چار وڈے سائنسدان (دوجی قسط)/ آئیرین کیوری دا سُفنا

تیری ماں پہلی سوانی بن گئی اے جہنے نوبیل انعام جتیا اے" پیری کیوری نے چا نال اپنی دِھی رانی آئیرین نوں دسیا "چنگا تے فیر میں دوجی ہواں گی جہڑی اے انعام جِتاں گی" آئیرین نے کھلدیاں ہویاں اپنے ماں پیو ول ویکھدیاں کہیا۔

ایہ گل سی اکتوبر 1903ء دی جدوں میری کیوری نے اپنے خاوند پیری کیوری دے نال طبیعات دا نوبیل انعام جتیا۔ ایہ پہلا جوڑا سی جہنوں ایہ انعام ملیا۔

میری کیوری دا جمن 7 نومبر 1867ء نوں وارسا پولینڈ وچ ہویا، اوہدے ماں پیو دوویں استاد سن تے اوہناں دیاں زمیناں پولینڈ دی آزادی دے زمانے وچ کھس گیاں سن۔ ایس پاروں میری نوں نکِیاں ہوندیاں مشکل حالات ویکھنے پئے۔ اوکڑاں اودوں ہور ودھیاں جدوں مَیری دی بھین دے مرن توں کجھ چر مگروں اوہدی ماں وی ٹی بی پاروں چلانا کر گئی۔

مَیری نے سکول دی پڑھائی گولڈ میڈل نال مکمل کیتی تے اوہنے بعد چوں گرونس تے ٹیوشناں دا کم شروع کر دتا۔ 1891ء چ میری اپنی وڈی بھین کول پیرس (فرانس) آ گئی جتھے اوہنے یونیورسٹی آف پیرس وچ طبیعات، کیمیا تے ریاضی دی پڑھائی شروع کیتی۔ دن نوں پڑھن توں بعد اوہ شاماں نوں ٹیوشناں پڑھاندی رہی۔ 1893ء چ اوہنوں طبیعات وچ ڈِگری ملی۔ مَیری نے پیرس وچ ای اک سائنٹیفک سوسائٹی نال کم شروع کر دتا۔ 1895ء چ میری نے پیری کیوری نال ویاہ کر لیا۔ مَیری واپس پولینڈ جانا چاہندی سی پر اوہنوں کراکو یونیورسٹی و چ نوکری نہ مل سکی، ایس پاروں اوہنے پیری نال ویاہ کر کے پیرس نوں ہی اپنا گھر بنا لیا۔ اے او سال سی جدوں ولیم رونٹجن نے ایکس ریز تے سال بعدوں ہینری بیکیورل نے یورینیم سالٹ دیاں ریز دریافت کیتیاں۔ کیوریز نے وی ایسی کم ول دھیان دینا شروع کیتا تے دو سالاں دے وچ ای اوہناں نوے ایلیمنٹ "پولونیم" تے "ریڈیم" دریافت کر لے۔ پولونیم دا میری نے اپنے ملک پولینڈ دے اوتے رکھیا۔ اگلے چار ورھیاں وچ دوواں رل کے 32 سائنسی پرچے چھاپے۔ 1903ء وچ میری نے یونیورسٹی آف پیرس توں پی۔ایچ۔ڈی دی ڈگری لتی۔ ایسی سال مَیری تے پیری دوہناں نوں اوہناں دی ریڈیشنز دی ریسرچ اتے طبیعات دا نوبیل انعام ملیا۔ 1906ء وچ پیری کیوری اک تانگے تھلے آ کر فوت ہوگئے۔ ایس حادثے نے میری نوں وی تروڑ چھڈیا۔ لوکائی شروع توں ای میری دے سارے کم پیری دے کھاتے چے پاندے آئے سن تے ہن اوہناں نوں اور گلاں کرن دا سبب لبھ گیا۔ لوکائی کہن لگ پئے کہ میری تے پیری بغیر کجھ نہیں۔ اوہدا وی کم ہُن مک گیا اے۔

مَیری تے پیری دیاں دو دھیاں سن تے میری ہن اوہناں ول وی دھیان دینا چاہندی سی تے لوکائی نوں جواب وی۔ اوہناں اپنی ریسرچ دا کم چالو رکھیا۔ 1911ء وچ او فرنچ اکیڈمی آف سائنس وچ آنا چاہندی سی پر اوہ الیکشن دو ووٹاں توں ہار گئی (1962ء وچ مَیری دی ای پڑھیار مارگریٹ پیری پہلی سوانی بنی جہنوں فرنچ اکیڈمی دی رُکنیت ملی)۔ ایس سال ہی میری نوں کیمسٹری دا نوبیل انعام ملیا۔ اے پہلی وری سی جدوں اک سائنسدان نوں دوجی واری نوبیل انعام ملیا۔ حالے تیکر میری کیوری او ہ کلی سوانی اے جہنے ایہ انعام دو واری جتیا تے او ہ کلی سائنسدان اے جہنے سائنس دی دو شاخاں وچ (طبیعات تے کیمسٹری) اے انعام جتیا۔

مَیری دی وڈھی دِھی آئیرین وی اپنے ماں پیو ول ریڈیواکٹیوٹی دی ریسرچ ول ای رہی۔ اہدا ویاہ وی اک سائنسدان فریڈریک جولیٹ نال ہویا۔ پہلی جنگ عظیم وچ اے دویں ماں دِھیاں فوجیاں دے ایکس رے وی کردیاں رہیاں۔ مصنوعی ریڈیواکٹیوٹی دی دریافت اتے آئرین تے فریڈریک دوناں نوں 1935ء وچ کیمیا دا نوبیل انعام ملیا۔ انج آئیرین او دوجی سوانی بنی جہنے سائنس وچ نوبیل انعام جتیا۔ ایس طرحاں کیوری ٹبر حالے تیکر کلا اے جہنے کل ملا کے 5 نوبیل انعام جتے۔ تے کینسر دا علاج ہمیشا لئی بدل گیا۔

ریڈیشنز پاروں مَیری نوں وی کینسر ہو گیا تے اوہ جولائی 1934ء وچ چلاناکر گئیاں۔ 22 ورھیاں مگروں آئیرین دی موت وی کینسر نال ای ہوئی۔ سائنس وچ مَیری، پیری، آئیرین تے فریڈریک دے کم نوں ہمیشا یاد رکھیا جائے گا۔

(جاری اے)

٭٭٭٭٭