میری ماں بولی،میرامان

ایہ گل کوئی دسن والی نہیں کہ پنجابی زبان‘ کلچر تے لوک ادب اپنی تواریخ اپنی ہوند 6000 سال توں رکھدا اے پر اوہ لوکائی جہڑی پنجابی ہوون دے باوجود وی اپنی مادری زبان توں جانو نہیں اوہناں واسطے ایہ دسنا ضروری اے پئی پنجابی زبان اپنی اِک مکمل تواریخ تے اپنا وجود رکھدی اے۔ سانوں اپنے پنجابی ہون تے پنجابی اکھوان اُتے تے کسے حد تیکر مان ہوندا اے پر پنجابی بولن لگیاں خورے کیوں سانوں ہچکچاہٹ جہی محسوس ہوندی اے۔ عام بول چال وچ اسیں پنجابی زبان ورتدے آں پر جدوں کوئی مہذ ب یاں فِکری تے فہم دی گل کرنی ہووے تے اسیں اپنا مہاندرا اپنی مادری زبان توں موڑ کے اُردو ول کرلیندے آں خاص کر پنجاب دی دھرتی دی نوجوان نسل وڈے توں وڈے بندے نال پنجابی زبان وچ اپنے معاملات تے جذبات دا اظہار کردے نیں پر جِویں ای اوہناں نوں کسے کُڑی یاں سوانی نال گل کرنی پے جاوے تے فٹ اُردو زبان بولن لگ پیندے نیں فیر بھاویں اوس کُڑی دا فِکری تے ذہنی شعور اوس نوجوان مُنڈے توں گھٹ ای کیوں نہ ہووے۔ اُردو بولدے ہوئے یاں کجھ انگریزی دے لفظ استعمال کردے ہوئے اسیں خورے اپنے آپ نوں زیادا مہذب تے پڑھیا لِکھیا محسوس کردے آں۔
ایس گل وچ وی کوئی شک نہیں کہ پنجابی دھرتی اُتے موجود شہر لاہور جہنوں کالجاں دا وی تے باغاں دا شہر وی آکھیا جاندا اے ایہنوں آباد کرن وچ پینڈو طبقے دا بہت وڈا ہتھ اے۔ اوہناں روزگار دی غرض نال وڈے شہراں دا رُخ کیتا تے اوہناں دے ایتھے محنت مزدوری کرن پاروں ای لاہور شہر نوں زندا دِلاں دا شہر آکھیا جاندا اے۔ پر کدی کدائیں اِنج معلوم ہوندا اے کہ لاہور شہر پنجاب دے صوبے توں کدھرے باہر آباد اے کیوں جے اوہ لوک جہڑے اپنے پنڈاں وچ خاص پینڈو تے ٹھیٹھ پنجابی لفظاں وچ پنجابی زبان بولدے نیں‘ اوہ وی ایتھے آوندے نال ای ٹُٹی بھجی اُردو بولن لگ پیندے نیں۔ فیربھاویں دوجے نوں اوہناں دیس گلابی اُردو دی سمجھ آوے یاں نہ آوے اوہناں پنجابی زبان نوں چھڈ کے اپنے آپ نوں شہری ہوون دا ثبوت دینا ای دینا ہوندا اے۔ فیر اوہو لوک جدوں واپس اپنے جدی علاقیاں نوں پرتدے نیں فیر اوتھے جا کے سوہنی تے مِٹھے لہجے والی پنجابی بولنا شروع کر دیندے نیں۔
