خاص لیکھ

وحید رضا دے سُفنے پُنگر پئے۔۔ وحید رضا ہوراں دا شعری پراگا ” سُفنے پُنگر پئے “ پکی پِیڈھی غزل دی اک وکھری پچھان رکھن والا پراگا ثابت ہویا اے جہناں دے ہر شعر وچ حیاتی ساہ لیندی محسوس کیتی جا سکدی اے۔ڈاکٹر عباد نبیل شادؔ ہوریں آپ دی غزل گوئی بارے ایوں دیباچے وچ لکھدے نیں:

” وحید رضا دی غزل اج دی شعری رویت وچ شریعت بن کے اُبھردی اے۔اوہدا اک اک شعر poetic sense نال بھریا ہویا اے۔اوہنے قافیہ ردیف نہیں جوڑیا تے نہ ای کوئی کاریگری کیتی اے۔اوہدی غزل تاں جذبیاں دے دُھر اندروں جمدی اے تے اپنی ہوند دا پورا پورا ثبوت دیندی،پوری چمک دمک نال آلے دوالے نوں روشنی ونڈدی وکھالی دیندی اے“ وحید رضا،سُفنے پُنگر پئے۔ لاہور،سانجھ پبلیکشنز،بُک سٹریٹ46\2 مزنگ روڈ،2017ء،ص۔17 وحید رضااجہیا شاعر اے جہناں دا مننا اے کہ اوہ جے شاعر نہ ہوندے تے مر چُکے ہوندے۔جویں کہ اوہ لکھدے نیں: جیون دی جنگ ہن تیکر ہر چکیا ہوندا میں شاعر نہ ہوندا تے مر چکیا ہوندا (ص۔29) وحید رضا ہوراں کول ان گنت نظارے نیں جو اوہ دیکھدے تے محسوس ای نہیں کردے سگوں پڑھیاراں تک وی اوپ نظارے اپنے شعراں وچ لیا کے اپڑاندے نیں۔ایہدے وچ کجھ نظارے تاں بہتے دُکھ دین والے نیں جو انسان نوں ہور دُکھی کر دیندے نیں جویں کہ لالچ،کرودھ تے غرضاں دے مارے لوکیں پر ایس دے نال نال اوہ لوک وی موجود نیں جو ایس دُنیا نوں ہور سوہنا بناون لئی اتاولے ہوئے پئے نیں تے شاید ایہناں دی وجھا توں ای نظارے وی خاص ہو جاندے نیں تے بنجر اکھیاں وچ سُفنے پنگر پیندے نیں۔

ایس شاعر دی پچھان دُکھاں نوں بیانن کرن والے دے طور تے وی ہو سکدی اے کیوں جے اوہناں نوں دُکھ شکلاں وٹا وٹا کے مِل رہے نیں۔

وحید رضا ہوراں نوں اپنی دھرتی تے اپنی وستی دی بہت فکر رہندی اے جو اوہناں دی اپنی دھرتی نال محبت دا وڈا ثبوت بن جاندی اے۔پر جدوں اوہ شاہاں دے پُتاں نوں کمیاں دے گھراں دا نوکر بیان کردے نیں تاں نال ای اوہ دسدے نیں کہ میں ایہ جو سُفنا ویکھیا اے اوہ کدی پورا نہیں ہونا اے ایس لئی مینوں سُولی چاڑھ دیو۔اوہناں نوں ٹردے پھردے بندے پتھراں دے بنے ہوئے لگدے نیں جو سوچن سمجھن توں وانجھے ہو کے اپنے دن لنگھا رہے نیں۔شاعر ہوراں نے اپنی دھرتی نال اپنے دُکھ سانجھے کیتے نیں تے نویں نویں سُفنے ویکھے نیں تے جتھے دھرو دا راج ہووے اوتھے سُفنیاں ویکھن والی اکھ نوں سُولی تے چڑھنا پے جاندا اے۔اوہناں نوں اپنی حیاتی دی اُکا پرواہ نہیں اے سگوں اوہ تاں اپنے دیس دا سوچدے نیں جتھے انھیریاں دا راج اے تے ایس نوں مُکاون واسطے اوہ اپنی حیاتی نوں وی داء تے لاون لئی تیار نیں پر شرط ایہ اے کہ اوہناں دے بلن نال انھیرے دا راج مُک جاوے تے ہر پاسے چانن ای چانن ہو جاوے۔جس وستی دی وحید رضا ہوریں گل کر رہے نیں اوتھے بے سکونی اے تے اوس بے سکونی نال ہر کوئی اُکتاندا جا رہیا اے۔ایسے لئی تاں اج دا حساس بندا جو کشید کردا اے اوہ کڑتن اے تے ایہی کڑتن سانوں آپ جی دے شعراں وچ وی تھاں تھاں مِلدی اے۔ایس کشیدی گئی کڑتن دا اک ہور فایدا ایہ وی ہوندا اے کہ انسان نوں جو اپنی ذات دی پچھان ملدی اے اوہ کسے ہور راہ نال نہیں مل سکدی اے۔ کئی وار کڑتن دا انداز سچائی بیانن لگیاں اوہ ایوں لکھدے نیں: ” میرا موضوع سی مزدور دے گھر دا چُلھا میرے قلم چوں اکھراں دی تھاں لنبو نکلے “ (ص۔ 43) ” دُنیا نالوں قبر کشادا جاپے گی مینوں ایتھوں تیک پہنچایا جاوے گا “(42)

