کرونا وایرس پاروں ایس واری گرمیاں تِکھیاں ہوون گیاں

کرونا وایرس پاروں ایس واری گرمیاں تِکھیاں ہوون گیاں

جمیل احمد پال

مئی دی پہلی تاریخ نوں سڑک اُتے چلدیاں مینوں احساس ہویا کہ گرمی کافی ودھ اے۔ اجے اک دو دن پہلاں ای بدلیاں چھاون تے ہواواں چلن پاروں موسم خُش گوار سی۔ واڈھیاں دے موسم وچ بارشاں نقصان دہ نیں پر ہوندیاں رہیاں۔

پر اینی گرمی‘ نرا مئی مہینا آ جاون پاروں نہیں ہو سکدی۔ مینوں 1990 دی دہائی دا اوہ مئی وی یاد اے جدوں روس وچ چرنوبل دا ایٹمی پلانٹ پاٹن نال اوس سال موسم اینا بدل گیا سی کہ مئی مہینے وچ وی رزائیاں لے کے سووی دا سی۔

تیز تے تکھی گرمی سگوں دھپ دا احساس تہانوں ساون بھادوں مہینے وچ ضرور ہوندا اے۔ اودوں دھپ سدھی جُسے وچ لتھدی لگدی اے جہنوں بندا برداشت نہیں کر سکدا۔ اکھان اے کہ ساون بھادوں وچ تے کھوتے وی چھاں لبھدے نیں۔ ایہدا کارن بہت دلچسپ اے۔ مسلسل بارشاں دے بعد فضا دھُل جاندی اے جس پاروں دھپ پوری شدت نال زمین تک اپڑدی اے جہدے پاروں اسہ ہو جاندی اے۔ ایہو جہی کرڑی دھپ دا سواد انگلینڈ یاں کینیڈا ورگے دیساں وچ وی مانیا جا سکدا اے۔ اوتھے فضا وچ آلودگی نہ ہون کارن دھپ سدھی جُسے وچ جذب ہوندی جاپدی اے تے کھوتا کیہ‘ بندے وی چھاں لبھدے نیں۔

کرونا وایرس پاروں دنیا بھر وچ لاک ڈاؤن ہویا‘ ٹریفک رُک گئی۔ جہاز اُڈنے وی لگ بھگ بند ہو گئے۔ ایہدے نال فضا صاف ہون لگی تے اج تسیں رات ویلے اسمان اُتے اوہ تارے ویکھ سکدے او جہڑے پنجاہ سال پہلاں نظر آوندے ہوندے سن۔ (بشرط کہ تہانوں عینک نہ لگ گئی ہووے) شہراں دی دھوڑ پاروں فضا آلودا ہون نال اسمان جہڑا صاف نظر نہیں سی آوندا‘ اج کل بہت صاف ہوندا اے تے تارے اگے نالوں بہت ودھ گنتی وچ ویکھے جا سکدے نیں۔ چن وی چودھویں دا ہووے تاں بہتا اگھڑواں تے روشن جاپدا اے۔ سورج ول ویکھن دا اتفاق نہیں ہویا پر دھپ دی گرمی دسدی اے کہ اوہ وی اجکل غصے وچ ہوندا اے۔

فضا دا صاف ہونا بہت چنگی چیز اے پر ایہدے نال ”نقصان“ ایہو ہویا اے کہ دھپ سدھی اندر لتھن لگ پئی اے تے اوہدی ڈاڈھ ودھ گئی اے۔ مئی مہینے وچ تسیں جولائی دا سواد محسوس کر سکدے او۔ اجے تاں گرمی دا مڈھ اے‘ اگلے مہینے ویکھنا‘ گرمی دی ڈاڈھ اسہ ہو جاوے گی۔ وڈے بزرگ کہندے ہوندے نیں‘ اج کل دِیاں گرمیاں کیہ نیں‘ ساڈے بچپن وچ گرمیاں بہت گرم ہوندیاں سن۔ اوہی بزرگاں والیاں گرم گرمیاں ہُن فیر واپس آ گئیاں نیں۔

نرا گرمیاں ای نہیں‘ سردیاں اُتے وی اثر پوے گا تے اوہ وی بزرگاں والیاں ای ہون کرن گیاں۔ سُنیا اے لاہور شہر وچ سردی پاروں درختاں دے پتر لال ہو جاندے سن۔ ایہ نظارے یورپ امریکا وچ تے ہُن وی ہوندے نیں پر لاہور وچ نہیں۔ ویکھو‘ شاید کرونا وایرس پاروں ایہ منظر وی ویکھن نوں مل جاوے۔ دو کو سال پہلاں لاہور وچ سردیاں اندر برفباری وی ہو چُکی اے۔ جے فضا انجے صاف رہی تاں اوہ منظر دُبارا وی ویکھ لواں گے۔

کرونا خوف دی علامت بن کے آیا اے پر ایہدے مثبت پکھاں وچوں فضا دی صفائی دے نال نال لوکاں نوں بہت سارے سبق سکھانا وی اے۔ یورپ والے تاں خیر پہلاں ای بہتے میل ملاپ دے قایل نہیں۔ فضول گپاں مارن تے اک دُوجے نوں ملن جاون دا اوتھے رواج نہیں۔ اوہ ویلا ضائع نہیں کردے۔ بس تے گڈی وچ کھلوتے ہوون تاں وی کتاب کھول لیندے نیں۔ بس ساڈے ایہو رواج نہیں پیا تے کروناپاروں وی ایہ رواج پین دا کوئی امکان نہیں۔ پنجابیاں نوں کتاب پڑھنا‘ دنیا دا سبھ توں مشکل کم لگدا اے۔ ساڈے تاں پڑھن والے نوں اکثر ایہ مہنا وی سُننا پیندا اے۔ ”تیرا تے پڑھ پڑھ کے دماغ خراب ہو گیا اے“۔

یعنی جہڑی چیز ترقی یافتا قوماں واسطے ترقی تے فخر دا کارن اے‘ ساڈے لئی اوہی چیز ماڑی اے۔ کرونا پاروں دنیا بھر وچ اکو جہے اثرات ہوئے نیں۔ اکو جہے لاک ڈاؤن‘ اکو جہے کاروباری نقصان‘ اِکو جہیاں سنسانیاں تے ویرانیاں‘ گھر وچ اکو بوتھی دن رات ویکھ ویکھ کے برداشت گھٹنا جہدے پاروں میاں بیوی دی لڑائی۔ پر جے نہیں فرق پیا تاں عادتاں اُتے۔ یعنی پنجابیاں دِیاں عادتاں اُتے۔ کرونا آوے‘ بھاویں طاعون‘ جہڑی مرضی وباء آ جاوے‘ ایہناں نے کتاب نہیں پڑھنی۔

٭٭٭٭٭