چار وڈے سائنسدان (آخری قسط): فریڈرک سانگر تے ذیابیطس

چار وڈے سائنسدان (آخری قسط

فریڈرک سانگر تے ذیابیطس

فریڈرک سانگر جدوں 2013ء وچ پچانوے ورھیاں دی عمر وچ فوت ہوئے تے اوہ اوہناں چار سائنسداناں وچوں اک سن جہناں دو واری نوبیل انعام جتیا۔ سانگر دی ریسرچ نے سائنس نوں ہمیشا لئی بدل چھڈیا۔ سانگر نے پہلوں انسولین تے فیر ڈی-این-اے دی ریسرچ اتے کم کیتا۔ 1958ء وچ اوہناں نوں "پروٹین دی ساختاں دریافت کرن، جیہناں وچ انسولین دی ساخت وی اے" لئی کیمیا دا نوبیل انعام ملیا، 1980ء وچ سانگر نوں دوجا نوبیل انعام "نیوکلک ایسڈز دی بیساں دی ترتیب" لئی ایہ انعام ملیا۔

فریڈرک سانگر دا جنم 13 اگست 1918ء نوں گلوسسٹرشائر دے اک نکے جہے پنڈ وچ ہویا۔ اوہدا والد اک مشنری ڈاکٹر سی جہڑا کئی سال چائینہ رہیا تے اوتھے بیمار ہو کے برطانیہ واپس ٹر آیا، ایتھے آ کے جدوں اوہنے ویاہ کیتا تے اوہ 40 ورھیاں دا سی۔ سانگر دا اک وڈا بھرا تے نکی بھین سی۔ سانگر تے اوہدے بھرا نے بہتی پڑھائی بورڈنگ سکولاں وچ کیتی۔ 14 سال دی عمر وچ اوہنوں بائرنسٹن سکول داخل کرایا گیا۔ جتھے اوہدی دلچسپی کیمیا ول ودھی تے اوہنے اگے وی ایہے مضمون پڑھن دا سوچیا۔ 1936ء وچ سانگر نے سینٹ جانز کالج کیمبریج وچ داخلا لے لیا۔ اوہدے والد وی ایسے کالج توں پڑھے سن۔ ایتھے اوہنے فزکس، کیمسٹری، ریاضی تے بائیوکیمسٹری دے مضمون چنے۔ ریاضی تے فزکس پڑھنے اوہنوں اوکھے لگے، جہڑے بعدوں اوہنے چھڈ دتے۔ فیر اوہنے بائیوکیمسٹری وچ فسٹ کلاس ڈگری لئی۔ (بائیوکیمسٹری اودوں نوا نوا مضمون سی تے اوس کالج وچ ایدھا ڈپارٹمنٹ نوبیل انعام جیتو فریڈریک گولینڈ ہاپکنز نے بنایا سی)۔

کیمبریج پڑھ دے ہویاں ای اوہدے ماں پیو کینسر نال فوت ہو گئے۔ دوسری جنگ عظیم دے خطرے سر تے سن۔ سانگر نے جنگ مخالف گروپاں وچ جانا شروع کر دتا، جتھے اوہدی گل بات "جون ہووے" نال ہوئی جہڑی اگے چل کے سانگر دی بیوی بنی۔ 1940ء وچ سانگر نے پی-ایچ-ڈی تے کم شروع کر دتا پہلوں او ریسرچ کردا پیہا سی "کہ ویکھیا جاوے کہ گھاہ دے پروٹین کھادے جا سکدے یا نہیں"، بعد چوں اوہدے سپروائزر "البرٹ نیوبرجر" ہو گئے تے اوہنے امائنوایسڈ "لائسین" دے میٹابلزم تے کم کیتا۔ 1943ء وچ سانگر نوں پی-ایچ-ڈی دی ڈگری ملی۔

1943ء وچ اوہنے چارلس چبنال دے گروپ نال کم شروع کیتا، چبنال پہلوں ای بووین انسولین دے امائنوایسڈز تے ریسرچ کر رہیا سی۔ 1951ء تے 1952ء دےورھیاں وچ سانگر نوں اوہدوں کامیابیاں ملیاں جدوں اوہناں انسولین دی دو پولیپپٹائڈ چینز دی مکمل ساخت جان لئی۔ سانگر دی ریسرچ توں پہلے اے منیا جاندا سی کے پروٹین امارفس (بے شکلے) ہوندے نیں، تے اوہناں وچ امائنوایسڈز بے ترتیبے ہوندے۔ پر سانگر نے ثابت کیتا کہ اوہ بے شکلے نہیں سگوں شکلاں ساختاں رکھدے نیں تے امائنوایسڈز دی ترتیب وی مخصوص ہوندی۔

ہن اوہدا مننا سی کے RNA دے نیوکلیوٹائیڈ دی ترتیب دا وی پتا لگ سکدا۔ 1967ء وچ سانگر تے اوہدے نال کم کرن والیاں بیکٹیریا ای-کولی دے آر-این-اے (RNA) دی ترتیب جان لئی۔ اے نکا جیہا آر-این-اے سی جیہدے وچ 120 نیوکلیوٹائیڈ سن۔ ہن اوہناں دے حوصلے ودھے تے 1975ء تیکر سانگر نے اک بیکٹیرئیوفیج دے DNA دے نیوکلیوٹائیڈ دی ترتیب وی جان لئی۔ ایس طریقے دا ناں سانگر دے ناں تے "سانگر میتھڈ" رکھیا گیا۔ ایس طریقے دی مدد نال بعد چوں انسان دے جینوم دی ترتیب دا وی پتا لگیا۔

سانگر دی ریسرچ تے انسولین دی ساخت نے ایہنوں بناوٹئ طور تے بنان لئی مدد دتی تے انج ذیابیطس ورگی بیماری دا علاج ہو پایا۔ سانگر نے کئی پڑھیاراں نوں پی-ایچ-ڈی کرائی جہناں چوں 3 نوں نوبیل انعام وی ملے۔

سانگر نے ملکہ برطانیہ کولوں "سر" دا خطاب لین توں انکار دتا، سانگر دا کہنا سی اے خطاب تہانوں دوسریاں توں مختلف بنا دیندا، تے اوہ مختلف ہونا نہیں چاہندا۔ اوہدے ناں تے سانگر انسٹیٹیوٹ وی بنایا گیا جہڑا اجے تیکر دنیا وچ جینوم ریسرچ دا سبھ توں ودھیا ادارا منیا جاندا اے۔

ٌٌ ٌ ٌٌٌ