” خلقت فیر وی بھُکھی مردی جاندی اے حالے رزق خدا دے قبضے اندر اے “ (111) ” کدی کدی تے اینا مِٹی ہو جانا واں پبّاں بھار کھلو کے انبر چُم لینا واں “ (105) وحید رضا ہوراں کول علامتاں دا وی اک جہان موجود اے تے علامت دے ورتارے نال اوہ بہت وڈیاں گلاں کہ جاندے نیں۔اوہ رُکھ دی پیلے پن دی شکار ہر اوس ٹہنی دا زکر کردے نیں جس نال اوہناں کول دُکھی ہوون دا کارن اے۔اوہ دھرت نال محبت تے رُکھ نال تے اوہدیاں لغراں دی بھیڑی حالت نوں بیاندے نیں۔بھاویں اوہناں نے لکو چھپا کے گل کیتی اے پر ایس گل وچ کئی گلاں دے پرچھاویں بھالے جاسکدے نیں۔تے فیر جدوں اوہ بھُکھے لوکاں نوں مردے ویکھدے نیں تاں چوبھویں انداز نال رزق اُتے قبضا کرن والے دا ذکر کردے نیں۔اپنی وستی تے اوس اُتے”بلا“ دے قبضے نوں اوہناں نے جویں اپنے فنکارانا انداز نال بیان کیتا اے ایہدے وچ اوہناں دے اندر دا شعور وی جھلکارے ماردا دکھائی دیندا اے۔ایہ شعر تاں پڑھیار نوں سوچن تے مجبور کر دیندے نیں اوہ لکھدے نیں: ” ڈر دی ایہ تلوار سِراں تے کس ٹنگی اے وستی کیس بَلا دے قبضے اندر اے

خیر خدایا! بیڑی میرے بختاں دی وگڑے ہوئے دریا دے قبضے اندر اے “ (112) وحید رضا ہوریں دُکھاں نوں ہنڈاندے ہوئے اپنا جیون جین والے لوکاں وچ شامل ہوئے نیں تے ایسے ای دُکھاں نوں اوہ بڑے نویکلے انداز نال بیان وی کردے نیں۔اوہناں دی غزل دا نویکلا پن ای اوہناں نوں باقی شاعراں توں وکھرا کردا اے۔محبوب سرمد ہوریں آپ دی شاعری بارے لکھدے نیں:

” وحید رضا دی اکھ نوں دنو دن خراب ہوندے حالات نوں بڑی ڈونگھیائی نال ویکھ رہی اے۔“(ص۔22)

ڈاکٹر نوید شہزاد ہوریں اپنے فلیپ وچ ایوں لکھدے نیں:”زبان دا آون،قافیے دی نبھائی تے ردیف دی چون وحید رضا دی غزل دا سہپن تاں ہے ای نیں پر اوہدی کوِتا نوں چس دار بناون وچ وڈا حصا گھٹ ودھ اوہناں پونے دو مصرعیاں دا اے جہڑے ہر شعر وچ بحر دے رِدھم دی سرداری قبولدیاں قافیے ردیف دے چرنیں ڈُھک کے متھا ٹیکدے نیں۔“ (فلیپ) وحید رضا ہوراں نوں اک تھاں تے کھلو جانا موت ورگا اے ایسے لئی تاں اوہ اگانہ ودھو سوچ نوں موہرے رکھدیاں ہویاں سبھناں نوں وی اگانہ ودھن دی پریرنا دیندے نیں۔اوہ اپنے آپ نوں آکھدے نیں کہ اوہناں دی طبعیت پانی ہار اے جو اک تھاں اُپر کھلوتا رہے تاں اوس وچوں بُو آون لگ جاندی اے۔ایہ ای وجھا اے کہ ایس شاعر دے ہر شعر وچ انسان نوں اگے لیجان دی راہ دی جانکاری مِلدی اے۔آپ جی دے کول دُکھاں دا ڈھیر اے تے ایہ دُکھ ای اے جو انسان نوں اپنی تے ہورناں دی اصلیت توں جانو کرواندا اے۔ایہ دُکھ انسان نوں جیندیاں جی یاں تے مار دیندا اے یاں فیر اوس نوں جی دار وی بنا سکدااے۔اج دا انسان دُکھاں تے اوکڑاں وچ گھِریا ہون کر کے طرحاں طرحا دے مسئلیاں نال لڑدا رہندا اے۔ایہ مسئلے زیادا تر انسان دی ہوند نال جُڑے نیں جے کُھلے دل نال ویکھیا جاوے تے اج دے انسان دا سبھ توں وڈا دُکھ دائیک اوہدے ورگے انسان ای نیں جو کدے اوس نوں اکلیاں چھڈ دیندے نیں یاں فیر اوہدے جذ بیاں نوں مار مُکاندے نیں۔

