کر دیوے۔۔۔''

ایہ گل بیان کردے تیک ماما ساریاں اُتے دی چکر کٹ کے چڑھت سنگھ نال منجے تے آ بیٹھا۔

''ایہ گلاں تاں ساری عمر ہوندیاں ای رہنیاں ،ہُن ساک باکے گل وی کر لئیے ۔۔۔'سندر نے چُنی نوں کنکاں وچ اڑنگدیاں اپنے پتل دے کانٹے چمکائے،ہاں جی ،پھر کویں لگیا گھر باہر۔۔۔"

''سبھ ٹھیک اے جی،نالے تُسیں کیہڑے ساڈے کوئی ویر کڈھنا،آہ منڈے نوں پُچھ لو جی ،ساڈی مرضی تاں ایہدے نال ای اے۔۔۔ہاں بئی'سندر نے پھر منڈے نوں پُچھیا،'ہاں بئی کاکا جے تیرے دل 'چ کوئی گل ہے تاں دس۔۔۔"

منڈے نے جد نیویں پا کے ،ترچھا جہا رانی ول ویکھیاتے پھر کول کھڑے جوگی ول جھاکیاتاں شرما گیا،بس مُسکا ہی سکیا۔اوہدی وی ایہ پہلی ویکھا وکھائی سی۔سندر نے ساری گل سمجھدیاں کہیا،''رانی جا پُت توں اپنے ویرے نال چاہ بنا کے لے آ۔۔۔"

جوگی نے خالی گلاس چُک کے جگ وچ پائے تے چونترے ول جاندی رانی دے پچھے تُر پیا۔چاہ رانی نے پہلاں ہی بنا کے رکھی سی۔جس نوں چھیتی ہی چینی دے کپاں وچ پا کے لے آئی ۔نال ہی برفی دے ٹکڑے وی ،جہنوں اوہدے باپ نے خاص ایس دن لئی بچا کے رکھیا سی۔

''ایہ سالے لڈو جہے بندے نال توں کویں لاواں لے سکدی ایں''

"جوگی مونہہ سنبھال کے گل کر ،ہو سکدا میرا ایہدے نال ساک پکا ہو جاوے،سو میں گھر والے بارے ایس طرہاں کوئی وی گل نہیں سن سکدی۔۔۔سمجھیا"ایہ گل کہندیاں رانی نے کالھی نال قدم بھرے تے آ کے ساریاں وچ چاہ ورتا دتی۔

'نوکری تاں ایہنوں پکی مل گئی سی،اجے جوئن کرنا باقی سی،کہ سرکار نے جٹاں نوں دتا خاص کوٹا کھو لیا،پورا سال سانوں لمکائی رکھیا ایہناں نے'منڈے نے اپنی کیتی ساری محنت تے پانی پھردا محسوس کیتا۔

'سرکار وی نا ایس جُجھاروقوم دے مان سنمان نال کھلواڑ کردی پئی اے،جدوں پھسلاں مر جاندیاں نے تاں بس مُعاوضے دے نام تے بھیک دیندیاں'مامے نے وی اپنی ہُنے ہوئی چڑھت سنگھ توں نکھیدھی دا سارا ہرکھ سرکار تے کڈھنا شرو کر دتا۔

'کدے کدے تاں جد پچھلے ویہہ وریاں تے نگاہ ماردے آں تاں لگدے ساڈے جاٹ بھائی چارے نوں وی راجنیتی بنا کے غریبی لکیر تے سُٹیا جا رہیا،ازادی چ ساڈے لوکاں نے سبھ توں ودھ یوگدان پائیا۔۔۔اونے شہید تاں سارے ملک چ نہیں ہونے جنے ساڈے پنجاب تے ہریانے وچ نے'منڈے دیاں اکھاں وچ روسا کافی چرم سیماتے آگیا سی۔

اوہدے ٹُٹے سپنے اکھاں وچ رڑک رہے سی۔

جوگی نے وی اپنی سمجھ نال ہُنگھارا بھریا،'پھر تاں راکھواں کوٹا وی شہید دے ادھار تے ہی ہونا چاہیدا ،جیہڑی قوم دے ودھ شہید نے اوہناں نوں زیادا سہولت ملنی چاہیدی اے۔۔۔کیوں کے ازادی وی تاں اوہناں دے پُرخیاں کر کے ہی مانی جا رہی اے۔۔۔'

