مَچ" توں ”مُشک“ تک دا سفر"

سوزن سونٹاگ دا کہنا اے کہ اِک کتاب نوں لازمی طور تے کوئی ضروری شے ہونا چاہیدا اے تے میری کتاب، پہلی کتاب توں بہتر ہونی چاہیدی اے۔

ایہ بہتر لکھت ول اِک پریرنا اے تے ایس وچ اوہ ای لکھاری کامیاب ہو سکدا اے جو مسلسل زندگی نال رابطے وچ رہوے اپنے آ ل دوالے واپردے ہوئے واقعات نوں محسوس کرے تے اوس دا مشاہدا اینا گُوڑھا ہو جائے کہ اوہدے لفظاں راہیں حیاتی دے رنگ ساہمنے آنا شروع ہو جاون۔کسے وی لکھاری کول ا جہیا مقام اوس ویلے آندا اے جدوں اوہ اپنے دُکھاں توں اگے ہو کے گل کردا اے۔جدوں اسیں ”مچ“ توں ”مُشک“ تک دا سفر ویکھدے آں تے ایہدے وچ وی نُور العین سعدیہ ہوراں دا فن اگے نوں ودھدا ہویا لگدا اے، اوہناں نے حیاتی دے جہڑے رنگاں نوں چُنیا اے اوس نوں بیانن لئی خوبصورت انداز وی ورتیا اے۔اوہناں دا دِل جہڑیاں گلاں نوں ویکھ کے کُڑھدا اے اوس دا اظہار وی حقیقی رنگ نال ای بیانیا گیا اے تے کدھرے اوہناں نے ایسے رنگ نوں بیان کردیاں ہوئیاں کئی سوال وی چُکے نیں جو اوہناں دی شاعری نوں ہور توانا کر دیندے نیں:
”مِٹی دے کیڑیو
تُسیں منکھ توں وی ودھ
بھکھے او۔۔۔۔“ 15
”بات پاواں بتونی پاواں
کون ڈِگدا تِلک کے اسمانوں
گریڈی ڈوگ یاں بندا
دسو ہاں،“ 74
ایہ اک اجہی شاعرا دی لکھت لگدی اے جس نوں سماج دی حدوں ودھ سُوجھ بُوجھ اے تے ایسے لئی
آپ دی شاعری جذبیاں دے نال نال احساس نوں وی چھوہندی اے۔نور العین سعدیہ نے نویں پیڑھی دے جھوٹھے سچ وی بیانے نیں،کیوں جے اوہ آل دوالے ودھ رہیاں ’شُوکراں‘سُن رہی اے،نور دی نظم ”بھِجی ہوئی نظم“ اپنے گل نال لاکے سُننی پیندی اے اُنج تاں ورقے اُپر تاں ایس نوں سمجھیا نہیں جا سکدا اے۔ساہواں ویچ کے جُسے دا چرخا ڈاہنا،سدھراں دا کھیس بنانا نُور نوں آندا اے تے فیر اک اک اکھر ایویں جھاتی ماردا اے جیوں اوس نے چرخے دوالے ویلا وٹیا ہویا اے۔اوہ آپے اپنی سَکھی اے تے جدوں اوس دی ایہ نظم پڑھدا ہاں تے مینوں ایملی ڈکنسن دی نظمBecause I could not stop for deathچیتے آندی اے دوواں دا کینوس وڈا اے۔ دوواں دا موضوع موت وی اے اوہ وی سارے کم کاج چھڈ کے موت نوں کہندی اے چل چلیے تے راہ وچ اوہ جیون دے کئی رنگ ویکھدی اے۔نور وی موت نوں سکھی ہار کہندی اے
”چل نی سکھیے چھیتی چل
کویل نہ کر
جنج بوہے تے آئی کھڑی ہے
ٹھہر جا!
پِیلے تے لال پُھلاں دے ہار لے لواں
اگر بتیاں تے اِک مٹی دا پیالا وی
چِڑیاں نوں تریہ بڑی لگدی اے۔۔۔۔۔۔۔۔“ص۔12
موت دا انکار اپنے پیدا ہوون دا ای انکار اے۔
نازک موضوع چُننا تے فیر اوس نوں نبھانا ہر شاعر دے وس وچ نہیں ہوندا اے تے ایس دی مثال اوہناں دی نظم ”آلھنا“ وچ ویکھی جا سکدی اے جس نوں نور نے سگویں انداز نال نبھایا اے۔جدوں اِکلاپے نوں ’سنھ‘ لگ جائے تاں جنگ بھوگنی پے جاندی اے۔نور العین دیاں نظماں سِدھیاں سادھیاں وی نیں تے زبان دی مٹھاس نال بھریاں ہوئیاں وی کئی مصرعے تاں پوریاں کہانیاں وانگ کھلوتے نیں
”راتیں جُسا چرخا ڈاہویں
چن دی چاننی تاں ای بھرماویں“17
”ویڑھا بابل دا چھڈاں کہڑے بہانے
نہ مارو مینوں طعنے
میرے ماپے نہیں سیانے“ 19
”وے لے دے ماہی رانگلا ڈوپٹا
اُتے لگا ہوئے گوٹے دا چھٹا
کدی سانبھاں
کدی رکھاں
کدی شیشے موہرے تکاں“ ص۔25
