kraamaat@gmail.com
+ +92 333-430-6384
الیاس عباسی
April 22, 2020
معاشیات دی جنگ
الیاس عباسی
نویں سال داریزولیوشن کرن ویلے کسے سوچیا وی نہیں سی کہ سال 2020 سبھ کجھ بدل کے رکھ دے گا۔ ایہ تبدیلی انسان دے رویے چے وی ویکھی جاسکدی اے، ساڈیاں سوچاں تے سدھراں تک بدل گئیاں نیں اج دا انسان گھر وچ قید اے لاک ڈان نیں انسانی نفسیات تے معاشیات نوں وی بدل کہ رکھ دتا۔ ایہو کارن اے کہ نیویارک ورگے شہر دے میئرنے وی آن لائن نکاح رجسٹرکران دی اجازت دے دتی۔ کجھ معاشی گروواں دا خیال اے کہ ایس وباء توں بعد دی دنیاپہلے وانگ نہیں رہووے گی بہت کجھ بدلیاہویاملے گا۔
دنیا دیاں وڈیاں سٹاک ایکسچینج وی متاثرہویاں نیں ایس ساری صورتحال اندر، فارما کمپنیاں دے شئیر دی ویلیو چے وادھا ویکھن چے آیا۔ گیلائیڈ دے شئیرز چے بھرواں وادھا نوٹ کیتا گیا حالاں کہ اوہناں دی ریمیڈیسی ویر دی کامیابی بارے کم جاری اے ایسے طرحاں دیاں ہور فارما کمپنیاں وی ویکسین لبھن دی دوڑچے شامل نیں تے فارمااندرسرمایہ کاری کرن والیاں دی لاٹری لگی ہوئی اے۔
ہن روایتی جنگاں مک گئیاں ، ہن معاشی ہوند دی جنگ جاری اے ہرملک، ہرقوم دوجے توں اگے نکلن لئی سائنس تے ٹیکنالوجی راہیں دوڑلارہیاں نیں۔ ایس کھیتر مغرب دی اجاراداری نوں وڈے چیلنج داساہمنااے کیوں جے فارایسٹ تے اسرائیل ورگے ملکاں چے وی ریسرچ، تحقیق تے کم ہورہیااے ہن صحراواں چے وی واہی بیجی لئی کم ہورہیااے تے اسرائیل نے اوہ کم کرچھڈیااے جہدے بارے کئی ورھے پہلیاں داانسان سوچ وی نہیں سی سکدا۔اپنے نال مصیبتاں لیاون آلی کورونا دی ایس بیماری نے کئی ملکاں لئی معاشی بوہے وی کھولے نیں جتھے اک پاسے دنیادی منڈی وچ تیل سستاہون پاروں OPEC ملکاں لئی وڈا اکنامک دھکا اے اوتھے ای ایہدے سستے ہون پاروں صارف ملکاں دے درآمدی بل چے کمی آوے گی جہدے توں اوہناں ملکاں لئی اپنے تجارتی بل دے گھاٹے نوں گھٹ کیتاجاسکے گا تیل دی قیمتاں چے کمی داکارن ، اکنامکس دا اوہ قانون اے جے کسے وی شے دی لوڑ جِنی زیاداہووے گی اوہدی قیمت اونی ای زیادا ہووگے ۔ ڈیمانڈ زیادا ہون پاروں اوہدی سپلائی گھٹن تے قیمتاں ودھن گئیاں جے لوڑگھٹے گی تاں فیر سپلائی زیادا ہون پاروں قیمتاں گھٹن گئیاں تے ایہوکجھ ای تیل نال ہویااے۔ چین تیل خریدن آلیاں چوں اک وڈی منڈی اے تے کئی خبراں مطابق اوہ ، ایس صورتحال اندرسستے تیل دا کٹھ کررہیااے ۔