'ہاں مُنڈیاتوں سہی بولدیں،ازاد اسیں کرایا مُلک اپنے گھر اُجاڑ کے تے انندکوئی مان رہیا،ساڈی کیتی کمائی سارے لوکاں وچ برابر ونڈدو۔۔۔اسیں ایہی چاہندے آں ،پر ایہ ونڈن ویلے دُوجیاں قوماں نوں غریب تے پچھڑیا ورگ دس دس کے سانوں لتاڑیاجا رہیا۔۔۔جہڑا بندا سرکار توں چڑے مہینے پنجاہ ہزار رُوپئے دی تنخواہ لیندا اوہ تاں باراں کلیاں دے یوگ اے۔۔۔اوہ تاں نہیں پچھڑیا ہو سکدا۔۔۔'ماما ترلوچن وی ہُن بفر پیا سی،جہڑا کسان اراکشن وچ اک دھر دا جرنل سکتر سی۔

''پھر کیہ ہو سکدا اے۔۔۔۔؟''

'سبھ نوں اک جُٹ ہو کے چلنا پوے گا،ایہدے لئی پچھلے مہینے نپھرے سنگھ نے مہاں پنچائت بلائی سیگی۔۔۔اوس دن اوتھے ساریاں نے رل کے پھیسلا کیتا کہ گیاراں تاریک نوں دلی دے جنتر منتر'چ سارے جاٹ دھرنا دیواں گے،سارے پنڈاں دیاں پنچائیتاں نوں بلاوا بھیجیا گیا۔۔۔'مامے نے بٹن کھول کے کُڑتے دیاں باہاں ایوں اُپر چاڑھ لئیاں ،جویں ہُن ہی دلی ول کُوچ کرنا ہووے۔

''انج چھیتی ہونا چاہیدا ،اوہناں نوں وی تاں پتا لگے کس قوم نال متھا بھیڑیا،جیہڑی قوم ہوراں لئی قُربانی دے سکدی اےتاں اپنے ویریاں نوں کویں بکھشے گی۔۔۔''

'کنہاں نوں پتا لگو گا۔۔۔؟'جوگی نے پھر گل پُچھی۔

''جہڑی نیتا ،منتری سنسدوچ بیٹھے نے ساڈی برادری دے ،جہناں نوں اسیں جتا کےاپنی بولی بولن لئی ایہ راج بھاگ دتے نے۔۔۔پر نہیں اہ وی اخیر اونا نال جا رلے۔۔۔پر پو لیں پیریں نہیں بہندے۔۔۔سُنیا کہ ساڈی اوس پنچائت دے کر کے مودی تے امت شاہ نے ساڈے جاٹ بھائی چارے نال ملاقات کر لئی اے۔۔۔''

'سُنیا ہی نہیں ،ایہ سچ اے بھانجے۔۔۔'مامے نے اپنی اوازنوں تھوڑا بھاری کر کے روعب وکھا دتا تے شیخی وی ماری۔

اوہناں دیاں اُچیاں اوازاں سُن کے گوانڈھ وچ بیٹھے لوک ،بہانے نال کندھاں اتوں دی ادھر ویہڑےوچ جھاکن لگ پئے۔گلی وچ جاندا شیرا وی اینوے ہی چپل دی ودھر سہی کرن دے بہانے نال ایہناں دیاں گلاں سُن گیاتاں اوہدے اندر کتے نا کتے قراروی آرہا سی۔

پر سندر اپنے کیتے اوس سوال تے بہت کھجھ چُکی سی،جس دا جواب اوہ چنگی طرہاں آپ جاندی سی،'کاکا جی تُسیں کیہ کردے ہو۔۔۔'اوہنوں پتا سی کہ پڑھائی پوری کرن توں بعد اوہ اجے بےروزگارہے۔

بس اسے سوال دے جواب وچ ماما بھانجا اپنی چرچا چھیڑ کے بیٹھ گئے ۔رشتے دی گل بھُل بھلا ہی گئے سی۔

سندر نے اصل مدےول پرتدیاں ،'ہاں جی ،ایہ تاں ہے ہی۔۔۔اچھا میں پُچھدی ساں کہ جو وی منگ ہے اوہ دسو،باقی جو ہرپیو آودی دھی نوں دیندا،اوہ تاں بھائی دینا ہی ہے۔۔۔'

چڑھت سنگھ نوں صندوق وچ پے اپنی ووہٹی دے ان سیت سُوٹاں دا چیتا آ گیا،جو اوہ داج وچ دے سکدا سی۔پھر اوہنوں اپنی چھاپ وی چیتے آئی ،جو منگنی ویلے اوہدےسوہرے نے پائی سی۔