جے اک ہور جھاتی ماریئے تاں ایہناں نظماں وچ اک گُوڑھا رنگ اج دے جیون دا وی اے جو اکلاپے ول نوں ودھ رہے لوکاں دی داستان اے۔ ایہ نظماں جندڑی دے سمندری طوفان نوں گُھٹ گُھٹ کر کے پی رہے لوکاں دی دی گل اے جو دفتراں وچ کم کردیاں،یاراں نال گپاں لاندیاں تے گھروالیاں نال ویلا بِتا کے وی اپنا اندرلا کرب اُنجے ای اپنے موڈھیاں تے چُکی پھردے نیں۔”اکلاپا“ وچ وی ایہی گل لبھدی اے تے ”کلیاں نہیں جینا“ وچ عشق دی ماری جھلی ہوندی محبوبا دی گل اے ایہ ای جھل ”ترونکا“ وچ اک مسکان دی بھال وچ لاوے نوں سانبھدی زنانی دی گل اے
”کملی ہو کے بہ گئی آں
سردل مَل کے یار دی
میں نہیں مرنا ایس رُتے
رب نال ہے ضِد لا لئی“ص۔27
مینوں تاں ایہدے وچ لگدا اے نور آپ ای گلاں کر رہی اے تے کہہ رہی اے
”وے اڑیا جا کسے بازار
سکون ای خرید لیا
سیاپا تے اگے ای تیرے گھر جم پیا اے“ص۔29
”محبت ہو جاندی اے“ شعر لکھن والیاں نوں کمرے دے پرانے پِیلے بلباں نال وی موہ پے جاندا اے تاں اوس دے خیال انج ہو جاندے نیں
”حیاتی کوئی نظم نہیں اے
جہنوں اسیں جِویں دی لکھیے
تے اوہ نظم ورگی سوہنی تے کُولی ہو جاوے
اسیں نظم تے لکھ سکدے آں
پر حیاتی نہیں لکھ سکدے“ص۔49
”شانتی“ سوانیاں دے اندر دی گل کیتی اے اوہدے وکھ وکھ رُوپاں وچ اوس نوں بے بس تے لاچار وکھایا گیا اے جو ساڈے ایس سماج دا کوڑا سچ اے۔
اپنی نظم ”مُشک“ وچ اوہ کہندے نیں
”ہتھاں لگی ہوئی سُکی مہندی
پَیلی وچ مِدھیاں ہوئیاں کچیاں گندھلاں
میرے نال سُتا ہویا
میرا جُسا
تے اوہدے مُچلے ہوئے کفن دی مُشک
واگاں کِہدے ہتھ۔۔۔۔۔؟“ص۔ 53
”جھُگیاں“ نظم وچ ماڑیاں دے جیون دا ہاڑا اے جہدے وچ بھکھ ننگ تے جیون دیاں بنیادی لوڑاں تھوڑاں توں وانجھے لوکاں دی گل اے۔اوہناں نوں حیاتی پَتر اں تے جمی تریل ہار معلوم ہوندی اے، جو جلدی ای گواچ جاوے گی ایسے لئی اوہ اکھراں نوں اپنے کول پرو کے رکھدے نیں پتا نہیں کہڑے ویلے وِرداں دی لوڑ پے جاوے۔
پنجاب،پنجابیت تے پنجابی زبان دی سیوا دی گل جدوں وی ہوئے گی اِک پنجابی سیوک وانگ نُور العین سعدیہ دا ناں ضرور آوے گا کئی چِراں توں اوہ پنجابی کامے دے طور تے وی جانی جاندیاں نیں اوہناں نے پنجابی زبان دی گل کرن والیاں دا ساتھ دِتا تے پنجابی دے لئی جِنا وی کجھ ہو سکیا کر رہیاں نیں ایسے لئی پنجابی زبان دے حقاں لئی کوئی جلوس تے ریلی اجہی نہیں ہوندی جتھے اوہ رَلت نہ کرن تاں فیر کویں ہو سکدا اے کہ اوہناں دی شاعری وچ ایس دا ذکر نہ ہووے،پنجاب بارے گل کردیاں اوہ کہندے نیں:
”میں دِھی نابری پنجاب دی
میری چُنی وِنھی گولیاں نال“ ص۔40
تے فیر ماں بولی دے موہ وچ اوہ کہندے نیں:
ماں بولی دی کُوک
وے پنجابی تیری کتھے گئی مت
تینوں ہُن کیوں نہیں سنیندی ماں بولی دی کُوک
جدوں تُوں ہے ای نابری
فیر رشتے ناتے دی پھُوک
رب بنائی سی ایہ دُنیا
اودوں ماں بولی دے سن سارے ساک
تُوں نابری پنجاب دی
تُوں کدی نہیں بنی کسے دی چاک
انگریزاں دی دِتی لَت نوں
تُوں کدوں کریں گی ٹھاک“ ص۔67
نور العین سعدیہ دا ایہ شعری پراگا جتھے نویں شعری استعارے لے کے آیا اے اوتھے ایہدے وچ موضوع دی نویکلتا وی اے جو ایس انداز نال بیان کیتے گئے نیں کہ ایہ دِل وچ لہہ جاندے نیں تے سوچن سمجھن والیاں نوں ایہ دسدے نیں کہ نُور دا ایہ شعری پراگا اوس دا جیون بارے رنگ ڈھنگ وی دسدا اے تے اوس دے بیانن اُتے گرفت نوں وی مضبوط ہوندا وکھالی دے رہیا۔ آس اے کہ نور العین سعدیہ ایہو جہے
شعری پراگے پنجابی زبان واَدب نوں دیندے رہن گے۔
ایس کتاب نوں سانجھ پبلیکشنز لاہور نے چھاپیا اے،کُل صفحے 88تے مُل250روپے اے۔