تیل دی پیداوار دا ایہ جھگڑا پہلاں وی سعودی عرب تے روس وچکارہویا۔ روس نے امریکی شیل پراجیکٹ نوں نقصان پہچان لئی تیل دی پیداوار ودھائی تاں جے امریکی شیل تیل ایہناں کومہنگاہووے کہ ایہناں ملکاں دامقابلا ناں کرسکے تے اوتوں کرونا دی ایس وباء کارن خریدار گھٹن پاروں امریکی پراجیکٹ دی تاں کنڈھ لگ گئی۔
پاکستان دے IPP's یعنی کہ انڈیپنڈنٹ پاور پلاونٹ ایس سستے تیل پاروں فائیداچک سکدے نیں HFO تے چلن آلی پاکستان دی انڈسٹری نوں فائیداہووے گا تے ملک دے کارخانے چلن پاروں نوکریاں ودھن گیاں سرکارولوں ایس تیل نوں کٹھاکرن تے ریفائنریاں دی گنجائش ودھان دی لوڑ اے تاں جے کرونا بعد دے دُنیا وچ ساڈے تے کجھ اکنامک ریلیف مل سکے کیوں جے اج دی دنیاچے معیشت چلان لیئ پرایئویٹ سیکٹرنوں اسانیاں دینیاپین گیا تے فیرای کتھے ملک چے خوشحالی آسکے گی۔ سانوں وی چین وانگوں اپنی معیشت نوں ازادکرناپووے گاتے فیرای اج دی دنیااندراسیں اپنی ہوندرکھ سکدے آں۔ سرکارنوں سمجھناپووے گاکہ ایہ جنگی صورتحال اے تے ایہدے چ تگڑے ہوون لئی سانوں وی انساناں تے سرمایہ کاری کرنی پووے گی۔ تحقیق، انڈسٹری تے سوشل سیکٹرنوں اپنے پیراں تے کھڑاکرن دی لوڑ اے نہیں تے یقین کرو سانوں کسے وی باہرلے دشمن دی لوڑنہیں۔ ماڑے لوکاں دی کوئی ازادی نہیں ہوندی اوہ غلام ہوندے نیں تے اج دی طاقت معیشت اے دنیااندر کوئی دشمن، بیلی سگانہیں ہونداتے اج دی معاشی دنیااندرنفع ای دین ، مذہب تے سانجھ داکارن اے ایہداوکھالاتہانوں فیس بک تے ساڈے گوانڈھی ملک بھارت دی ٹیلی کام کمپنی چے ہوئے اک معاہدے راہیں ہوجاناچاہیدااے۔ فیس بک داخیال اے کہ ایس معاہدے توں اوہناں نوں، بھارت دی وڈی منڈی توں بھرویں منافع دی آس اے کل دے دشمن ، اج دے دوست بن رہے نیں۔ چین امریکی دی لڑائی ہُن تجارتی اے اک دوجے توں فائداچکن لئی امریکی کانگریس وی چین نوں اک وڈاتے زمہ دارملک سمجھ دی اے۔ چین دی سفارت کاری تاں ایس فارمولے تے عمل کررہی اے۔ ایشیا، افریقا ہورتے ہوریورپ اندروی چینیاں تجارت راہیں پرانیاں گل بھل کے آن آلے کل لئی سانجھ پیاکررہیااے ایسے لئی اج دی دنیااندرچین دے وجودتوں انکارنہیں کیتاجاسکدا۔ پاکستان ورگے ملک وی سفارتی دباؤتوں گھابرکے چین نوں مددلئی اوازدیندےنیں۔ روس وی منافع تے تجارت راہیں یورپ نال تعلقات جوڑن وچ لگیاہویااے۔ہن لاطینی امریکاوی چین وانگوں اپنی معیشت توں پابندیاں چک رہیااے تاں جے اپنے دیس دے لوکاں دازندگی دامعیارودھاسکے۔ اجہی سچویشن توں پتاچلدااےکہ سانوں وی ایس معاشی کھیتروچ تگڑاہوناپینا اےنہیں تے ساڈی حیثیت کوئی معنی نہیں رکھ دی۔
٭٭٭٭٭