'ہاں جی ہاں،ایس گھر وچ جو وی ہے اوہ سارا میری دھی دا ای اے۔۔۔۔'پر جد مُنڈے دی ماں نے گھر وچ نذر ماری تاں اوہنوں کوئی وی چیز نویں رواز(رواج)دی نہیں سی لگی۔اوہنے چُنی نال اپنے بُلہاں دیاں جھیتھاں وچ آئے تُھوک نوں صاف کردیاں ،'ساڈے گھر وچ تاں شُکر اے،رب دا دتا سارا کجھ اے۔۔۔کوئی تُھڑ نہیں ،لیڑے دا کوئی لالچ نہیں۔۔۔'چڑھت سنگھ نے پولی جہی اواز نال پُچھیا ،'جو رب نے نہیں دتا اوہ دسو جی۔۔۔'ایہ سُندیاں ہی مُنڈے دے چہڑےتے ماں پرتی ہرکھ نال بھرے چنھ سی۔اوہدے اندر ڈر نے اگڑائی لئی جیہدے کر کے اوہ شادی کرن لئی راضی ہوئیا اوہ تاں مل ہی نہیں رہی۔اوہنے پیر نال اپنی ماں نوں ٹھوکر کے اپنی گل سُنن لئی کہیا،'ماں تاں ہُن تیک مینوں لارے لاوندی رہی ایں کہ مینوں سکوٹر ویاہ چ ملو،ہُن نہیں لینا ،پھر دو سکوٹر ہو جان گےکیہ کراں گے،ماں میں تاں ویاہ ہی سکوٹر لئی کرا رہیا۔۔۔کنا کو چر لوکاں توں منگدا رہوگا۔۔۔نہیں نہیں ۔۔۔میں نہیں کراوناویاہ پھر۔۔۔'۔

آپے کرلے گل ۔۔۔ کل نوں کُڑی میرے نال شریکا کروگی،میں مونہہ اڈ کے سکوٹر منگیا۔۔۔۔'ماں نے بُلہاں نوں چُنی نال ڈھک لیاتے پھر آرام نال سدھا مامے دیاں اکھاں وچ ویکھن لگ پئی۔

'سنگونا بھائی ،جو چت چ اے بولو۔۔۔پھر رشتے پھکے پے جاندے اے۔۔۔'سندر نے پھر اوہناں دے دل وچ لُکی گل بُجھنی چاہی،'ہاں کاکا''کُجھ نہیں جی۔۔۔بس مینوں بھاویں ککھ نا دیو جی،پر میں تاں سکوٹرلینا نواں لُک ۔۔۔'منڈااینی گل آکھ کے ،پھر نیویں پا کے اوہناں ولل اکھاں چک کے ویکھن لگ پیا،'رب ولوں آہی کمی اے'۔

'ایہ فرمیس(فر مائش)تاں ساڈے آلے رب توں وی نہیں پوری ہونی۔۔۔کوئی ہور چیز۔۔۔سکوٹر تک ویکھ لو،اوہ میں لے دیندا جاں کوئی پُرانا سکوٹر لے لو۔۔۔'چڑھت سنگھ نے کنے چر بعد چُپی توڑی۔

'نہیں جی۔۔۔اسیں سوچ کے دسدے ہاں۔۔۔پھر جی۔۔۔!'

سارے کُجھ سماں چُپ بیٹھے رہے۔پھر بنا کُجھ بولے دوویں ہتھ جوڑ کے 'ساسری کال 'بُلا کے باہر ول نوں چلے گئے۔اوہناں دے سکوٹراں دی کھڑکویں اواز منڈ دی پھرنی تک سُندی رہی۔

چڑھت سنگھ نے اکاش ول جھاکدیا،'سنجوگ وجوگ سبھ تیرے ہتھ اےداتیا،جو چت بھاوے اوہی کریں ۔۔۔جو تینوں ٹھیک لگے اوہی کریں۔۔۔ایویں ساڈی نا کوئی پُٹھی سدھی اروجئی سُن لیں۔۔۔'

اوہدی نظر اکاش ولوں جد تھلے دھرتی ول آئی تاں میز تے برفی دے ٹکڑے پئےویکھ کے ،دل وچ ایہناں نوں کھان دی ریجھ جاگ پئی۔مونہہ وچ کوئی مٹھاس گُھلن لگ پئی۔

