چیت اچیت(7) ــــ رویل

مجلہ”اَوراق“ دے بَیک ٹائٹل تے اِدارہ کاغذی پیرہن دا اِشتہار چھپیا تے اِک دِن مینوں شناور اِسحاق ناں دے اِک بندے دا فون آیا:

”اسیں اِک کتاب چھپوانا چاہنے آں …… تسیں سانوں آ کے مل سکدے او؟“

میں اوہناں دا ناں پتا پُچھ لیا،پر دو تن دِن اوہناں کول جا نہ سکیا۔ اوہناں نے فیر فون کیتا تے پُچھیا کہ اسیں اوہناں نوں مل سکنے آں یاں نہیں …… جے نہیں تے اوہ کسے ہور پبلشر وَل دھیان کر لَین…… شاید اوہناں نُوں کتاب چھپواؤن دی چھیتی سی۔ میں اگلے دِن دا وعدہ کرکے اوہناں کول جا اَپڑیا۔ جان پچھان مگروں پتا چلیا کہ شناور اِسحاق ہوریں آپ وِی شاعر نیں تے اَپنے اِک بیلی جمیل پرواز ہوراں دا اُردو شعری مجموعا "کانٹوں کے ساتھ ساتھ" چھپوانا چاہندے نیں۔ تفصیل پُچھ کے میں اوہناں نُوں کوٹیشن دے دِتّی تے اگلے دِن اوہناں نے شاعر نُوں وِی بلوا لیا جہڑے سیالکوٹ دے کول قصبہ سنبھڑیال وِچ رہندے سَن۔مینوں کتاب چھاپن دا آرڈر مِل گیا تے ایس سلسلے وِچ ہُن اوہناں کول میرا آؤنا جانا لگّا رہندا۔ کتاب چھپن تیک اوہ میرے بیلی بن گئے تے اوہناں نال بڑیاں گُوڑھیاں گلّاں ہون لگ پئیاں۔

شناور اِسحاق ہوریں اودوں شاہ عالم مارکیٹ وچ ریڈی میڈ کپڑیاں دے اِک شو رُوم تے مینجر سَن (اوہناں نے بی اے کیتا ہوئیا سی‘ ایم اے کرکے لیکچرار بن گئے تے اَج کل اوہ پنجاب کالج‘ شرقپور شریف دے وائس پرنسپل نیں)۔ اِک دِن مینوں پُچھّن لگّے:

”ڈاکٹر وزیر آغا تہاڈے کدوں دے جانُو نیں؟“

"جدوں اوہناں نے 1966 ء وِچ اَپنا پرچہ ”اوراق“ کڈھیا۔"

"پر میں تے سُنیا اے کہ اوہناں نُوں کوئی مِل اِی نہیں سکدا۔"

ڈاکٹر وزیر آغا اوس ویلے لاہور کینٹ چ رَہندے سَن۔ اوہناں دے اِکلوتے پُتّر سلیم آغا قزلباش ہوراں نے اپنے حصے دیاں کجھ پَیلیاں ویچ کے ایتھے کوٹھی خریدی سی۔ وزیر آغا اِک حادثے وِچ اپنا چُولا تُڑوا بیٹھے تے ٹھیک ہون مگروں اوہناں نے واہی بیجی دا کم سلیم آغا دے حوالے کر دِتّا اَتے آپ لاہور رَہن لگ پئے۔ ایس توں پہلاں اوہ ہر مہینے دے اخیرلے تِن چار دِناں لئی لاہور آؤندے تے کسے ہوٹل چ ٹھہر دے۔ شام نُوں شیزان وِچ یار بیلیاں دا اَدبی اکٹھ ہوندا۔ ہُن اوہ کدی کدی سرگودھا جاندے۔ وزیر آغا دے ورودھیاں نے اوہناں بارے ایہو جیہیاں جھُوٹھیاں گلّاں اُڈائیاں ہوئیاں سن کہ بہوں سارے شاعر اَدیب جہڑے وزیر آغا دا ناں تے جان دے سَن‘ پر اوہناں دے گیان تے سُوجھ بُوجھ دے جانُو نہ ہوندیاں ہوئیاں‘ ہوائی گلّاں نُوں سچ سمجھی بیٹھے سَن۔میں شناور ہوراں نُوں آکھیا:

"تُسیں ایہ وِی سُنیا ہوئے گا کہ اوہناں دے گھر دے باہر اِک لٹھ بردار کھلوتاہوندا اے جہڑا کسے نُوں اَندر جان اِی نہیں دیندا۔"

میری گل سُن کے شناور ہوریں مسکراؤن لگ پئے:

"میں تے ہور وِی بہوں کجھ سُنیا اے۔ پر میں تے اوہناں دے اَدبی کمّاں تے اودوں دا ڈُلھیا ہویا آں جدوں ملتان دے اِک ریستوران وِچ بیٹھیاں اخبار چ چھپیا اوہناں دا ایہ شعر پڑھیا سی:

کُوزوں کے ساتھ ہم بھی تھے بکھرے پڑے وہاں

اُس شہرِ بے مثال کے آثار ……ہم بھی تھے……!

