(چار وڈے سائنسدان (تیجی قسط

چار وڈے سائنسدان (تیجی قسط)

وٹامن سی تے لینس پالنگ

راشد محمود بٹ

اج کرونا پاروں ہر پاسے اتھل پتھل اے، وڈیاں یونیورسٹیاں تے لبارٹریاں چھیتی توں چھیتی ویکسین بنان دا آر کر رہیاں نیں۔ ون سوونے توڑ ہر کوئی دے ریا۔ خبراں نے کہ کئی جگہاں تے وٹامن سی وی کرونا دے مریضاں نوں دتا جا رہیا، کیوں جے اینٹی بوڈیز (antibodies) بنان وچ ساڈے جسم دی مدد کردا۔ ہن اے وٹامن سی کناں کُو فائدے مند رہیا؟ ایہ تے اودوں ای پتا لگے گا جدوں سبھ کُجھ نِتر کے ساہمنے آوے گا۔ پر ایس وٹامن دے پرچار وچ سائنس دے اک وڈے ناں "لینس پالنگ" نے ایہدے بارے بہت کجھ لکھیا پڑھیا اے۔

1986ء وچ پالنگ دی کتاب "ہاو ٹو لو لونگر اینڈ فیل بیٹر" (How to live longer and feel better) چھپی، ایس کتاب چ پالنگ نے گج وج کے وٹامن سی دی وکالت کیتی اے، پالنگ دا مننا رہیا کہ وٹامن سی اگر روز لتا جاوے تے ایہ بخار، دل دیاں بیماریاں تے کینسر ورگی بیماری لئی وی فائدا دے سکدا۔ دوجے کجھ سائنسداناں نوں ایدھے نال اختلاف وی رہیا، پر پالنگ نے ایہدی وکالت نہیں چھڈی۔ پالنگ آپ وی روز وٹامن سی کھاندا سی، اوہدا مرن تیکر ایہی مننا سی کہ وٹامن سی انسانی عمر چ وادھا کر سکدا اے۔

19 اگست 1994ء نوں لینس پالنگ 93 سال دی عمر چ چلاناکر گئے۔ اوہناں دی وٹامن سی بارے ریسرچ وچ حالے وی بڑے سوال باقی نیں، جہناں دے جواب کدوں ملن گے کجھ کیا نہیں جا سکدا۔ پر ایس توں وی پہلے پالنگ سائنس دا وڈا ناں سی تے رہے گا۔ پالنگ دا جمن فروری 1901ء وچ پورٹلیند امریکا و چ ہویا۔ اوہناں فزیکل کیمسٹری تے میتھیمیٹیکل فزکس وچ پی ایچ ڈی دی ڈگری حاصل کیتی۔ پالنگ نے گوگنھیم گیلوشپ حاصل کیتی تے یورپ وچ کئی وڈے سائنسداناں نال کم کیتا جہناں وچ آرنلڈ سومرفیلڈ، نیلز بوہر تے اروین شروڈنگر شامل نیں۔

پالنگ دا بوہتا کم کیمیکل بانڈز دے بارے سی اوہنے ایہناں بارے کورنل یونیورسٹی وچ ای لیکچر دتے جہڑے بعدوں کتابی شکل "دا نیچر آف دا کیمیکل بانڈ" وچ چھپے۔ اج وی اس کتاب نوں سائنس وچ اُچیچا منیا جاندا اے۔ اپنے ایس کم پاروں پالنگ نوں 1954ء دا کیمیا دا نوبیل وی ملیا۔ پالنگ دے بعد دے کم وچ ایکس رے کرسٹیلوگرافی، مولیکیولر ماڈل تے کوانٹم کیمیا آؤندے نیں۔ اوہناں دے کم نے جیمز واٹسن، فرانسس کرک تے روزالنڈ فرینکلن تے وی چھاپ چھڈی تے این سائنسداناں نے ڈی-این-اے دی ساخت دریافت کیتی۔ اج لینس پالنگ نوں کوانٹم کیمیا تے مولیکولر بیالوجی دا بانی وی منیا جاندا۔

پالنگ دا کم ایتھے ہی نہیں مکدا۔ امریکا دے ایٹمی پروگرام "مین ہیٹن پراجیکٹ" تے ایہدے خوفناک اثرات نوں ویکھدیاں ہویاں پالنگ جنگ مخالف (pacifist) ہو گئے۔ 1952ء وچ جدوں او برطانیا سن اوہناں دے ایہناں کماں پاروں امریکا نے اوہناں دا پاسپورٹ منسوخ کر دتا۔ ایہ 1954ء وچ اودوں فیر جاری ہویا جدوں اوہناں نوں نوبیل انعام ملیا۔ سن 1955ء چ اوہناں آئن سٹائن تے برٹرینڈ رسل نال رل کے رسل-آئن سٹائن مینیفیسٹو تے دستخط کیتے۔ پالنگ نے سائنسداناں نوں آکھیا کہ او ایٹمی ہتھیاراں دے تجربے نا کرن۔ پالنگ دے کم پاروں صدر کینیڈی تے نکیتا خروشچیف وچ پارشل ٹیسٹ بین ٹریٹی تے دستخط ہوئے۔ 1962ء وچ اوہناں دی ایٹمی ہتھیاراں دی مخالفت نوں من دیاں ہویاں اوہناں نوں امن دا نوبیل انعام ملیا۔ او دو واری نوبیل انعام جتن والے دوجے بندے بنے۔ بعد دے ورھیاں و چ پالنگ ویت نام جنگ دے ورودھی وی رہے۔ اوہناں 1200 توں بہتے ریسرچ پیپر تے کتاباں چھاپیاں تے اج لینس پالنگ نوں تواریخ دے 20 وڈے سائنسداناںو چوں اک منیا جاندا اے۔

(جاری اے)