'اوہدا ہتھ جد پلیٹ وچ پئی برفی ول گیا تاںسندر نے کہیا،ایویں نا چت ڈُلاویں بھائی،اک مُنڈا ہور ہےمیری نگاہ ہیٹھ ،اوہنوں پرسوں سداونی ایں۔۔۔اوہناں نال سوڈی رانی دا جوڑ پکا بیٹھ جاو۔۔۔'

چڑھت سنگھ نے ایہ برفی کھان دا وچار پھر تیاگ دتاتے ایہناں نوں اکٹھا کرکے اندر جا کے جھلانی وچ دھر دتا۔

جدوں چڑھت سنگھ اپنے سائیکل دے ہینڈل نال کھدر دے جھلے بنھ کے شہر ول آئیا تاں اوہنوں کندھاں اُتے سینی دے کنے ہی اشتہار لگے وکھائی دتے ۔جہناں تے کالکھ ملی ہوئی سی۔پہلاں تاں گوند کندھ تے سینی دا پوسٹر لائیاجاندا ،پھر اوہدے مو نہہ تے کالخ جاں گوہا ملیا جاندا۔

ایہ حر کت ویکھ کے چڑھت سنگھ نوں تھوڑی حیرانی وی ہوئی۔

اوہنے سائیکل روک لیا تاں اک ادھکھڑ عمر دے بندے نے اوہدے بنا پُچھیاں ہی دسیا ،''ایہ کہندا جٹاں نوں کسے وی حالت وچ آرکشن نہیں ملناچاہیدا،ایہ ساڈے سنودھان دی توہین اے،جے ایہناں نوں پچھڑے ورگ دیا سہولتاں چاہیدیاں نےتاں اپنی پیلی ساڈے ناؤں کرا دین ،اسیں دیواں گا آرکشن۔۔۔''

چڑھت سنگھ اوہدے چہڑے ول ویکھی گیاپھر اوہدا دھیان سینی دے لگے پوسٹر ول گیا۔اوہدے سینی دے چہڑے توں تھلے ول وہندےکالے تل نوں کاگذ(کاغذ)نال اکھٹا کرکے ،اپنے سائیکل دے چکے دی گراری نال لا لیا۔ایہ گراری جنگال(زنگال)لگن کر کے کڑاکے پاؤندی سی۔کدے کدے تاں اوہنوں بُھلیکھا پے جانداجویں چین ٹُٹ گئی ہوندی ہے۔

اتھوں اوہنے سائیکل تور (ٹور)لیا تاں ہُن چین دا کھڑاک کافی گھٹ گیا سی۔

سائیکل نوں بینک دی کندھ نال کھڑا کر کے ،جد اوہنے عادت انوسار اپنی دھون نیویں کرکے کینچی بوہالنگھیا تاں کیشیر رُوپ سنگھ نال بینک وچ کم کردے ہور ملازم وی ہس پئے۔

رُوپ سنگھ نے سبھ نوں پہلاں ہی دس دتا سی اوہدی ایس عادت دا۔ایہناں دی مُسکان وچوں اوہنوں تسلی ملی کہ اوہدی موجودگی وچ سارے ملازم خُد نوں ،اتے بینک نوں سُرکھت سمجھدے ہن۔اوہدے موڈھے اسے ڈُونگھے احساس نال تنے جاندے۔

''ساسری کال جی''

'ہوں۔۔۔'رُوپ سنگھ نے ہُنگارا بھر کے تے سر ہلا کے اوہدا جواب دتا،پر اوہنوں کوئی تسلی نہیں ہوئی۔

سو اوہنے پھر'ساسری کال 'بُلا دتاتے اونا چر بلائی گیا جنا چر اگوں اوہنے وی 'ساسری کال' بول کے جواب نہیں سی دتا۔

'ٹھیک اے جی۔۔۔'جدوں اوہ اگلے ملازم ول اہلیاتاں اوہناں نے وی پہلاں ہی 'ساسری کال 'بلا دتا۔اوہناں نوں اک واری اپنا کم وچے ہی چھڈ کے اوہدا جواب دینا پیا۔

اوہ رکارڈ روم وچ گیا۔اوتھے پئی بندوق نوں ننگے پیریں کھڑ کے ارداس کیتا۔پھر رونداں آلا پٹاہتھ وچ لمکائی ،بندوق دی نکیل نوں ویکھدا ہوئیا باہر آگیا۔جد ایس دے نال اوہنے اک اکھ بند کرکے ہوا وچ نشانا بنھ کے ویکھیا تاں نالی نوں اپنے ول تانیاویکھ کے ڈردے ہوئے وندر دے مونہوں 'ساسری کال'نکل گیا۔