"وزیر آغا بارے تساں ہور کیہ کجھ سُنیا اے؟"

"چھڈّو جی ایہناں گلّاں نُوں …… مینوں ایہ دسّو‘ اوہناں نُوں کِویں مِلیا جا سکدا اے!"

"تسیں ہُنے اِی میرے نال چلو…… تہانوں آپے پتا چل جائے گا کہ اوہناں نُوں مِلنا کِنّا سَوکھا اے!

میں تے روز اوہناں وَل جاندا رَہنا ساں، پر اوس دِن شناور ہوراں نُوں وِی اَپنے نال لَے گیا۔ وزیر آغا ہر نویں پروہنے دا سواگت ایس طرحاں کردے جِویں اوہنوں مدتاں توں جان دے ہون۔ شناور ہوراں نُوں دُوجیاں دیاں اُڈائیاں ہوئیاں گلّاں دا اعتبار گھَٹ اِی سی پر اوس دِن تے اوہ وزیر آغا دا ویہار ویکھ کے نہال ہو گئے تے اوہناں نُوں پک ہو گیا کہ مخالفاں نے ایس ”مہا ساگراں دے شِناور“ بارے خامخاہ دی دُھوڑ اُڈائی ہوئی اے۔ اوہ مہینے چ دو تِن وار میرے نال شام دے اوس اکٹھ وِچ جان لگ پئے تے وزیر آغا دے وِچار سُن کے بہوں راضی ہوندے۔

ایس اکٹھ وِچ نیاز احمد صوفی بڑے گجدے وَجدے ہوندے سَن۔ گجّن توں مراد ایہ کہ اوہناں دی اواز بڑی دبنگ سی۔ صوفی ہوریں شاعر تے کہانی کار نیں۔ اوہناں دے دو شعری مجموعے تے افسانیاں دی اِک کتاب چھپ چکی اے۔کئی واری اوہ ایس اکٹھ وِچ نوِیں کہانی سناؤندے جہڑی حالی تیک اوہناں نے پنّیاں تے لاہی نہ ہوندی……سناندیاں ہوئیاں‘ کدے اُردو تے کدے پنجابی وِچ اوہ ایہو جیہا ڈراما کردے کہ اوہناں دا پُورا جُسا کہانی دے پاتراں چ ڈھل جاندااَتے پُورا اکٹھ بُت بن جاندا۔ کہانی وِچ جے مکالمے آ جاندے تے اِک پاتر دی گل سنا کے، دُوجے پاتر دا جواب سُناؤندیاں،اواز بدل لیندے اَتے اِنج لگدا کہ دو پاتر آپس وِچ سچی مچی آہمو ساہمنے نیں۔ اخیر تے ڈاڈھی واہوا ہوندی۔پر جدوں اوہ کہانی لِکھ کے لیاؤندے،اوہدے وِچ زبانی سنائی ہوئی کہانی والا کوئی پکھ نہ ہوندا۔ ڈاکٹر ہوراں نے اوہناں نُوں چھیڑناکہ "صوفی جی‘ تہاڈی زبانی کہانی بہوں ودھ ہوندی اے؛ تسیں لِکھ کے نہ اِی لیایا کرو!"…… تے اوہناں دا منہ بن جاندا۔

کوئی اَدبی،سیاسی یا سماجی بحث چھِڑ دی تے صوفی ہوریں اوہدے وِچ سبھ توں اگّے ہوندے اَتے دس پندرھا منٹ تیک نان سٹاپ بولدے رہندے۔ ڈاکٹر ہوریں ہنگورا بھردیاں، کوئی گل کرن لگدے تے چھیتی نال کہندے:"اِک تے تسیں مینوں بولن نہیں دیندے!" سارا اِکٹھ ہس پیندا تے صوفی ہوریں آپ وِی ہسّن لگ پَیندے۔

میرے وانگوں صوفی ہوریں سگریٹ وِی کافی پِیندے سَن۔ ڈاکٹر ہوراں کہنا کہ "میرے اِک پاسے شاہد شیدائی تے دُوجے پاسے نیاز صوفی سگریٹ سُلگا لیندے نیں تے مینوں اِنج لگدا اے جِویں ایہ آپ سگریٹ نہیں پیندے‘ مینوں پیاؤندے نیں"…… چار چوفیرے ہاسا کھِلّر پَیندا۔

