kraamaat@gmail.com
+ +92 333-430-6384
کرامت مُغل
February 26, 2020
پچھانہ مُڑ کے ویکھیے تاں کِنیاں ای پہیلیاں اَن چیتے آندیاں نیں تے بُجھارتاں ورگے ملے جی وی اجے یاد آندے نیں۔ جدوں روِندر آیا تاں مینوں بہت چنگا لگا۔ میں اپنے گھر دا اِک کمرا اوہدے واسطے صاف کروا دِتا۔ کرائے اُتے گڈی لین دا وی انتظام کر لیا۔ کالج توں وی چار دِناں دی چھُٹّی لَے لئی۔ اوہ پہلی وار جو آ رہیا سی۔ میں مسلم تے اوہ سِکھ۔ ایہ تے میں کدے سوچیا ای نہیں‘ اوہ ایہناں شیواں توں بہت اگانہ نکل چُکیا سی۔ بہت چنگا کہانیکار‘ اینا چنگاکہانیکار کہ اپنیاں کہانیاں دی کدے وی اپنے مُوہوں تعریف نہ کردا۔ ایم ایس سی اکنامکس کیتاہویا‘ دو تے دو چار کرن والا مضمون پر اوہ کہانی لکھدیاں اِک تے۔ اِک ای لُکھدا جس پاروں مینوں اوہدے خیالاں دا وی تے اوہدا وی فین بننا پَے گیا۔ جدوں اسیں فون اُتے اِک دُوجے نُوں ای میل ایڈریس دَسیا تاں فیر ہفتے دی رات نُوں اسیں کِنا کِنا چِر چیٹنگ کردے رہے۔ اوہدی اِک دِھی تے اِک پُتر اے۔اوہ بھارت دے اک بنک وچ ملازمت کردااے۔
اوہدے وڈکے ایدھر دے کسے پِنڈ دے واسی سن۔ جدوں پنجاب دی ونڈ ہوئی تاں اوہ چھڈ چھڈا کے اودھر چلے گئے۔ اوہداپیو مر چُکیا سی پر ایس جہانوں جاندیاں ہویاں اوہدے دِل وچ اِک ای کسک رہی کہ اوہ اپنے گھر نُوں جِتھے اوہنے جنم لیا‘ ویکھے۔ شاید اوہدی سوچ نُوں توڑ چاڑھن لئی روِندر نے ای ایہ سارا کم کرنا سی۔
روِندر اخیر آای گیا۔
میں اوہنوں ست سری اکال کَہ کے جی آیاں نُوں آکھیا تاں بارڈر اُتے ایدھر اودھر مشکوک جہے کھلوتے بندیاں وچوں اِک بندا مینوں اِک پاسے لَے جا کے اپنا تعارف کراون لگا۔ اوہ پنجابی دے اِک اخبار دا رپورٹر ہون دا دعویدار سی۔ جس اخبار دا رپورٹر ہون دا دعویدار سی اوس اخبار دے چپڑاسی توں لَے کے مالک تک سبھناں نُوں میں جاندا ساں۔ اوہ جھُوٹھ بول رہیا سی تے میں اوس نُوں ایہدا احساس دوائے بغیر گل سُن رہیا ساں۔
”تُسیں اوہنوں السلام علیکم کیوں نہیں کہیا۔“ اوہ میرے توں پُچھن لگا۔
پرانہ اوس جُھوٹھے رپورٹر نال کھڑے جُھوٹھے فوٹو گرافراں نے میرے یار روِندر دیاں تصویراں بنانیاں شروع کر دِتیاں۔ اوہناں نے اوہنوں آکھیا کہ اخبار وچ جی آیاں نُوں آکھن لئی چاہیدیاں نیں۔ ایس توں پہلاں کہ اوہ میرے توں ہور کُجھ پُچھدا میں اوہنوں بڑی کاوڑ نال آکھیا ”میں اوہنوں ست سری اکال کَہ کے ای جی آیاں آکھنا اے۔“
”پر ساڈے وچ……“ اوہ کُجھ ہور کہنا چاہندا سی کہ اوہدے فوٹو گرافر مِتراں نے سانوں آ گھیریا۔ اسیں کِتھے جا رہے ساں؟ کیوں جا رہے ساں‘ پچھن لگے۔اوہ اپنے ولوں ”ڈیوٹی“ کررہے سن۔
اوہ کسے کانفرنس دے سلسلے وچ ایتھے آیا سی۔