ہن ایہ وی نہیں اے کہ وحید رضا ہوراں کول رومانوی جذبے موجود نہیں نیں اوہ جتھے دُکھاں نال جیون ہنڈاندا اے اوتھے اوہدے کول جین لئی ٹھنڈی ہوا دے بُلے وانگ محبوب دا تصور وی اے جس نال اوہناں دا انتاں دا پیار اے تے ایہ پیار کسے وی قسم دے نفعے نقصان توں اگے تک دی گل اے۔محبوب دی مُسکان بارے سوچدیاں ہویاں وی اوہ اپنے اکلاپے نوں نہیں وسار سکدے نیں۔کیوں کہ اوہناں دا مننا اے کہ ہولی ہولی جہڑے دُکھ اوس نے سہے سن ہن اوہ وی سُکھاں دا رُوپ دھار گئے نیں۔ایس طرحاں اوہ دُکھ ہنڈا ہنڈا کے ایسے ندر ہو گئے نیں کہ اوہ نویں دُکھاں نوں سینے نال لاون بارے سوچن لگدے نیں۔ایس توں ایہ گل نتردی اے کہ اوہ دُکھاں نوں وی اپنی اگوائی کردیاں محسوس کردے نیں تے ایس نوں منفی سوچ نال نہیں ویکھدے نیں جویں کہ اک سطحی سوچ رکھن والا انسان کر سکدا اے۔اج دا انسان نکیاں نکیاں سدھراں نوں پُوردیاں اپنی ساری حیاتی نوں داء تے لا دیندا اے تے فیر ایسے ای گیڑ وچ اپنی حیاتی نوں ضائع کر دیندا اے۔اک ہور ودھیا گل جو اج دے ایس وڈی سوچ رکھن والے شاعر کول موجود اے اوہ سوچ اے اپنی ذات دی پُن چھان کرنا۔ایہ اوہ خوبی اے جو اجوکے سمے وچ ایوں بن گئی اے جویں کوئی بہت وڈی خامی بنی پئی اے۔جدوں اک انسان دوجے ول انگل چُکدا اے تاں ایتھے ایہ ریت بن گئی اے کہ گردناں اُڑا دِتیاں جاندیاں نیں پر اپنی غلطی نوں منن لئی کوئی وی تیار نہیں ہوندا اے پر جے بندا اپنی پُن چھان کردا رہوے تاں اوس دی اصلاح ہونی رہندی اے جویں کہ وحید رضا ہوریں اپنے ایس شعر وچ لکھدے نیں: ” کوئی انگل وی کرے تے مینوں گولی جاپدی اے تاں میں اپنے پُن چھان بارے سوچدا آں “(ص۔27) وحید رضا ہوراں نوں اج دے رشتیاں ناتیاں بارے وی مکمل جانکاری اے کہ ایہ سبھ دکھاوے دے ای رہ گئے نیں اوہناں رشتیاں وچ موہ پیار دے سبھ جذبے مُک گئے ہوئے نیں جس نال منافقت نے جڑھاں پھڑ لئیاں نیں۔ ایہ سبھ رشتے تے ناتے لالچ نال بھرے ہوئے نیں فیر ایسے کر کے ایہ ساری صورتحال شاعر نوں ہور دُکھی کرن وچ اپنا کردار ادا کردی اے ایسے لئی تاں اوہ بڑی جاندار اواز نال بولدے نیں: ” آکھن نوں نیں سکّے رشتے دار مِرے آل دوالے جو غرضاں مارے کھلرے نیں “ (ص۔32)

نویں پنجابی غزل وچ وحید رضا ہوراں دی اواز اک جاندار اواز بن گئی اے ایہ سبھ اوہناں دے بیانن ڈھنگ دی نویکلتا پاروں ای اے تے ایہ نویکلتا گھٹ ای نویں شاعراں کول مِلدا اے۔ ایہو جہی شاعری اندر کئی جہان وی لُک سکدے نیں تے اک نواں جہان وی بن سکدا اے کیوں جے ایہو جہے شاعر چِتھی ہوئی بُرکی کھانا پسند نہیں کردے نیں۔