اِک دِن سرکار وَلّوں اعلان ہویاکہ عام مقامات (Public Places) اُتّے سگریٹ پینا منع کر دِتّا جائے گا۔ ڈاکٹر ہوریں کہن لگّے: "میں پیا سوچنا ں کہ اپنے کمرے نُوں "نو سموکنگ ایریا" (No Smoking Area) قرار دے دیواں۔" صوفی ہوریں بولے: "جس دِن تساں ایہ کم کیتا‘ میں ایتھے آؤنا چھڈ دیاں گا!"…… سارا اِکٹھ ہس پیا کیوں جے صوفی ہوراں نے ڈاکٹر ہوراں دی رمز نُوں پچھانیا نہیں سی کہ اوہ تے ایس طرحاں دے چُٹکلے چھڈ دے اِی رہندے سَن۔ پر فیر وِی میں ایہ کہواں گا کہ صوفی ہوراں دے دِل وِچ کوئی کھوٹ نہیں سی ہوندا، بس کسے ویلے کجھ سمجھ دا فرق آ جاندا سی!

ڈاکٹرہوراں دیاں رمزاں اسیں سبھ جان دے ساں۔ اوہ کوئی انوکھی تے سوادی گل کرکے کمرے نُوں زعفران دا اکھاڑا بنا دیندے۔اوہناں دِناں،اخباراں وِچ سگریٹاں دے اِشتہار چھپدے ہوندے سَن (ہُن پابندی اے)۔ اِک دِن میز اُتّے اِک اخبار پیا ہویا سی جہدے وِچ مارون گولڈ ناں دے سگریٹ دا اِک وڈّا سارا اِشتہار چھپیا ہویا سی۔ ڈاکٹر ہوریں جان دے سَن کہ میں گولڈ لیف پینا ں …… کہن لگّے: " کِنّا سوہنا اِشتہار اے‘ بڑا مہنگا سگریٹ ہوئے گا!" سبھناں نے اِشتہار اُتّے جھاتی پائی تے کسے نے کہیا: "نہیں جی‘ ایہ سگریٹ تے سستا جہیا اے، بس ناں دی مشہوری اے!" پُچھّن لگّے: "ڈبّی کِنّے دی ہوئے گی؟"اِک پاسیوں اواز آئی: "ہوئے گی کوئی دس بارھاں روپے دی!" بولے: ”اَتے گولڈ لیف دی ڈبّی؟“ …… ”شاید چالھی پنجاہ روپے دی!" میرے وَل منہ کرکے کہن لگّے: ”شاہد شیدائی جی‘ تسیں ایہ سگریٹ کیوں نہیں پیندے، گولڈ تے ایہدے وِچ وِی ہیگا اے!"

نیاز احمد صوفی ہوریں بڑے قد کاٹھ والے، دبنگ تے سوہنے مانس نیں۔ ایئر فورس وِچ سکواڈرن لیڈر سَن تے ریٹائرمنٹ مگروں لاہور آکے ڈی ایچ اے وِچ رہن لگ پئے۔ اوہناں دے دو پُتّر وِی ایئر فورس وِچ نیں۔ اِک دِن میں تے میرا بیلی سلیم موٹر سائیکل تے کدھرے جا رہے ساں …… راہ وِچ سلیم کہن لگّا: ”ساڈا یار نیّر خورشید اَج کل اپنی اِکلوتی دھی دا رِشتا لبھ رہیا اے اَتے اوہنے مینوں وِی کہیا اے، کدھرے چنگا وَر نظریں آوے تے اوہنوں دس پاواں۔“ میں اوہدی گل سُن کے ٹھٹھک گیا کہ اودھر صوفی ہوریں وِی اپنے پُتّر جانباز دا رِشتا لبھ رہے نیں تے اوہناں نے مینوں وِی کہیا ہویا اے کہ ایس معاملے وِچ اوہناں دا ہتھ ونڈایا جائے۔ میں سلیم نُوں ایہ گَل دسّی تے اوہ کہن لگّا: ”کیوں نہ ایہناں دوہاں نُوں مِلا دِتّا جائے!“ میں آکھیا: ”چل فیر پہلاں صوفی ہوراں وَل چلنے آں!“ اوہناں وَل گئے تے صوفی ہوریں گل سُن کے بڑے راضی ہوئے۔ اَساں دوہاں تِراں نُوں مِلا دِتّا تے کُڑی مُنڈے دا وِیاہ ہو گیا۔

صوفی ہوراں نال ساڈا گھروکی ملن ورتن تے پہلاں توں اِی سی پر ایہدے وِچ ہُن ہور وِی وادھا ہو گیا۔ اوہناں دی گھر آلی سانوں بڑے آدر نال مِلدی۔ افسوس کہ اوہ سؤرگ وَاسی ہو چکیاں نیں۔ دُوجا صدما ایہ کہ اَج توں چار پنج ورھے پہلاں صوفی ہوراں نُوں فالج دا روگ لگ گیا تے اوہ اَجے تیک تندرست نہیں ہو سکے۔ اَج کل اوہ اَپنے وڈّے پتّر جانباز کول کراچی رَہندے نیں۔

(جاری اے)