اِک نِکّے جہے پروگرام وچ میں اوہنوں لَے کے گیا۔ بڑیاں گلّاں ہو رہیاں سن اوتھے۔ اوہدے پِنڈ وچ وسدی زنانی وی آئی سی تے یونیورسٹی دی اِک پڑھیار وی گول مٹول جہی‘ کسّی ہوئی‘ مڑھکے نال بھِجّی اندر وڑی………… میں روِندر نال اگے ہوندے پروگرام بارے گل کرن لگا۔ اوہ تِن دِناں بعد نویں ہورہے پروگرام بارے گل کرن لگا۔ مس نازیہ دے ناول دی نِکّی جہی تقریب سی۔ دُوجے ملکوں آئے پروہنیاں دی رلت نال تقریب نُوں ودھیا جانیا جاندا اے۔ چار اخباراں وچ فوٹو لگ جاندی اے۔
اوہنوں میرے وانگ عورت اپنے ول کھِچ پاندی اے………… اوہ عورتاں نُوں گوہ نال ویکھدا تے ویکھدا ای رہندا۔ حدوں ودھ اوہدیاں تحریراں وچ عورتاں دا ذکرہوندا۔ اندر دی گل کُجھ ہور سی۔ اوہ صرف گلیں باتیں ای سی‘ نہیں تاں اوہ وی ون وومن مین ای سی۔ صرف مشاہدیاں نال ای گل کرداے۔ ایسے لئی میں اوہنوں کہندا ہوندا کہ تیری تحریر وچ اِکو زنانی دی گل وار وار نہیں آنی چاہیدی۔ اوہدی سوچ نہ ودھنی سی‘ نہ ودھی۔ ایس لئی اوہدے ساہمنے میں کسے وڈے نقاد وانگ گلّاں کردا تے اوہنوں دلیلاں نال سمجھاون دی کوشش کردا رہندا………… تے اخیر اوہ ایس گول چکر توں نکل کے وڈے چکر وچ پھس گیا۔ اوہدے ذہن تے قلابازیاں ماریاں‘ ویلے دی واگ نُوں کھِچیا تے اپنے ہتھیں کرلیا۔ اگلے دو مہینیاں وچ اوہدیاں اگے پِچھّے تِن کہانیاں نے تھرتھلی پا دِتی۔
اسیں اِکو ای تصویر نُوں کئی طرحاں ویکھ سکنے آں ایس لئی جو تُسیں سوچ رہے ہوندے او تہاڈے نال والا تہاڈے توں بلکُل وکھرا سوچ رہیا ہوندا اے۔ پسینے وچ بھِجّی ہوئی گول مٹول نُوں میں جس زاویے توں ویکھ رہیا ساں میرا جی کیتا روِندر اوس زاویے توں نہ ویکھے۔ اوہ اوہدی مڑھکے نال بھِجّی قمیض اوس تھاں توں نہ ویکھ لوے جس تھاں توں میں ویکھ رہیا ساں۔ اوہنوں ویکھ کے کسے تپدی ہوئی ریت دی یاد آون لگی سی کہ روِندر کول آ کھلوتی دا جسم میرے ہور نیڑے ہو گیا۔
”تُسیں روِندر او جی؟“
”آہو……“ روِندر دا ساہ تھوڑا تیز ہویا۔
”پر تُسیں کِویں؟“ روِندر نے بڑے سہج نال پُچھیا۔
”میں تہاڈیاں کہانیاں پڑھیاں نیں۔“
”اچھا جی……“ روِندر کافی خُش ہو رہیا سی۔
”مینوں تہاڈی کہانی پڑھ کے اِنج لگا……“
اوہ تیزی نال اِک ساہ کھِچ کے بولی سی ”جیوں میں کسے گواچے ہوئے نُوں لبھ لیا اے۔“
میریاں اکھاں وچ حیرانی ودھدی گھٹدی جا رہی سی۔
”میں سِدھی یونیورسٹی توں ایتھے آ رہی آں۔“ اوہنے اپنے پرس نُوں مُڑھکے نال گِلّی ہوئی کَچھ توں باہر کڈھیا۔ ”میرے کول تہانوں دین لئی کُجھ نہیں ……“
اوس گول مٹول مڑھکے نال بھِجّی نے اپنے پرس دی زِپ کھولی تے روِندر دے پَیراں ہیٹھ سارا کُجھ لُددِتا۔
”لپ اسٹک“
”ٹشو پیپرز“
”لپ پنسل“
”نِکا برش تے نِکا جہیا شیشا“
”میک اپ کِٹ“
”کُجھ سِکے تے ہزار ہزار دے نوٹ…………“
