سوشل میڈیا بارے نویں قانون…… حکومت نے کجھ نہیں سِکھیا؟

پاکستان وچ اک چیز دی تصدیق بار بار ہوندی رہندی اے۔ اوہ ایہ کہ ساڈِیاں حکومتاں دوجیاں دے تجربے یاں اپنے ای تجربے دی دُہرائی توں کجھ وی سکھن دی صلاحیت توں مڈھوں محروم نیں۔ احمق بندا اِکو تجربا بار بار کردا اے تے سمجھدا اے کہ ایس واری مختلف نتیجا نکلے گا۔ ساڈیاں حکومتاں وی گند نوں قالین دے تھلے لُکاکے سمجھ لیندیاں نیں کہ اوہ چیز موجود ای نہیں۔ اپنی اصلاح کرنا ایہناں نوں بہت ماڑا لگدا اے تے تنقید توں موت پیندی اے۔ سوائے تعریف سنن دے ہور کوئی سچی گل سنن دا ایہناں وچ حوصلا ای نہیں ہوندا۔ اپوزیشن وچ ہوون تاں میڈیا ایہناں نوں دوست جاپدا اے‘ اقتدار وچ آ کے اوہی میڈیا ایہناں نوں دشمن لگن لگدا اے تے اوہدی جیبھ وڈھن نوں اتاولیاں ہو جاندیاں نیں۔ ایہو خُدفریبی اخیر ایہناں دے اپنے لئی تباہ کن ثابت ہوندی اے۔

انصافی حکومت جدوں دی آئی اے‘ میڈیا نوں بہانے بہانے بولن توں روک رہی اے۔ ایہ جتن کافی حد تیکر کامیاب وی ہو چکے نیں پر سوشل میڈیا دا کیہ کیتا جاوے‘ جہدے اُتے حکومتاں دا عمل دخل بہت گھٹ ہوندا اے۔ ایس مقصد لئی سرکار نے سوشل میڈیا کنٹرول کرن لئی چپ چپیتے نویں قانون گان بنا کے وفاقی کابینا توں منظور وی کروا لئے نیں۔ نویں قانوناں مطابق یو ٹیوب‘ فیس بک‘ ٹوئٹر‘ ٹک ٹاک‘ ڈیلی موشن تے ہور اداریاں لئی اسلام آباد وچ دفتر کھولنا لازمی مِتھیا گیا اے۔ ایہ کمپنیاں اک سال دے اندر اندر پاکستان وچ ڈیٹا بیس سرور قایم کرن گیاں تاں جے آن لاین مواد نوں ریکارڈ کیتا جا سکے۔ آن لاین ”ناپسندیدا“ مواد دے خلاف ساڈی حکومت ولوں شکایت پاروں چوی گھنٹے دے اندر اندر تے ایمرجنسی پاروں چھے گھنٹے دے اندر اندر ہٹان دِیاں پابند وی ہون گیاں۔ ایہناں کمپنیاں نوں سوشل میڈیا کمپنی انویسٹی گیشن ایجنسی نوں معلومات دین دا پابند وی کر دِتا گیا اے۔

تہانوں یاد ہووے گا‘ کجھ سال پہلاں یو ٹیوب اُتے پابندی لائی گئی سی۔ ایہدے بارے عدالت وچ وی کیس چلدا رہیا تے فیصلے توں پہلاں ای پابندی ہٹا وی دِتی گئی۔ نانی دے کھسم کرن تے کر کے چھڈن دے ایس عمل وچ حکومت نوں کنا کو فایدا ہویا؟ پابندی لان دی ضرورت کیہ پے گئی سی؟ گل ایہ سی کہ یو ٹیوب اُتے اوس سمے دے کجھ آگوواں دے اعتراض جوگ کلپ موجود سن تے حکومت چاہندی سی کہ لوکائی اوہ نہ ویکھے۔ ایسے پاروں توہین رسالت دے مواد دی موجودگی دا نعرا لا کے یو ٹیوب اُتے پابندی لا دِتی گئی۔ دنیا بھر وچ ایہ سچ تسلیم کیتا جا چُکیا اے کہ اج دا دور پابندیاں لان دا نہیں نہ ای ایہدے پابندیاں نال کسے چیز نوں لوکائی توں دُور رکھیا جا سکدا اے۔ یوٹیوب اُتے پابندی لگن دے باوجود لوکائی اوہ سارا کجھ پراکسی راہیں ویکھدی رہی جو حکومت نہیں سی وکھانا چاہندی۔ ایس ویلے وی اوہ سارا کجھ انجے دا انجے موجود اے‘ کون ویکھدا اے؟ ثابت ہویا کہ پابندیاں لان نال کسے شے دی مارکیٹنگ وچ وادھا ہوندا اے‘ کمی نہیں آوندی۔

