نرساں دا عالمی دیہاڑ تے فلورنس نائٹ اینگیل

نرساں دا عالمی دیہاڑ تے فلورنس نائٹ اینگیل

راشد محمود بٹ

نرساں، ڈاکٹراں تے پیرامیڈیکل سٹاف دی جنی قدر اج وبا دے دِناں وچ ہو رہی اے ایہدی مثال مشکل ای لبھدی اے۔ ہر ورھے دی 12 مئی نوں دُنیا وچ نرساں دا عالمی دیہاڑ منایا جاندا اے، ایس سال (2020ء) نوں ورلڈ ہیلتھ آرگنائزیشن نے "نرساں تے مڈوائفری دا سال" کہیا ہے تاں جے اوہناں دی لوکائی پاروں خدمات دا اعتراف کیتا جاوے۔ اے دن 1965ء توں منایا جا رہیا اے تے 1974ء توں ایہدے لئی 12 مئی دی تاریخ چُنی گئی اے تاں جے جدید نرسنگ دی بانی "فلورنس نائٹ انگیل" دی خدمات نوں منیا جاوے۔

دُنیا دی تواریخ دی سبھ توں مشہور نرس تے جدید نرسنگ دی بانی سمجھی جان والی "فلورنس نائٹ اینگیل" جہناں نوں "دا لیڈی ود دا لیمپ" وی اکھیا جاندا اے دا جنم 12 مئی 1820ء نوں اک انگریز خاندان وچ اٹلی دے شہر فلورنس وچ ہویا، ایس شہر دے ناں اتے اوہناں دا ناں وی فلورنس رکھیا گیا۔ اوہناں دی وڈی بھین دا جنم یونان دے علاقے پارتھینوپ وچ ہویا جس پاروں اوہناں دا ناں "فرانسس پارتھینوپ" رکھیا گیا سی۔ اوہناں دا خاندان 1821ء وچ واپس برطانیہ ٹر گیا۔نائٹ اینگیل دے والد نے ای اوہناں نوں تعلیم دتی۔ فلورنس نے اپنی ماں تے بھین دی شدید مخالفت دے باوجود نرس بنن دا فیصلا کیتا۔ 1844ء تیکر او ایس میدان وچ نکل پئیاں سن۔

فلورنس دی خدمات کریمین جنگ وچ دنیا دے سامنے آئیاں، اے جنگ برطانیا تے اوہدے اتحادیاں نے 1853ء توں 1856ء تیکر روس نال لڑی۔ اکتوبر 1854ء وچ فلورنس تے اوہناں دیاں تیار کیتیاں 38 نرساں نوں کریمیا دے علاقے وچ زخمی فوجیاں دی خدمت لئی گھلیا گیا۔ کریمیا اپڑن تے اوہناں نوں اوتھے دے بھیڑے حالاں دا پتا لگیا، اوتھے قایم کیتے گئے ہسپتال وچ چار چفیرے گند سی، چوہے سن، لیٹریناں وی نہیں سن، تے زخمی فوجی ہیضے تے ٹائیفائیڈ توں مر رے سن۔ فلورنس نے اوتھے اپڑ دیاں ای لوکائی نوں نال لا کے صفائی دا بندوبست کیتا۔ لیٹرین بنائے۔ اوہ رات نوں اٹھ اٹھ کے مریضان نوں ویکھن لالٹین (لیمپ) لے کے آندیاں سن، جیس پاروں اوہناں دا ناں "لیڈی ود دا لیمپ" تے "اینجل آف کریمیا" پے گیا۔

1857ء وچ شاعر ہینری ووڈسورتھ لونگ فیلو نے اپنی نظم سانتا فیلومینا وچ ایس دا ذکر کیتا:
"لو، مصائب دے اوس گھر وچ
میں لالٹین والی عورت نوں ویکھیا
چمکدی ہوئی اداسی چوں لگھندیاں
میں اوہنوں اک کمرے توں دوجے کمرے وچ اُڈدیاں ویکھیا"

برطابوی حکومت نے اوہناں دے ناں توں فنڈ بنایا گیا، تاں جے نرساں دی ٹریننگ کیتی جاوے۔ کریمیا دی جنگ وچ ہزاراں مریضاں نوں بچان توں بعدوں اوہناں دا ناں گھر گھر لیا جان لگیا تے ملکہ وکٹوریا نے وی اوہنوں ملن لئی بلایا۔ ملکہ نال بنن والا اوہناں دا تعلق 1901ء وچ ملکہ دے مرن تیکر رہیا۔ فلورنس نے اپنے ویلے دے سارے رسماں رواجاں دی مخالفت کیتی، کڑیاں دی تعلیم دی مخالفت ہووے یاں نرس بنن دی او ہر اوکڑ اگے کھلو گئے، اوہناں نے ویاہ کرن توں وی انکار کر دتا، اوہناں دا مننا سی کے اوہناں دی حیاتی نری نرسنگ تے خدمت لئی اے۔ گھٹ لوکائی اے گل جاندے نیں کے ریاضی تے شماریات وچ استعمال ہون والا پائی چارٹ (pie chart) اوہناں دی رپورٹاں پاروں مشہور ہو گیا۔

برطانیا حکومت ولوں ملن والے پیسیاں نال اوہناں نے سینٹ تھامس اسپتال بنایا تے ایہدے وچ نائٹ اینگیل نرسنگ ٹریننگ انسٹیٹیوٹ بنایا، 1883ء وچ اوہناں نوں رائل ریڈ کراس دا اعزاز تے 1907ء وچ بادشاہ ولوں اوہناں نوں "آڈر آف میرٹ" دا اعزاز ملیا۔ اوہ پہلی سوانی سن جہناں نوں اے اعزاز ملیا۔ 13 اگست 1910ء نوں فلورنس 90 سال دی عمر وچ اپنے گھر مے فیئر لندن وچ ستیاں پئے فوت ہو گئے۔ اوہناں نوں شاہی قبرستان "ویسٹ منسٹر ایبے" وچ دفنان دا اکھیا گیا، پر اوہناں دے خاندان نے منع کر دتا تے اوہناں نوں سینٹ مارگریٹ چرچ ہیمشائر وچ دفنایا گیا۔

جدوں جدوں وی دنیا وچ کسے وی مریض نوں کسے نرس دی لوڑ پوئے گی، تے لوکائی دی خدمت لئی اپنی حیاتی نوں قربان کرنا پئے گا، اودوں اودوں فلورنس نائٹ اینگیل نوں یاد کیتا جاوے گا۔