پھر چھیتی نال کہیا،'ایہ کیہ کر رہیاں،باہر جا کے کر جو وی کرنا'

'جی ۔۔۔!!'چڑھت سنگھ کسے چنگے نیانے وانگ بینک دے باہر پئی کُرسی تے جا کے بیٹھ گیا،جو ہمیشاہی باہر پئی رہندی سی۔جس دے چوری ہون دا کدے وی ڈر نہیں سی لگیا۔ایہدی باہی تے فلم کلاکاراں دیاں دو تن تصویراں چیپیاں سی۔اوہنے اج بندوق وچ اوہی دو روند بھر لے،جہناں دی اج واری بندی سی۔پھر بندوق نوں ہتھ وچ آوندے ہر ٹاویںٹاویںبندے ول اوں ویکھدا جویں کوئی لُٹیرا تاں نہیں آ گیا۔اوہدے کول دی لنگھدے بندے گھبراوی جاندے ۔اوہدی جھاکنی بڑی کسوتی سی۔

اوہ اپنے آپ نوں ہولی جہےآکھدے ،'آہ کیسا گارڈ اے'اینا ڈر تاں گھروں پیسے لے کے آوندے نوں نہیںسی لگیا،جنا اینے ایتھے ڈرا کے تراہ ای کڈھ ماریا،ایہ تاں وٹ چاڑھ چاڑھ کے مُچھا ں دی گنڈاسی بنائی بیٹھا۔۔۔'

اوہدے ایس لحظے (لہجے) نوں ویکھ کے کوئی 'پاگل اے۔۔۔!!'کہہ کے اگے لنگھ جاندا۔

جد اوہنے اپنے کُڑتے نوں دو تن اُنگلاں لمے آئے چیر ول ویکھیا تاں کنا چر ہی ایہدے ول جھاکی گیا۔پھر کُرسی کول پیا گول پتھر چک لیا،تے پورے گوہ نال اوس میخ نوں لبھن لگ پیاجہدے نال اڑ کے ایہ پاٹیا سی۔پتھر نوں ہتھ وچ پھڑ کے اوہ اوس ہر تھاں تے لنگھیا،جتھوں دی بینک وچ تُریاسی۔

پر جد کوئی وی میکھ نہیں لبھی تاں ایہ پتھر نوں میز تے پے اڈدے ورقیاں تے رکھ دتا۔اتھوں چیپی دنداں نال ٹُک کے جو نوٹاں تے لاون دے کم آؤندی سی،اپنے پاٹے کُڑتے تے لگا کے کُرسی تے پھر جچ کے بہہ گیا۔

اوہنے اکاش ول ویکھیاتاں کارخانے دی چمنی چوں کالے دھوئیں دی ،ککر دے تنے جنی موٹی لکیر اُپر ول جاندی پئی سی۔

اوہنے لمی اُباسی لئی تاں بینک دے بوہے تے بنے روشدان دے باہر بنی نکی جہی پڑچھتی تھلے کنے ہی لوگ کبوتراں دے آلھنے ویکھے ۔ایہناں دی بٹھ توں بچن لئی اکثر ہی بندے تیزی نال لنگھ کے بینک دے اندر باہر آوندے۔

اک کبوتر ککر دے مُڈھ وچ لگے کیڑیاں دے بھون تے پائےدانیاں نوں چُنجھ وچ بھر کے لے آونداتے لیا کے اپنےبوٹ دے مونہ وچ پاؤندا۔

بوٹاں دی' چیں چیں'سُن کے چڑھت سنگھ دا دل خُش ہو گیا۔اوہ جد وی روٹی کھاندا تاں بچی روٹی نوں بھور کے پھر دانیاں وانگ وٹ کے روشندان وچ سُٹ دیندا۔

روشندان توں جد اوہدی نظر تھلے ول آئی تاں اک سفید رنگ دا نوٹس لٹک رہیا سی ۔جہدےے سرے گوند پٹی جان کر کے تھلے لٹک رہے سی۔ہوا نال ایہدا شور زخمی پنچھی دے پھڑ پھڑارہے کھنبھاں ورگا سی۔ایہدے اُپر نیلے اکھراں نال لکھیا سی۔

جاری اے