اوہدے لئی ایہ ساری کُل کاینات سی تے روِندرلئی نوبل پرائز ورگا انعام…… اوس سبھ کُجھ تاں کَہ دِتا سی‘ سبھ کُجھ تاں دے دِتا سی۔میں روِندر دیاں اکھاں وچ گلیڈو ویکھے جیوں کسے نُوں اپنے توں وکھ کرن لگیاں یاں د یر بعد ملن لگیاں ہوندا اے۔ اِک اجہیا رشتا جہنُوں کسے وی زبان دی لوڑ نہیں ہوندی۔ کوئی وی زبان جذبیاں دی کھیڈ نُوں پورا بیان نہیں کر سکدی۔
ساڈے نال اوہ گول مٹول وی رَل گئی جہدا ناں رمیا سی۔ ایم فِل دی ڈگری لئی اوہ تھیسز لکھ رہی سی۔ ساڈی کرائے تے لئی گڈی وچ اِک ہورسیٹ پُر ہوون لگی………… میرے نال جمال صاحب پہلے ای اگلے سٹاپ توں بَیٹھن والے سن پر رمیا دی جینز دی پینٹ تے سفید کُڑتی نے پھس کے بیٹھ جاون دی پہلے ای اجازت دے دِتی ہوئی سی۔ میں روِندر دے مشاہدے تے اپنے تجربے بارے سوچدا سفر ول توں دھیان اُکاہٹا دِتا۔ جمال صاحب ہوراں نُوں راہ وچوں نال بٹھا لیا گیا۔ اوہناں دا اوس پاسے شادی ہال اے جِتھے روِندر لئی اوتھوں دے دوستاں نے دعوت کیتی ہوئی سی۔ دالاں‘ سبزی والاکھانا‘ کیوں جے اوہ کسے طرحاں وی گوشت نُوں ہتھ نہیں لاوندا۔
مُکدے سفر وچ روِندر نُوں ونڈ توں بعد وچ کتاباں دی صورت ءِ حال بارے دَسن لگا کہ میری دادی کہندی سی کہ فساداں ویلے جوونڈ ہوئی تاں بہت کُجھ کھِلر پُلر گیا۔ سڑکاں تے گلیاں وچ کتاباں رُل رہیاں سن تے لوکاں وی کتاباں نُوں مسلم کتاباں‘ سِکھ کتاباں تے ہندو کتاباں وغیرا دا ناں دے دے کے راہوں وچ کھلاریا سی۔ جہناں پاسے کدے وی کسے نے دھیان نہیں سی دِتا۔ ہر کسے داودھ توں ودھ زمین تے زن سانبھن ول دھیان ہو رہیا سی۔ اوہدے وچ کوئی دھرم داناں نہیں لَے رہیا سی۔ کئی چکلے تے اوہناں فساداں دے بنائے ہوئے نیں۔ کئی وڈیاں بستیاں وچوں جد لوکی ایدھر اودھر گئے تاں کم کرن والیاں نُوں دے گئے۔ ایسے لئی تاں ”خاندان“ والیاں گلّاں مُکدیاں جا رہیاں نیں۔
شادی ہال توں ہوندیاں ہویاں اسیں روِندر دے پِنڈ وچ جا وڑے پر ہُن اوہ روِندر دے کہن دا ای پِنڈ سی۔ اِک چنگا بھلا شہر بن چکیا اے۔ اجہیا شہر جِتھے شُوں شُو ں کردیاں موٹراں کاراں‘ پینٹاں شرٹاں پائی پنجابی لوک تے ادھیاں کُو زنانیاں دے مغربی پہناوے دل نُوں موہ رہے سن۔ روِندر اپنے نال لیاندے کیمرے نال فوٹو کھِچ رہیا سی ایتھے کھلو کے…… ایتھے بَہ کے……
”روِندر کیہ ہوگیا تینوں ……“
”یار میرے پُرکھاں دا پِنڈ اے۔“
”مِٹّی وچ کھِچ ہوندی اے“ رمیا نے میرے ول ویکھیا‘ کُجھ دیر بعد‘ فیر روِندر دیاں اکھاں ول گھُوریا۔ اوہ دُور تِیکر کھِلرے بازار نُوں ویکھ رہیا سی۔ ایس ویلے اوہنوں ساڈے توں ودھ اپنے ایس علاقے بارے چِنتا سی۔ میں اوہدیاں اکھاں وچ اجہی چمک ویکھ رہیا ساں جیوں کسے بال نُوں اوہدی پسند دا کھڈونا مل گیا ہووے‘ جہدے لئی اوہ روندارہیا‘ وِلکدا رہیا تے ضِد کردا رہیاہووے۔
روِندر‘ رمیا نُوں دسن لگا ”ایتھے میری ماں دابھرا رہندا سی۔ پُورے پِنڈ دا ڈچودھری۔“