بندا اپنے جذبات دا اظہار ہر اوس زبان وچ کردا اے تے کرنا وی چاہیدا اے جہڑی زبان اوہنوں اَسانی نال سمجھ آوندی ہووے تے اوس زبان وچ اوہ دُوجے نوں اسانی نال سمجھا سکدا ہووے۔ پر ایتھے معاملا بلکل اُلٹ اے ایتھے گل نوں سمجھن سمجھاون دا تے معاملا ای نہیں اے ایتھے فِرکی صرف اپنے صاحبِ اسلوب ہون تے صاحبِ ذوق ہوون اُتے اڑی ہوئی اے۔ ایہنوں اپنی ماں بولی نال بغاوت یاں جہالت تے نہیں آکھیا جاسکدا‘ ہاں لاعلمی یاں بے خبری آکھیا جاسکدا اے۔ ایہو اوہ لاعلمی تے بے خبری اے جہدے کارن اسیں اپنی مادری زبان نوں گالھاں تے جُگتاں دی زبان توں وکھ ہور کجھ نہیں جاندے۔ جد کہ سمجھن تے عقل استعمال کرن دی لوڑ اے کہ جے ایہ زبان صرف گالھاں تے جُگتاں دی زبان ہوندی تے ساڈے صوفی بزرگ بابا فرید‘ شاہ حسین ؒ‘ وارث شاہ ؒ‘ بُلھے شاہ ؒ‘ سلطان باہوؒ ‘ خواجا غلام فرید ؒ ‘ میاں محمد بخشؒ ورگے لوک اپنیاں حکمت و دانائی نال بھریاں گلاں ایس پنجابی زبان وچ کیوں کر گئے؟ جے ایہ گل سچ ہوندی تے اوہ اپنیاں علم و حکمت بھریاں گلاں کسے ہور غیر زبان وچ کردے۔
11 جنوری نوں پنجابی ماں بولی ریلی جہڑی مادھو لال حسین سرکار دے دربار توں لاہور پریس کلب تیکر آئی ایہدا مقصد سرکار کولوں مطالبا منوانا سی کہ پہلی جماعت توں ایم اے تیکر پنجابی نوں لازمی مضمون دے طور تے پڑھایا جاوے۔ ایس وچ ریلی دے رلتی پنجابی بھیناں بھراواں نوں بار بار میڈیا ولوں ایہو سوال پُچھیا جارہیا سی کہ آکھیا جاندا اے کہ پنجابی گالھاں تے جُگتاں دی زبان اے ایس بارے تہاڈا کیہ خیال اے؟ تے افسوس ایس گل دا ہوندا پئی ایہ پڑھے لِکھے میڈیا دے لوک آپ وی پنجابی ای سن تے اوہناں نوں وی ایس آکھے جان اُتے یقین ہوچکا سی اوہدی وجھا صرف ایہو سی کہ اوہناں یاں تے کدے پنجابی زبان و ادب دی تاریخ پڑھی ای نہیں یاں فیر اوہ پڑھ کے بھُلا چکے نیں۔ فیر ایہناں میڈیا والیاں راہیں ساری پنجابی لوکائی بلکہ ساری دنیا کولوں پچھیا وی گیا کہ اوہ زبان دسو جہدے وچ گالھ نہیں ہوندی تے ایہ وی دسیا گیا کہ ہر زبان وچ گالھاں موجود نیں تے ایہ ساڈے بے خبر لوکاں آپ ای اپنے پیراں اُتے کہاڑی مار لئی اے تے اپنی ای ماں بولی نوں بھیڑی نگاہ نال ویکھن لگ پئے نیں۔
اَن پڑھ لوکاں توں وکھ پڑھے لِکھے لوک وی ایس گل اُتے یقین کیتی بیٹھے نیں کہ پنجابی زبان جاہلاں تے بے عقلے لوکاں دی زبان اے اوہدی مثال اجکل سیاست دا پِڑ کیہ تے ٹاک شوز کیہ تے عام پلیٹ فارم کیہ تھاں تھاں اُتے مِل رہی اے۔ مذاق رات وچ قیصر پیا نے پنجابی زبان وچ جگتاں تے ہور گلاں اُردو وچ کرلیا کرو دا فقرا بولیا‘ اِنجے ای خبرناک وچ جومراثی بھنڈ تے کمی کمین لوک پنجابی ماں بولی نال کررہے ہوندے نیں اوہ سبھ دے ساہمنے ای تے اسیں بجائے فِکر کرن دے اوہناں دی باندر کھیڈ ویکھ ویکھ اپنا تماشا آپے بنی جارہے آں۔ کجھ دیہاڑے پہلاں ن لیگ دی صوبائی اسمبلی دی سینئر آگو عظمی بخاری ہوراں آکھیا کہ ”پولیس تھانوں میں تفتیشی اور ایس ایچ او صاحبان ملزموں سے پنجابی زبان میں بات کرتے ہیں انہیں چاہیے کہ یہ ملزمان سے ناروا سلوک نہ کریں اور اُن سے اُردو میں بات کیا کریں“۔ عظمی بخاری ہوراں سَنے ایس ساری سیاست مافیا نوں پچھن والا جوکوئی نہیں ایس لئی ایہ بغیر سوچے سمجھے جو جی وچ آوئے بول دیندے نیں۔ عظمی بخاری ہوراں داشمار پڑھے لِکھے گھرانے نال ہوندا اے تے اوہ آپ وی یونیورسٹی آف پنجاب توں قانون دی ڈگری حاصل کرچکے نیں‘ اوہناں نوں پنجابی ہو کے پنجابی زبان خلاف گل کرنا زیب نہیں دیندا۔ اسیں وی سبھ جاندے آں کہ ایہ سبھ اوہناں مخالف قوتاں دی سازش اے جہڑے کجھ مہینے پہلاں پنجاب دی ونڈ دا رولا پائی بیٹھے سن۔ پر اسیں پنجابی اپنی دھرتی ماں نال سازشیاں نوں کامیاب نہیں ہون دیاں گے کیوں جے غیرت مند تے پِڑ وچ کھلون والے جدوں تیکر جیوندے نیں کوئی پنجاب دی ونڈ تے دور ایہدا نِکا جہیا ٹوٹا وی نہیں نکھیڑ سکدا۔
سانوں اپنے پنجابی ہوون اُتے مان اے تے اسیں اپنے جذبات دا اظہار اپنی ماں بولی وچ کراں گے تے دشمن طاقتاں نوں اوہناں دے مقصد وچ کامیاب نہیں ہون دیاں گے۔ساڈے اوہو پنجابی وِیر جہڑے انجانے وچ دشمن قوتاں دا شکار ہوئی جارہے نیں اوہناں نوں اسیں اپنے نال لے کے ٹرنا اے تے اوہناں نوں دسنا اے کہ ایہ اوہ بولی تے اوہ دھرتی اے جہڑی عقل و شعور والے صوفی بزرگ وی پیدا کردی اے تے نشانِ حیدر حاصل کرن والے غیور‘ بہادر تے نڈر نوجوان وی‘ سانوں سوچ دا پیمانا بدلن دی لوڑ اے تے فیر اوہ دن دور نہیں جدوں ہر پاسے پنجابیاں دا ڈنکا وجے گا تے پنجابی زبان د ا پرچار ہووے گا۔ایس سلسلے وچ 21فروری نوں نوں ماں بولی دیہاڑ اُتے لاہور پریس کلب دے باہر اسیں سبھ اکٹھے ہوکے پنجابی زبان نال محبت تے اِک غیرت مند پنجابی ہوون دا ثبوت دیاں گے۔ سانوں اپنی پنجابی لوکائی اُتے یقین اے کہ اوہ ضرور اپنے زندا دل تے پکے سچے پنجابی ہوون دا ثبوت دین گے۔
ایس پیغام دے نال اخیر اُتے اِیس شعری ٹُکڑے نال اجازت چاہواں گا۔
کناں دے وچ مصری گھول‘
ہیریاں دے مُل اکھر تول
موہوں بول توں مِٹھڑے بول‘
بولی بولدا نہ توں ڈول
ماں بولی توں بول
کملیا ماں بولی توں بول
سرمایا انملا تیرا‘
وارث شاہ تے بُلھا تیرا
شاہ حسین تے باہو تیرے‘
کیہ نہیں تیرے کول
ماں بولی توں بول
کملیا ماں بولی توں بول