دُوجی مثال پورن سایٹاں دی اے جو پاکستان وچ بین نیں۔ سادا طریقے نال اجہی کوئی وی سایٹ نہیں کھولی جا سکدی۔ ایہدے باوجود پاکستان دی گنتی دنیا بھر وچ ایہ سایٹاں ویکھن وچ پہلے نمبر اُتے آوندی اے۔ فیر پابندی دا کیہ فایدا ہویا؟

ہُن حکومت نوں کسے نے ایہ عقلمندی سکھا دتی اے کہ کسے طرحاں سوشل میڈیا نوں قابو کیتا جاوے۔ ایس مقصد لئی قانون وی آ گئے نیں۔ یقینن سوشل میڈیا اُتے بہت سارا کجھ اوہ اے جہڑا مناسب نہیں۔ ہر قسم دا گند‘ بے حیائی‘ بدتمیزی‘ بداخلاقی تے اوہ مواد کھلریا پیا اے جہڑا کسے وی مہذب سماج اندر نہیں ہوندا۔ پر ایہ ویکھنا وی ضروری اے کہ کیہ ساڈا سماج کوئی مہذب سماج اے؟ سوشل میڈیا تاں اوسے چیز دا عکس اے جو سماج اندر موجود اے۔ ظاہری طور نہ سہی‘ لوکاں دے ذہناں اندر سہی۔

اسیں ایہ نہیں کہندے کہ لوکاں نوں سارا گند ویکھن یاں کھلارن دی کھل ہونی چاہیدی اے پر پابندیاں لا کے کسے چیز نوں نہیں روکیا جا سکدا۔ اصل چیز لوکاں دی ذہنی تربیت دی اے جہدے ول کسے حکومت دا دھیان نہیں۔

ہُن وی سوشل میڈیا نوں وس وچ کرن دے جتن سپھل ہون دا کوئی امکان نہیں‘ البتا حکومت اپنا مذاق بنوان دا کامیاب جتن کر رہی اے۔ اک ہور حقیقت ایہ وی اے کہ حکومتی ٹولے تے اوہدے حمایتی نوجواناں نے اقتدار وچ آون توں پہلاں جو کجھ کیتا سی‘ اوہی کجھ منافع سمیت اوہناں نوں مل رہیا اے۔ کوئی وی فصل بیجن دے بعد اوہدا پھل ہمیشا وادھو ماترا وچ ملدا ہوندا اے۔ کلو کنک بیج دتی جاوے تاں اک ٹن اناج پیدا ہوندا اے۔ جتھے تک سوشل میڈیا دا تعلق اے‘ ایہ پابندیاں نال رام ہون والا نہیں۔ دو چار اوازاں بند کیتیاں جا سکدیاں نیں پر ایس سمندر نوں چلوواں نال کویں خالی کیتا جاوے؟

بہتر اے ایہنوں انجے چلن دتا جاوے۔ البتا لوکاں دی ذہنی تربیت ول دھیان دتا جاوے تاں جے اوہ سارا کجھ ہوندیاں سوندیاں وی احتیاط تے اخلاقیات ورتن۔

(شکریے نال روزوار" لوکائی")