شادی ہال والا جمال بولن لگا ”میں اوہنوں ویکھیا سی۔ جھلّا ہو گیا۔ گلیاں وچ جھل وللیاں ماردا پھرے۔ روڑے نال روڑا مارے تے کدے روڑ چُک لوے‘ کدے سُٹ دیوے…… آون والیاں نے اوس توں سبھ کُجھ کھوہ لیا……“
”میری ماں نے اوہنوں ایس لئی چھڈیا“ روِندر نے اِک درِش نُوں محفوظ کیتا“ اوہ اِک کُڑی پِچھّے ساڈے نال نہیں ٹُریا۔ پر اخیر عمرے میری ماں نُوں ایہدا احساس ہویا سی…… ہُن تے ساڈا گھر وی کدھرے نہیں ہونا۔“ روِندر نے ہوکا بھریا…………
میں رمیا نُوں نال لَے کے دُوجے پاسے ٹُر پیا۔ اوہ پہلی وار ایس علاقے وچ آئی سی۔ ایتھے دی سبھ توں مشہور شے کیہ اے؟ ایتھوں دی مٹھیائی کھوان واسطے میں اوہنوں لَے گیا۔ جمال صاحب تے روِندر فوٹو گرافی کرن وچ رُجھ گئے۔
جد اسیں پرت رہے ساں تاں میں ویکھیا روِندر گڈی کول کھلوتا شہر ول نوں کھُلدے دروازے دی فوٹو گرافری وچ رُجھیاہویا سی۔ اوہدا گیٹ اپ دس رہیا سی کہ اوہ ایتھوں دا نہیں‘ ایس لئی اوہنوں پچھاننا کوئی اوکھا نہیں سی۔ سڑک دے دُوجے پاسے توں سُکیاں لکڑاں دی گنڈھ چُکی‘ دوڑ کے اِک جھرڑیاں والی زنانی اوہدے ول نُوں نسی تے دھڑام کر کے گنڈھ ہیٹھاں ماری۔ اوہدے ایس طرحاں سڑک پارکرن نال کئی گڈیاں نے چی ی ی…… کر کے بریکاں لائیاں۔ اِک موٹر سایکل والا تے اُلر ای پیا سی۔ میں نس کے اوہنوں سہارا دِتا کیوں جو اسیں روِندر والے پاسے ای کار ول نُوں آ رہے ساں۔
”او پُترا تُوں کدھروں آیا ایں؟“
”بے بے میں فلانے پِنڈ دا آں۔“
”اوہ کہڑا…………؟“
روندر نے اپنے پنڈ دا ناں دسیا۔
”کیہ چیتے کروا دِتاای“ بے بے نے سر اُتے ہتھ ماریا۔
”کیہ حال اے میرے پِنڈ دا……؟وڈی حویلی دا کیہ حال اے؟“
”بے بے اُنج ای کھلوتی آ۔“
روِندر اوس بے بے دے کول سی۔ اوس بے بے نے دوہتھاں وچ روِندر دے چہرے نُوں لیا۔ مَتھّے اُتے چُمیا۔
”بے بے سِکھنی ایں ……؟“
”پُتر کدوں جانا اے؟“ بے بے نے اوہدے سوال دا کوئی جواب نہ دِتا۔
”بے بے دو دِناں بعد۔“
”چنگا…… میرے پِنڈ نُوں نظر نہ لگے۔“بے بے نے جیوں کسے شے دا کوڑا گھُٹ بھریاسی ”بڑے اوترے لگے پھردے نیں۔“
”بے بے تُوں دسیا نہیں ……؟“ روِندر نے فیر پُچھیا۔
میں ساہمنے کھلوتی جُھرڑیاں والی زنانی ول ویکھ رہیا ساں۔ کھُلا جہیا کُڑتا پائی کئی تھاواں توں مگھورے ہوئی چُنّی نال اوہ کھلوتی رب دی اِک عجیب تخلیق دی دَس پا رہی سی۔
”بے بے! سردارنی ایں ……؟“
جُھرڑیاں ہورگہریاں ہو گئیاں۔ اوہنے بُلھاں اُتے اُنگلی رکھ لئی تے چُپ ہو جان دا اشارا کیتاجویں کَہ رہی ہووے کہ ایہ گل دُبارا نہ پُچھے۔
شاں کردی وڈی بس ہارن وجاندی لنگھی……۔
”وے پُتر! ایہ بالن دی گنڈھ تاں چُکا دے۔“
میں اگے ودھ کے ہتھ پوایا تاں مینوں اوہدےبھار توں ودھ اوہدا چُکیا بھار جاپ رہیا سی جِس نوں اوس اسانی نال چُک لیا۔۔۔۔۔
